Radyasyon OnkolojisiÜrolojiTıbbi Onkoloji

Prostat Kanserinde Prostat Alınır mı? Radikal Prostatektomi Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Prostat kanseri, erkeklerde en sık görülen kanser türlerinden biridir. Erken evrelerde genellikle belirti vermeyen bu hastalık, ilerleyen dönemlerde idrar yapma güçlüğü, sık idrara çıkma, gece idrara kalkma gibi şikayetlere neden olabilir. Prostat kanseri teşhisi konulduktan sonra, tedavi seçenekleri hastanın yaşına, genel sağlık durumuna, kanserin evresine ve Gleason skoruna göre belirlenir. Radikal prostatektomi, prostat kanseri tedavisinde sıklıkla kullanılan bir cerrahi yöntemdir. Bu yazıda, radikal prostatektominin ne olduğunu, kimlere uygulandığını, risklerini ve faydalarını detaylı bir şekilde ele alacağız.

Prostat Kanseri Nedir?

Prostat kanseri, prostat bezinde gelişen kötü huylu tümörlerdir. Prostat bezi, erkeklerde mesanenin altında yer alan ve seminal sıvının bir kısmını üreten bir organdır. Prostat kanseri, hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümesi ve çoğalması sonucu ortaya çıkar. Bu kontrolsüz büyüme, zamanla tümör oluşumuna ve kanser hücrelerinin diğer organlara yayılmasına (metastaz) neden olabilir.

Prostat Kanseri Nedenleri ve Risk Faktörleri

• Yaş: Prostat kanseri riski yaşla birlikte artar. 50 yaşın üzerindeki erkeklerde daha sık görülür.
• Aile Öyküsü: Ailede prostat kanseri öyküsü olan erkeklerde risk daha yüksektir. Özellikle birinci derece akrabalarda (baba, erkek kardeş) prostat kanseri varsa risk artar.
• Irk: Afrika kökenli Amerikalı erkeklerde prostat kanseri riski, diğer ırklara göre daha yüksektir.
• Beslenme: Yüksek yağlı beslenme ve kırmızı et tüketimi prostat kanseri riskini artırabilir.
• Obezite: Obezite, prostat kanseri riskini ve agresif prostat kanseri riskini artırabilir.
• Genetik Faktörler: BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonları gibi bazı genetik faktörler prostat kanseri riskini artırabilir.

Prostat Kanseri Belirtileri

Erken evrelerde prostat kanseri genellikle belirti vermez. Belirtiler ortaya çıktığında ise şunlar görülebilir:

• İdrar yapma güçlüğü: İdrar akışında zayıflama veya kesintili idrar yapma
• Sık idrara çıkma: Özellikle gece sık idrara çıkma (noktüri)
• İdrar yaparken yanma veya ağrı
• İdrarda veya menide kan görülmesi
• Ereksiyon sorunları (erektil disfonksiyon)
• Kalça, sırt veya kemik ağrıları (ileri evrelerde)

Prostat Kanseri Tanısı

Prostat kanseri tanısı genellikle şu yöntemlerle konulur:

1. Dijital Rektal Muayene (DRM): Doktor, eldivenli ve yağlanmış bir parmağı rektuma sokarak prostat bezini muayene eder. Bu muayene, prostatta anormallik olup olmadığını anlamaya yardımcı olur.
2. Prostat Spesifik Antijen (PSA) Testi: PSA, prostat bezi tarafından üretilen bir proteindir. Kan PSA seviyesinin yüksek olması prostat kanseri veya diğer prostat sorunlarının (prostat büyümesi, prostatit) belirtisi olabilir.
3. Prostat Biyopsisi: Prostat kanseri şüphesi varsa, prostat biyopsisi yapılır. Biyopsi sırasında, prostat bezinden küçük doku örnekleri alınır ve mikroskop altında incelenir. Bu inceleme, kanser hücrelerinin varlığını ve kanserin derecesini (Gleason skoru) belirlemeye yardımcı olur.
4. Görüntüleme Yöntemleri: Kanser yayılımını değerlendirmek için kemik sintigrafisi, bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) gibi görüntüleme yöntemleri kullanılabilir.

Radikal Prostatektomi Nedir?

Radikal prostatektomi, prostat kanserini tedavi etmek için yapılan cerrahi bir işlemdir. Bu işlemde, prostat bezi ve seminal veziküller (sperm taşıyan kesecikler) tamamen çıkarılır. Bazı durumlarda, yakındaki lenf düğümleri de çıkarılabilir.

