Anesteziyoloji ve ReanimasyonYoğun BakımGenel Cerrahi

Acil Cerrahi Yoğun Bakımda Karşılaşılan Komplikasyonlar ve Yönetim Stratejileri

Acil cerrahi yoğun bakım üniteleri (YBÜ), hayatı tehdit eden akut cerrahi durumları olan hastalara yönelik kritik bakım sağlamak üzere tasarlanmıştır. Bu hastalar sıklıkla karmaşık fizyolojik dengesizlikler, altta yatan komorbiditeler ve uygulanan cerrahi prosedürün kendisiyle ilişkili yüksek komplikasyon riski taşırlar. Bu blog yazısında, acil cerrahi YBÜ'lerinde yaygın olarak karşılaşılan komplikasyonları, bunların yönetimindeki temel stratejileri ve hasta sonuçlarını iyileştirmeye yönelik yaklaşımları ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.

İçindekiler

• Solunum Yetmezliği
• Kardiyovasküler Komplikasyonlar
• Enfeksiyonlar
• Akut Böbrek Hasarı (ABH)
• Gastrointestinal Sistem (GİS) Komplikasyonları
• Hematolojik Komplikasyonlar
• Metabolik Bozukluklar
• Nörolojik Komplikasyonlar
• Tromboembolik Komplikasyonlar
• Beslenme Desteği
• Ağrının Yönetimi
• Psikolojik Destek
• Sonuç

Solunum Yetmezliği

Akut solunum yetmezliği, acil cerrahi YBÜ'lerinde sıkça karşılaşılan ve yüksek morbidite ve mortalite ile ilişkili bir durumdur. Birçok faktör solunum yetmezliğine katkıda bulunabilir; bunlar arasında pnömoni, akut respiratuvar distres sendromu (ARDS), akciğer ödemi, atelektazi ve cerrahi sonrası ağrıya bağlı solunum yetersizliği sayılabilir.

Patofizyoloji

Solunum yetmezliğinin patofizyolojisi, oksijenasyon ve/veya karbondioksit eliminasyonunda bozulmaya yol açan çeşitli mekanizmaları içerir. ARDS, akciğerlerde yaygın inflamasyona ve artan pulmoner permeabiliteye neden olarak alveollerde sıvı birikmesine ve gaz değişiminin bozulmasına yol açar. Pnömoni, akciğer parankiminin enfeksiyonu olup, alveolar konsolidasyona ve ventilasyon-perfüzyon uyumsuzluğuna neden olur. Akciğer ödemi, kardiyojenik veya non-kardiyojenik nedenlerden kaynaklanabilir ve alveollerde sıvı birikmesine ve oksijen transferinin bozulmasına yol açar.

Tanı

Solunum yetmezliğinin tanısı, klinik değerlendirme, arteriyel kan gazı analizi ve radyolojik görüntüleme yöntemlerine dayanır. Klinik bulgular arasında dispne, takipne, siyanoz ve aksesuar solunum kaslarının kullanımı sayılabilir. Arteriyel kan gazı analizi, hipoksemi (PaO2 < 60 mmHg) ve/veya hiperkapni (PaCO2 > 45 mmHg) ortaya koyar. Göğüs röntgeni veya bilgisayarlı tomografi (BT) taraması, pnömoni, akciğer ödemi veya atelektazi gibi altta yatan akciğer patolojilerini ortaya çıkarabilir.

Yönetim Stratejileri

Solunum yetmezliğinin yönetimi, altta yatan nedenin belirlenmesini ve düzeltilmesini, yeterli oksijenasyon ve ventilasyonun sağlanmasını ve akciğer yaralanmasının en aza indirilmesini içerir.

• Oksijen Tedavisi: Hipoksemiyi düzeltmek için oksijen desteği gereklidir. Oksijen, nazal kanül, yüz maskesi veya non-invaziv ventilasyon (NIV) yoluyla uygulanabilir.
• Mekanik Ventilasyon: Şiddetli solunum yetmezliği olan veya NIV'e yanıt vermeyen hastalar için mekanik ventilasyon endikedir. Koruyucu ventilasyon stratejileri, düşük tidal hacimler (6-8 mL/kg ideal vücut ağırlığı) ve plato basınçlarının 30 cm H2O'nun altında tutulması gibi, ventilatörle ilişkili akciğer hasarını (VILI) en aza indirmek için kullanılır.
• ARDS Yönetimi: ARDS'li hastalar için, akciğerlerin aşırı gerilmesini önlemek ve alveolar kollapsı en aza indirmek için prone pozisyonlama ve yüksek pozitif ekspirasyon sonu basıncı (PEEP) gibi ek stratejiler kullanılabilir.
• Sıvı Yönetimi: Sıvı dengesi, akciğer ödemini önlemek ve yeterli doku perfüzyonunu sürdürmek için dikkatlice yönetilmelidir.
• Bronkodilatörler ve Mukolitikler: Bronkospazm veya aşırı mukus üretimi olan hastalarda, hava yolu açıklığını iyileştirmek için bronkodilatörler ve mukolitikler kullanılabilir.
• Enfeksiyon Kontrolü: Pnömoni gibi altta yatan enfeksiyonlar, uygun antibiyotiklerle derhal tedavi edilmelidir.

Kardiyovasküler Komplikasyonlar

Acil cerrahi hastalar, hipotansiyon, aritmi, miyokard iskemisi ve kalp yetmezliği dahil olmak üzere çeşitli kardiyovasküler komplikasyonlar geliştirme riski altındadır. Bu komplikasyonlar, cerrahi stres, hipovolemi, elektrolit dengesizlikleri ve altta yatan kardiyovasküler hastalıklar gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir.

Patofizyoloji

Hipotansiyon, hipovolemi, vazodilatasyon veya kardiyak kontraktilitede azalmadan kaynaklanabilir. Aritmiler, elektrolit dengesizlikleri, hipoksi, miyokard iskemisi veya ilaçların yan etkilerinden kaynaklanabilir. Miyokard iskemisi, koroner arterlerdeki oksijen arzı ve talebi arasındaki dengesizlikten kaynaklanır. Kalp yetmezliği, kardiyak fonksiyon bozukluğundan kaynaklanır ve dokulara yeterli kan pompalanması yetersizliğine yol açar.

Tanı

Kardiyovasküler komplikasyonların tanısı, klinik değerlendirme, elektrokardiyografi (EKG) ve kardiyak biyobelirteçlerin ölçülmesine dayanır. Klinik bulgular arasında hipotansiyon, taşikardi, bradikardi, düzensiz kalp atışları, göğüs ağrısı ve dispne sayılabilir. EKG, aritmi, miyokard iskemisi veya enfarktüsü ortaya çıkarabilir. Kardiyak biyobelirteçler (örneğin, troponin), miyokard hasarı göstergesi olabilir.

Yönetim Stratejileri

Kardiyovasküler komplikasyonların yönetimi, altta yatan nedenin belirlenmesini ve düzeltilmesini, hemodinamik stabilitenin sağlanmasını ve organ perfüzyonunun optimize edilmesini içerir.

• Sıvı Resüsitasyonu: Hipovolemiye bağlı hipotansiyon için, intravasküler volümü geri kazandırmak için intravenöz sıvılar uygulanmalıdır.
• Vazopresörler ve İnotroplar: Vazodilatör hipotansiyon veya kardiyojenik şok için, kan basıncını yükseltmek ve kardiyak çıktıyı iyileştirmek için vazopresörler (örneğin, norepinefrin) ve inotroplar (örneğin, dobutamin) kullanılabilir.
• Anti-aritmik İlaçlar: Aritmiler, altta yatan nedenin düzeltilmesi ve anti-aritmik ilaçlarla (örneğin, amiodaron, lidokain) tedavi edilebilir.
• Miyokard İskemisi Yönetimi: Miyokard iskemisi olan hastalar, oksijen, nitrogliserin ve beta blokerler ile tedavi edilmelidir. Koroner anjiyografi ve perkütan koroner girişim (PCI), uygun vakalarda endike olabilir.
• Kalp Yetmezliği Yönetimi: Kalp yetmezliği, diüretikler, vazodilatörler ve inotroplar ile tedavi edilebilir. Ciddi vakalarda, mekanik dolaşım desteği gerekli olabilir.