Radikal Prostatektomi Çeşitleri

Radikal prostatektomi farklı yöntemlerle yapılabilir:

• Açık Radikal Prostatektomi: Bu yöntemde, karın alt kısmında bir kesi yapılarak prostat bezi çıkarılır.
• Laparoskopik Radikal Prostatektomi: Bu yöntemde, karın bölgesinde küçük kesiler açılır ve bu kesilerden sokulan özel aletler ve bir kamera yardımıyla prostat bezi çıkarılır.
• Robotik Radikal Prostatektomi: Bu yöntem, laparoskopik radikal prostatektomiye benzer, ancak cerrah, robotik bir sistem kullanarak ameliyatı gerçekleştirir. Robotik cerrahi, daha hassas hareketler yapılmasına ve daha iyi görüntü elde edilmesine olanak tanır.

Hangi Yöntem Daha İyi?

Hangi yöntemin daha iyi olduğu, hastanın durumuna, cerrahın deneyimine ve hastanenin imkanlarına göre değişir. Robotik ve laparoskopik cerrahi, açık cerrahiye göre genellikle daha az kan kaybı, daha kısa hastanede kalış süresi ve daha hızlı iyileşme sağlar. Ancak, uzun dönem sonuçlar açısından, tüm yöntemlerin etkinliği benzerdir.

Radikal Prostatektomi Kimlere Uygulanır?

Radikal prostatektomi genellikle aşağıdaki durumlarda uygulanır:

• Erken Evre Prostat Kanseri: Kanser, prostat beziyle sınırlıysa ve diğer organlara yayılmamışsa, radikal prostatektomi uygun bir tedavi seçeneğidir.
• Sağlıklı ve Uzun Yaşam Beklentisi Olan Hastalar: Radikal prostatektomi, genellikle genel sağlık durumu iyi olan ve uzun yaşam beklentisi olan erkeklere uygulanır.
• Orta veya Yüksek Riskli Kanserler: Gleason skoru yüksek olan veya PSA seviyesi yüksek olan hastalarda, radikal prostatektomi daha agresif bir tedavi seçeneği olarak düşünülebilir.

Radikal Prostatektomi İçin Uygun Olmayan Hastalar

Radikal prostatektomi bazı durumlarda uygun bir tedavi seçeneği olmayabilir:

• İleri Evre Prostat Kanseri: Kanser diğer organlara yayılmışsa (metastaz yapmışsa), radikal prostatektomi genellikle tedavi edici bir seçenek değildir. Bu durumda, hormon tedavisi, kemoterapi veya radyoterapi gibi diğer tedavi yöntemleri tercih edilebilir.
• Ciddi Sağlık Sorunları Olan Hastalar: Kalp hastalığı, akciğer hastalığı veya diğer ciddi sağlık sorunları olan hastalarda, cerrahi riskler daha yüksek olabilir.
• Kısa Yaşam Beklentisi Olan Hastalar: Yaşlı ve genel sağlık durumu kötü olan hastalarda, yaşam beklentisi kısaysa, radikal prostatektomi yerine daha az invaziv tedavi yöntemleri (aktif izlem, hormon tedavisi) düşünülebilir.

Radikal Prostatektomi Öncesi Hazırlık

Radikal prostatektomi öncesinde, hastanın genel sağlık durumunu değerlendirmek ve ameliyata hazırlamak için bazı testler ve işlemler yapılır:

• Fizik Muayene: Doktor, hastanın genel sağlık durumunu değerlendirmek için fizik muayene yapar.
• Kan Testleri: Kan sayımı, böbrek fonksiyon testleri, karaciğer fonksiyon testleri ve pıhtılaşma testleri gibi kan testleri yapılır.
• Elektrokardiyogram (EKG): Kalp fonksiyonlarını değerlendirmek için EKG çekilir.
• Akciğer Röntgeni: Akciğerlerin durumunu değerlendirmek için akciğer röntgeni çekilir.
• İlaçların Gözden Geçirilmesi: Hasta, kullandığı tüm ilaçları doktora bildirmelidir. Kan sulandırıcı ilaçlar (aspirin, warfarin) ameliyattan önce kesilmelidir.
• Bağırsak Hazırlığı: Ameliyattan önce bağırsakları temizlemek için lavman veya müshil kullanılabilir.
• Sigara ve Alkol Tüketiminin Bırakılması: Ameliyattan önce sigara ve alkol tüketimi bırakılmalıdır.