Enfeksiyonlar

Enfeksiyonlar, acil cerrahi YBÜ'lerinde önemli bir morbidite ve mortalite nedenidir. Acil cerrahi hastalar, cerrahi prosedür, invaziv kateterler ve immünosupresyon gibi çeşitli faktörler nedeniyle enfeksiyon geliştirme riski altındadır. Sık görülen enfeksiyonlar arasında pnömoni, kan dolaşımı enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları ve cerrahi alan enfeksiyonları sayılabilir.

Patofizyoloji

Enfeksiyonlar, konak savunma mekanizmaları ile mikroorganizmalar arasındaki etkileşimin sonucudur. Acil cerrahi hastalar, altta yatan hastalıkları, cerrahi stres ve immünosupresif tedaviler nedeniyle bağışıklık sistemleri zayıflamış olabilir. İnvaziv kateterler, mikroorganizmalar için kan dolaşımına veya diğer steril bölgelere giriş yolu sağlayabilir. Cerrahi prosedürler, doku hasarına ve enfeksiyon için bir odak noktası oluşturabilen yabancı materyallere yol açabilir.

Tanı

Enfeksiyonların tanısı, klinik bulgular, laboratuvar testleri ve radyolojik görüntüleme yöntemlerine dayanır. Klinik bulgular arasında ateş, titreme, lökositoz, taşikardi, takipne ve organ disfonksiyonu sayılabilir. Kan kültürü, idrar kültürü, balgam kültürü ve yara kültürü gibi laboratuvar testleri, enfeksiyonu tanımlayabilir ve antibiyotik duyarlılıklarını belirleyebilir. Göğüs röntgeni, BT taraması veya ultrason gibi radyolojik görüntüleme yöntemleri, pnömoni, apse veya diğer enfeksiyon odaklarını ortaya çıkarabilir.

Yönetim Stratejileri

Enfeksiyonların yönetimi, enfeksiyon kaynağının belirlenmesini ve kontrol altına alınmasını, uygun antibiyotiklerin başlatılmasını ve destekleyici bakımın sağlanmasını içerir.

• Antibiyotik Tedavisi: Enfeksiyon şüphesi varsa, ampirik antibiyotik tedavisi mümkün olan en kısa sürede başlatılmalıdır. Antibiyotik seçimi, enfeksiyonun olası kaynağına, yaygın patojenlere ve antibiyotik duyarlılık örüntülerine dayanmalıdır. Kültür sonuçları elde edildikten sonra, antibiyotik tedavisi daraltılabilir veya değiştirilebilir.
• Enfeksiyon Kontrolü: Enfeksiyon kaynağını kontrol altına almak, apse drenajı, enfekte kateterlerin çıkarılması veya nekrotik dokunun debridmanı gibi cerrahi müdahaleleri içerebilir.
• Destekleyici Bakım: Destekleyici bakım, sıvı resüsitasyonu, vazopresörler, oksijen tedavisi ve organ fonksiyonunun desteklenmesini içerir.
• Enfeksiyon Önleme: Enfeksiyonları önlemek için, el hijyeni, kateter bakımı, ventilatörle ilişkili pnömoni önleme protokolleri ve cerrahi profilaksi gibi katı enfeksiyon kontrol önlemleri uygulanmalıdır.

Akut Böbrek Hasarı (ABH)

Akut böbrek hasarı (ABH), acil cerrahi YBÜ'lerinde sık görülen bir komplikasyondur ve morbidite ve mortalite ile ilişkilidir. ABH, böbrek fonksiyonunun ani bir şekilde azalması olarak tanımlanır ve sıvı dengesizliği, elektrolit bozuklukları ve metabolik asidoz gibi çeşitli komplikasyonlara yol açabilir.

Patofizyoloji

ABH'nin patofizyolojisi, prerenal, renal ve postrenal nedenler olmak üzere çeşitli mekanizmaları içerir. Prerenal ABH, böbreklere yetersiz kan akışından kaynaklanır ve hipovolemi, hipotansiyon veya kardiyak debisinin azalmasından kaynaklanabilir. Renal ABH, glomerülonefrit, tübüler nekroz veya interstisyel nefrit gibi böbrek parankiminin doğrudan hasarından kaynaklanır. Postrenal ABH, üreter veya üretra tıkanmasından kaynaklanır ve idrar akışının engellenmesine yol açar.

Tanı

ABH tanısı, serum kreatinin seviyesi ve idrar çıkışının izlenmesine dayanır. Serum kreatinin seviyesindeki artış ve idrar çıkışında azalma, ABH'nin göstergesidir. ABH'nin nedenini belirlemek için idrar analizi, böbrek ultrasonu veya böbrek biyopsisi gibi ek testler yapılabilir.

Yönetim Stratejileri

ABH yönetimi, altta yatan nedenin belirlenmesini ve düzeltilmesini, sıvı ve elektrolit dengesinin sağlanmasını ve böbrek fonksiyonunun desteklenmesini içerir.

• Sıvı Yönetimi: Sıvı dengesi, hipovolemiyi düzeltmek ve aşırı yüklenmeyi önlemek için dikkatlice yönetilmelidir.
• Elektrolit Yönetimi: Hiperkalemi, hiponatremi ve hipokalsemi gibi elektrolit bozuklukları düzeltilmelidir.
• İlaç Ayarlaması: Böbrekler tarafından atılan ilaçların dozları, böbrek fonksiyonuna göre ayarlanmalıdır.
• Renal Replasman Tedavisi (RRT): Şiddetli ABH, sıvı yüklenmesi, elektrolit bozuklukları veya metabolik asidoz olan hastalarda, hemodiyaliz veya sürekli veno-venöz hemofiltrasyon (CVVH) gibi RRT endike olabilir.

Gastrointestinal Sistem (GİS) Komplikasyonları

Acil cerrahi hastalar, stres ülserleri, gastrointestinal kanama, paralitik ileus ve mezenterik iskemi dahil olmak üzere çeşitli GİS komplikasyonları geliştirme riski altındadır. Bu komplikasyonlar, cerrahi stres, hipoperfüzyon, ilaçlar ve altta yatan komorbiditelerden kaynaklanabilir.

Patofizyoloji

Stres ülserleri, YBÜ'deki kritik hastaların mide mukozasında gelişen erozyonlardır. Gastrointestinal kanama, stres ülserleri, özofajit, gastrit veya divertikülozdan kaynaklanabilir. Paralitik ileus, barsak peristaltizminin geçici olarak durmasıdır ve cerrahi, ilaçlar veya elektrolit dengesizliklerinden kaynaklanabilir. Mezenterik iskemi, ince bağırsağa kan akışının azalmasıdır ve bağırsak enfarktüsüne ve peritonite yol açabilir.

Tanı

GİS komplikasyonlarının tanısı, klinik bulgular, laboratuvar testleri ve endoskopik veya radyolojik görüntüleme yöntemlerine dayanır. Klinik bulgular arasında karın ağrısı, bulantı, kusma, karında şişlik ve gastrointestinal kanama sayılabilir. Laboratuvar testleri, anemi, lökositoz ve elektrolit bozuklukları ortaya çıkarabilir. Endoskopi, stres ülserleri veya kanama kaynaklarını görselleştirebilir. BT taraması, paralitik ileus veya mezenterik iskemi bulgularını ortaya çıkarabilir.

Yönetim Stratejileri

GİS komplikasyonlarının yönetimi, altta yatan nedenin belirlenmesini ve düzeltilmesini, kanama kontrolünü, barsak fonksiyonunun desteklenmesini ve beslenme desteğinin sağlanmasını içerir.