Radikal Prostatektomi Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Radikal prostatektomi ameliyatı, genel anestezi altında yapılır. Ameliyat süresi, kullanılan yönteme (açık, laparoskopik, robotik) ve hastanın durumuna göre değişir. Ortalama olarak 2-4 saat sürer.

Açık Radikal Prostatektomi

1. Karın alt kısmında bir kesi yapılır.
2. Prostat bezi ve seminal veziküller çevre dokulardan dikkatlice ayrılır.
3. Üretra (idrar kanalı) mesaneden ayrılır.
4. Prostat bezi ve seminal veziküller çıkarılır.
5. Üretra mesaneye yeniden bağlanır.
6. Bölgeye dren yerleştirilir.
7. Kesi kapatılır.

Laparoskopik Radikal Prostatektomi

1. Karın bölgesinde küçük kesiler açılır.
2. Bu kesilerden laparoskop (kamera) ve özel cerrahi aletler sokulur.
3. Karın boşluğu karbondioksit gazıyla şişirilir.
4. Prostat bezi ve seminal veziküller çevre dokulardan dikkatlice ayrılır.
5. Üretra mesaneden ayrılır.
6. Prostat bezi ve seminal veziküller çıkarılır.
7. Üretra mesaneye yeniden bağlanır.
8. Bölgeye dren yerleştirilir.
9. Kesiler kapatılır.

Robotik Radikal Prostatektomi

1. Karın bölgesinde küçük kesiler açılır.
2. Bu kesilerden robotik cerrahi aletler ve bir kamera sokulur.
3. Cerrah, robot konsolunda oturarak ameliyatı gerçekleştirir.
4. Robotik kollar, cerrahın hareketlerini hassas bir şekilde taklit eder.
5. Prostat bezi ve seminal veziküller çevre dokulardan dikkatlice ayrılır.
6. Üretra mesaneden ayrılır.
7. Prostat bezi ve seminal veziküller çıkarılır.
8. Üretra mesaneye yeniden bağlanır.
9. Bölgeye dren yerleştirilir.
10. Kesiler kapatılır.

Radikal Prostatektomi Sonrası İyileşme Süreci

Radikal prostatektomi sonrası iyileşme süreci, kullanılan yönteme, hastanın genel sağlık durumuna ve ameliyat sonrası komplikasyonlara göre değişir. Hastanede kalış süresi genellikle 2-7 gündür.

Hastanede Kalış Süresi

Ameliyat sonrası hastanede kalış süresi, açık cerrahide daha uzun, laparoskopik ve robotik cerrahide daha kısadır. Hastanede kalış süresi boyunca, ağrı kontrolü sağlanır, yara bakımı yapılır ve idrar sondası takılır.

İdrar Sondası

Ameliyat sırasında mesaneye yerleştirilen idrar sondası, genellikle 1-3 hafta sonra çıkarılır. Sonda çıkarıldıktan sonra, idrar kontrolü sağlamak biraz zaman alabilir. İdrar kaçırma (üriner inkontinans) ameliyat sonrası sık görülen bir yan etkidir. Pelvik taban egzersizleri (Kegel egzersizleri) idrar kontrolünü sağlamaya yardımcı olabilir.

Ağrı Kontrolü

Ameliyat sonrası ağrı, ağrı kesicilerle kontrol altına alınır. Ağrı genellikle birkaç gün içinde azalır.

Yara Bakımı

Ameliyat yarası temiz ve kuru tutulmalıdır. Doktorunuzun önerdiği şekilde yara bakımı yapılmalıdır.

Fiziksel Aktivite

Ameliyat sonrası birkaç hafta boyunca ağır kaldırmaktan ve yorucu aktivitelerden kaçınılmalıdır. Yavaş yavaş fiziksel aktivite düzeyi artırılabilir.

Cinsel Fonksiyon

Radikal prostatektomi sonrası ereksiyon sorunları (erektil disfonksiyon) görülebilir. Bu durum, ameliyat sırasında sinirlerin zarar görmesi sonucu ortaya çıkabilir. Sinir koruyucu cerrahi teknikler, erektil disfonksiyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Erektil disfonksiyon tedavisi için ilaçlar (PDE5 inhibitörleri), vakum cihazları veya penis protezi gibi yöntemler kullanılabilir.