• Stres Ülseri Profilaksisi: YBÜ'deki kritik hastalara, proton pompa inhibitörleri (PPI'ler) veya H2 reseptör blokerleri gibi stres ülseri profilaksisi verilmelidir.
• Gastrointestinal Kanama Yönetimi: Gastrointestinal kanama, endoskopik müdahale, transfüzyonlar ve intravenöz ilaçlarla (örneğin, PPI'ler, oktreotid) tedavi edilebilir.
• Paralitik İleus Yönetimi: Paralitik ileus, nazogastrik dekompresyon, sıvı ve elektrolit yönetimi ve prokinetik ajanlarla tedavi edilebilir.
• Mezenterik İskemi Yönetimi: Mezenterik iskemi, cerrahi müdahale (bağırsak rezeksiyonu) ve intravenöz antibiyotiklerle tedavi edilmelidir.
• Beslenme Desteği: GİS fonksiyonu bozulmuş hastalarda, parenteral beslenme yoluyla beslenme desteği sağlanmalıdır.

Hematolojik Komplikasyonlar

Acil cerrahi hastalar, anemi, trombositopeni, koagülopati ve tromboembolik olaylar dahil olmak üzere çeşitli hematolojik komplikasyonlar geliştirme riski altındadır. Bu komplikasyonlar, cerrahi stres, kan kaybı, transfüzyonlar, ilaçlar ve altta yatan komorbiditelerden kaynaklanabilir.

Patofizyoloji

Anemi, kırmızı kan hücresi sayısında azalmadır ve kan kaybı, hemodilüsyon veya azalmış eritropoiezden kaynaklanabilir. Trombositopeni, trombosit sayısında azalmadır ve ilaçlar, enfeksiyon veya tüketim koagülopatisinden kaynaklanabilir. Koagülopati, pıhtılaşma faktörlerindeki anormalliklerdir ve karaciğer yetmezliği, tüketim koagülopatisi veya antikoagülan ilaçlardan kaynaklanabilir. Tromboembolik olaylar, derin ven trombozu (DVT) veya pulmoner emboli (PE) gibi kan pıhtılarının oluşmasıdır ve cerrahi, immobilizasyon veya hiperkoagülabilite durumlarından kaynaklanabilir.

Tanı

Hematolojik komplikasyonların tanısı, kan sayımı, pıhtılaşma testleri ve görüntüleme yöntemlerine dayanır. Kan sayımı, anemi, trombositopeni veya lökositoz ortaya çıkarabilir. Pıhtılaşma testleri, koagülopatiyi ortaya çıkarabilir. Doppler ultrason, DVT'yi tespit edebilir. BT anjiyografi, PE'yi tespit edebilir.

Yönetim Stratejileri

Hematolojik komplikasyonların yönetimi, altta yatan nedenin belirlenmesini ve düzeltilmesini, transfüzyonların verilmesini, koagülasyonun düzeltilmesini ve tromboembolik olayların önlenmesini ve tedavisini içerir.

• Transfüzyonlar: Şiddetli anemi için, kırmızı kan hücresi transfüzyonları endike olabilir. Trombositopeni için, trombosit transfüzyonları endike olabilir.
• Koagülasyonun Düzeltilmesi: Koagülopati, K vitamini, taze donmuş plazma veya pıhtılaşma faktörü konsantreleri ile düzeltilebilir.
• Tromboemboli Profilaksisi: YBÜ'deki kritik hastalara, düşük moleküler ağırlıklı heparin veya mekanik profilaksi gibi tromboemboli profilaksisi verilmelidir.
• Tromboemboli Tedavisi: Tromboembolik olaylar, antikoagülan ilaçlar (örneğin, heparin, varfarin) veya trombolitik tedavi ile tedavi edilebilir.

Metabolik Bozukluklar

Acil cerrahi hastalar, hiperglisemi, hipoglisemi, elektrolit bozuklukları ve asit-baz dengesizlikleri dahil olmak üzere çeşitli metabolik bozukluklar geliştirme riski altındadır. Bu bozukluklar, cerrahi stres, yetersiz beslenme, ilaçlar ve altta yatan komorbiditelerden kaynaklanabilir.

Patofizyoloji

Hiperglisemi, kan glikoz seviyesinin yükselmesidir ve insülin direnci, yetersiz insülin sekresyonu veya aşırı glikoz üretiminden kaynaklanabilir. Hipoglisemi, kan glikoz seviyesinin düşmesidir ve aşırı insülin uygulaması, yetersiz glikoz alımı veya karaciğer yetmezliğinden kaynaklanabilir. Elektrolit bozuklukları, sodyum, potasyum, kalsiyum veya magnezyum gibi elektrolitlerin dengesizlikleridir ve sıvı dengesizliği, ilaçlar veya böbrek yetmezliğinden kaynaklanabilir. Asit-baz dengesizlikleri, metabolik asidoz, metabolik alkaloz, respiratuvar asidoz veya respiratuvar alkalozdur ve hipoperfüzyon, akciğer hastalığı veya böbrek yetmezliğinden kaynaklanabilir.

Tanı

Metabolik bozuklukların tanısı, kan glikoz seviyesi, elektrolit seviyeleri ve arteriyel kan gazı analizi gibi laboratuvar testlerine dayanır. Kan glikoz seviyesi, hiperglisemi veya hipoglisemi ortaya çıkarabilir. Elektrolit seviyeleri, elektrolit bozuklukları ortaya çıkarabilir. Arteriyel kan gazı analizi, asit-baz dengesizliklerini ortaya çıkarabilir.

Yönetim Stratejileri

Metabolik bozuklukların yönetimi, altta yatan nedenin belirlenmesini ve düzeltilmesini, kan glikoz kontrolünün sağlanmasını, elektrolit dengesinin düzeltilmesini ve asit-baz dengesinin normalleştirilmesini içerir.

• Kan Glikoz Kontrolü: Hiperglisemi, intravenöz insülin infüzyonu ile tedavi edilebilir. Hipoglisemi, intravenöz glikoz uygulaması ile tedavi edilebilir.
• Elektrolit Düzeltilmesi: Elektrolit bozuklukları, intravenöz elektrolit replasmanı ile düzeltilebilir.
• Asit-Baz Dengesinin Normalleştirilmesi: Metabolik asidoz, intravenöz bikarbonat uygulaması ile tedavi edilebilir. Respiratuvar asidoz, mekanik ventilasyon ile tedavi edilebilir.

Nörolojik Komplikasyonlar

Acil cerrahi hastalar, deliryum, nöbetler, inme ve ensefalopati dahil olmak üzere çeşitli nörolojik komplikasyonlar geliştirme riski altındadır. Bu komplikasyonlar, cerrahi stres, ilaçlar, metabolik bozukluklar ve altta yatan komorbiditelerden kaynaklanabilir.

Patofizyoloji

Deliryum, dikkat, farkındalık ve bilişsel fonksiyonlarda akut bir bozulmadır ve ilaçlar, enfeksiyonlar, metabolik bozukluklar veya uyku yoksunluğundan kaynaklanabilir. Nöbetler, beyin aktivitesinin anormal elektriksel deşarjlarıdır ve ilaçlar, metabolik bozukluklar veya beyin hasarından kaynaklanabilir. İnme, beyne kan akışının bozulmasıdır ve iskemik veya hemorajik olabilir. Ensefalopati, beyin fonksiyonunun yaygın bir bozukluğudur ve ilaçlar, enfeksiyonlar, metabolik bozukluklar veya organ yetmezliğinden kaynaklanabilir.

Tanı

Nörolojik komplikasyonların tanısı, nörolojik muayene, elektroensefalografi (EEG) ve nörogörüntüleme yöntemlerine dayanır. Nörolojik muayene, zihinsel durum, kraniyal sinirler, motor fonksiyon, duyusal fonksiyon ve reflekslerdeki anormallikleri ortaya çıkarabilir. EEG, nöbet aktivitesini tespit edebilir. BT taraması veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG), inme, beyin kanaması veya beyin ödemini ortaya çıkarabilir.

Yönetim Stratejileri

Nörolojik komplikasyonların yönetimi, altta yatan nedenin belirlenmesini ve düzeltilmesini, deliryumun yönetilmesini, nöbetlerin kontrol altına alınmasını, inme tedavisini ve ensefalopati için destekleyici bakımın sağlanmasını içerir.