Takip

Radikal prostatektomi sonrası düzenli takip önemlidir. PSA seviyesi düzenli olarak kontrol edilmelidir. PSA seviyesinin yükselmesi, kanserin nüksettiği anlamına gelebilir. Nüks durumunda, radyoterapi veya hormon tedavisi gibi ek tedaviler uygulanabilir.

Radikal Prostatektomi Riskleri ve Komplikasyonları

Radikal prostatektomi, her cerrahi işlem gibi bazı riskler ve komplikasyonlar içerebilir:

• Kanama: Ameliyat sırasında veya sonrasında kanama olabilir. Kan transfüzyonu gerekebilir.
• Enfeksiyon: Ameliyat yerinde enfeksiyon gelişebilir. Antibiyotik tedavisi gerekebilir.
• İdrar Kaçırma (Üriner İnkontinans): Ameliyat sonrası idrar kontrolü sorunları yaşanabilir. Pelvik taban egzersizleri ve diğer tedavilerle idrar kontrolü sağlanabilir.
• Ereksiyon Sorunları (Erektil Disfonksiyon): Ameliyat sonrası ereksiyon sorunları yaşanabilir. Sinir koruyucu cerrahi teknikler ve ilaç tedavileriyle ereksiyon fonksiyonu geri kazanılabilir.
• Üretra Darlığı: Üretranın mesaneye bağlandığı yerde darlık gelişebilir. Bu durum, idrar yapma güçlüğüne neden olabilir. Darlık, cerrahi veya endoskopik yöntemlerle tedavi edilebilir.
• Lenfödem: Lenf düğümleri çıkarılırsa, bacaklarda lenfödem (şişlik) gelişebilir.
• Bağırsak Yaralanması: Nadiren, ameliyat sırasında bağırsaklar yaralanabilir. Bu durumda, ek cerrahi işlem gerekebilir.
• Anesteziye Bağlı Komplikasyonlar: Anesteziye bağlı alerjik reaksiyonlar veya diğer komplikasyonlar görülebilir.

Radikal Prostatektomi Alternatifleri

Radikal prostatektomiye alternatif olarak, prostat kanseri tedavisinde kullanılan diğer yöntemler şunlardır:

• Aktif İzlem: Düşük riskli prostat kanseri olan hastalarda, tedaviye hemen başlamak yerine kanseri yakından takip etmek ve belirtiler ortaya çıktığında tedaviye başlamak tercih edilebilir.
• Radyoterapi: Yüksek enerjili ışınlar kullanılarak kanser hücreleri öldürülür. Radyoterapi, eksternal radyoterapi (dışarıdan ışın tedavisi) veya brakiterapi (prostat içine radyoaktif tohum yerleştirilmesi) şeklinde uygulanabilir.
• Hormon Tedavisi: Testosteron hormonunun üretimini engelleyerek kanser hücrelerinin büyümesini yavaşlatır. Hormon tedavisi genellikle ileri evre prostat kanseri olan hastalarda kullanılır.
• Kriyoterapi: Prostat bezini dondurarak kanser hücrelerini öldürür.
• Yüksek Yoğunluklu Odaklanmış Ultrason (HIFU): Ultrason dalgaları kullanılarak kanser hücreleri ısıtılarak öldürülür.

Hangi Tedavi Yöntemi Daha İyi?

Hangi tedavi yönteminin daha iyi olduğu, hastanın yaşına, genel sağlık durumuna, kanserin evresine ve Gleason skoruna göre değişir. Doktorunuz, sizin için en uygun tedavi seçeneğini belirlemek için size yardımcı olacaktır.

Sonuç

Radikal prostatektomi, prostat kanseri tedavisinde etkili bir cerrahi yöntemdir. Erken evre prostat kanseri olan ve genel sağlık durumu iyi olan hastalarda, radikal prostatektomi tedavi edici bir seçenek olabilir. Ancak, radikal prostatektomi bazı riskler ve komplikasyonlar içerebilir. Bu nedenle, radikal prostatektomiye karar vermeden önce, doktorunuzla tüm tedavi seçeneklerini ve riskleri detaylı bir şekilde görüşmeniz önemlidir.

Unutmayın: Bu yazı sadece bilgilendirme amaçlıdır ve doktor tavsiyesi yerine geçmez. Prostat kanseri teşhisi konulduysanız, doktorunuzla görüşerek size en uygun tedavi planını belirlemelisiniz.