• Deliryum Yönetimi: Deliryum, ilaçların kesilmesi, duyusal uyarının sağlanması ve haloperidol veya quetiapin gibi ilaçlarla tedavi edilebilir.
• Nöbetlerin Kontrol Altına Alınması: Nöbetler, lorazepam veya fenitoin gibi antikonvülsan ilaçlarla kontrol altına alınabilir.
• İnme Tedavisi: İskemik inme, intravenöz trombolitik tedavi veya mekanik trombektomi ile tedavi edilebilir. Hemorajik inme, kan basıncının kontrolü ve cerrahi müdahale gerektirebilir.
• Ensefalopati için Destekleyici Bakım: Ensefalopati için destekleyici bakım, solunum desteği, sıvı ve elektrolit yönetimi ve beslenme desteğini içerir.

Tromboembolik Komplikasyonlar

Acil cerrahi hastalar, derin ven trombozu (DVT) ve pulmoner emboli (PE) dahil olmak üzere tromboembolik komplikasyonlar geliştirme riski altındadır. Bu komplikasyonlar, cerrahi, immobilizasyon, altta yatan hiperkoagülabilite durumları ve kateterlere bağlı trombozlardan kaynaklanabilir.

Patofizyoloji

DVT, genellikle bacaklardaki derin venlerde bir kan pıhtısı oluşmasıdır. PE, bacaklardan veya diğer bölgelerden gelen bir kan pıhtısının akciğerlere gitmesi ve pulmoner arterleri tıkamasıdır. Virchow üçlüsü (endotel hasarı, hiperkoagülabilite ve venöz staz), tromboembolik olay gelişimine katkıda bulunur.

Tanı

Tromboembolik komplikasyonların tanısı, klinik değerlendirme ve görüntüleme yöntemlerine dayanır. DVT şüphesi varsa, Doppler ultrasonografi kullanılır. PE şüphesi varsa, BT anjiyografi veya ventilasyon/perfüzyon sintigrafisi kullanılır.

Yönetim Stratejileri

Tromboembolik komplikasyonların yönetimi, profilaksi ve tedaviye odaklanır.

• Profilaksi: YBÜ'deki kritik hastalara, düşük moleküler ağırlıklı heparin (LMWH), unfraksiyone heparin (UFH) veya mekanik profilaksi (örneğin, aralıklı pnömatik kompresyon cihazları) gibi tromboemboli profilaksisi verilmelidir.
• Tedavi: DVT ve PE, antikoagülan ilaçlarla (heparin, varfarin, direkt oral antikoagülanlar) tedavi edilir. Ciddi vakalarda, trombolitik tedavi veya cerrahi embolektomi gerekebilir.

Beslenme Desteği

Acil cerrahi hastalar, hiperkatabolik bir durumda olduklarından ve yeterli besin alımı sağlayamayabileceklerinden dolayı beslenme yetersizliği riski altındadır. Yetersiz beslenme, yara iyileşmesini bozabilir, enfeksiyon riskini artırabilir ve hasta sonuçlarını olumsuz etkileyebilir.

Beslenme Gereksinimlerinin Değerlendirilmesi

Beslenme desteği başlamadan önce, hastanın beslenme durumu ve gereksinimleri değerlendirilmelidir. Bu değerlendirme, hasta öyküsü, fiziksel muayene, laboratuvar testleri (albumin, prealbumin, transferrin) ve enerji harcamasının tahmini gibi verileri içerir.

Beslenme Yolları

Beslenme desteği, enteral beslenme (EN) veya parenteral beslenme (PN) yoluyla sağlanabilir. EN, gastrointestinal sistem yoluyla besinlerin verilmesidir ve tercih edilen yöntemdir. PN, intravenöz yoldan besinlerin verilmesidir ve EN'nin mümkün olmadığı veya yetersiz kaldığı durumlarda kullanılır.

Beslenme Yönetimi

Beslenme desteği, protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve minerallerin yeterli miktarda verilmesini içermelidir. Beslenme desteği, hastanın klinik durumuna ve toleransına göre ayarlanmalıdır. Beslenme desteğinin komplikasyonları (örneğin, ishal, kusma, hiperglisemi, elektrolit bozuklukları) yakından izlenmeli ve yönetilmelidir.

Ağrının Yönetimi

Acil cerrahi hastalar, cerrahi prosedür, travma ve inflamasyon nedeniyle şiddetli ağrı yaşayabilirler. Yetersiz ağrı yönetimi, hasta konforunu azaltabilir, fizyolojik fonksiyonları bozabilir ve iyileşmeyi geciktirebilir.

Ağrı Değerlendirmesi

Ağrı yönetimi başlamadan önce, ağrının şiddeti, yeri, karakteri ve tetikleyici faktörleri değerlendirilmelidir. Ağrı değerlendirmesi, sayısal ağrı ölçeği (NAS), görsel analog ölçek (VAS) veya davranışsal ağrı ölçekleri gibi araçlar kullanılarak yapılabilir.

Ağrı Yönetimi Yöntemleri

Ağrı yönetimi, farmakolojik ve non-farmakolojik yöntemleri içerir. Farmakolojik yöntemler, opioidler, non-steroidal anti-inflamatuvar ilaçlar (NSAID'ler), lokal anestezikler ve adjuvan analjezikleri içerir. Non-farmakolojik yöntemler, pozisyon verme, soğuk veya sıcak uygulama, masaj ve gevşeme tekniklerini içerir.

Ağrı Yönetimi Stratejileri

Ağrı yönetimi, hastanın bireysel ihtiyaçlarına göre uyarlanmalıdır. Multimodal analjezi, farklı etki mekanizmalarına sahip ilaçların kombinasyonunu içerir ve ağrı kontrolünü iyileştirebilir ve opioidlerin yan etkilerini azaltabilir. Rejyonel analjezi (epidural analjezi, periferik sinir blokları), cerrahi bölgedeki ağrıyı hedef alır ve sistemik opioidlere olan ihtiyacı azaltabilir.

Psikolojik Destek

Acil cerrahi YBÜ'deki hastalar ve aileleri, stres, anksiyete, depresyon ve travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi psikolojik sorunlar yaşayabilirler. Bu sorunlar, hastanın iyileşmesini olumsuz etkileyebilir ve yaşam kalitesini azaltabilir.

Psikolojik Değerlendirme

Psikolojik destek başlamadan önce, hastanın ve ailesinin psikolojik durumu değerlendirilmelidir. Bu değerlendirme, anksiyete ve depresyon ölçekleri, TSSB tarama araçları ve klinik görüşmeler gibi yöntemleri içerir.

Psikolojik Destek Yöntemleri

Psikolojik destek, bilgilendirme, danışmanlık, destek grupları ve ilaç tedavisi gibi yöntemleri içerir. Hastalara ve ailelerine, tıbbi durumları, tedavi planları ve beklenen sonuçlar hakkında açık ve doğru bilgi verilmelidir. Danışmanlık, başa çıkma stratejileri geliştirmelerine ve duygusal stresle başa çıkmalarına yardımcı olabilir. Destek grupları, benzer deneyimlere sahip diğer hastalar ve aileleriyle bağlantı kurmalarını sağlayabilir. İlaç tedavisi, anksiyete, depresyon veya TSSB semptomlarını yönetmeye yardımcı olabilir.

Sonuç

Acil cerrahi YBÜ'lerinde karşılaşılan komplikasyonlar, hasta sonuçlarını önemli ölçüde etkileyebilir. Bu komplikasyonların erken tanısı, hızlı ve etkili yönetimi, morbidite ve mortaliteyi azaltmak için kritik öneme sahiptir. Multidisipliner bir yaklaşım, kanıta dayalı protokollerin uygulanması ve sürekli kalite iyileştirme çabaları, acil cerrahi hastaların bakımını optimize etmek ve sonuçlarını iyileştirmek için gereklidir. Bu makalede sunulan bilgiler, sağlık profesyonellerine bu zorlu ortamda hasta bakımını iyileştirmek için bir çerçeve sağlamayı amaçlamaktadır.