Yenidoğan CerrahisiGenel Çocuk CerrahisiLaparoskopik Cerrahi

Çocuklarda Sık Görülen Fıtıklar ve Tedavi Yöntemleri

Fıtık, bir organın veya dokunun normalde bulunduğu boşluğun dışına çıkması durumudur. Çocuklarda fıtıklar oldukça yaygın görülür ve genellikle doğuştan gelirler. Bu blog yazısında, çocuklarda en sık görülen fıtık türlerini, nedenlerini, belirtilerini, tanı yöntemlerini ve tedavi seçeneklerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Fıtık Nedir?

Fıtık, vücudun zayıf bir bölgesinden bir organın veya dokunun dışarı doğru çıkmasıdır. Bu zayıf bölge genellikle karın duvarında bulunur, ancak kasık, göbek veya ameliyat kesisi gibi diğer bölgelerde de ortaya çıkabilir. Çocuklarda fıtıklar genellikle karın içi basıncının artması sonucu oluşur. Bu basınç artışı, öksürme, ıkınma veya ağlama gibi durumlarda meydana gelebilir.

Çocuklarda En Sık Görülen Fıtık Türleri

Çocuklarda en sık görülen fıtık türleri şunlardır:

• Kasık Fıtığı (İnguinal Herni): Çocuklarda en sık görülen fıtık türüdür. Erkek çocuklarda kız çocuklarına göre daha sık görülür. Kasık bölgesinde, testislere doğru inen bir şişlik şeklinde kendini gösterir.
• Göbek Fıtığı (Umblikal Herni): Göbek deliği bölgesinde oluşan bir fıtıktır. Yenidoğanlarda oldukça yaygındır ve genellikle kendiliğinden düzelir.
• Su Fıtığı (Hidrosel): Testislerin etrafında sıvı birikmesi sonucu oluşan bir şişliktir. Genellikle kasık fıtığı ile birlikte görülür.

Kasık Fıtığı (İnguinal Herni)

Kasık fıtığı, karın içindeki bir organın (genellikle bağırsak veya omentum) kasık kanalından dışarı doğru çıkmasıdır. Kasık kanalı, karın duvarından geçerek testislere (erkeklerde) veya labia majora'ya (kızlarda) uzanan bir kanaldır. Kasık fıtıkları, doğuştan gelen bir zayıflık veya açıklık nedeniyle oluşur. Anne karnında gelişim sırasında, testisler karın içinden kasık kanalından geçerek skrotuma (testis torbasına) iner. Bu geçiş sırasında, karın zarı (periton) da testisle birlikte aşağı iner ve normalde kapanması gerekir. Eğer bu kapanma tam olarak gerçekleşmezse, kasık kanalında bir açıklık kalır ve bu açıklıktan karın içindeki organlar dışarı doğru çıkabilir. Kız çocuklarında da benzer bir durum söz konusudur, ancak testislerin inişi yerine rahim bağları kasık kanalından geçer ve benzer şekilde bir açıklık kalabilir.

Kasık Fıtığı Nedenleri

Kasık fıtığının temel nedeni, kasık kanalının doğuştan açık kalmasıdır. Bu açıklık, gebelik sırasında gelişimsel bir problemden kaynaklanır. Fıtığın oluşmasında etkili olabilecek diğer faktörler şunlardır:

• Prematüre Doğum: Erken doğan bebeklerde kasık kanalı kapanma süreci tamamlanmamış olabilir.
• Aile Öyküsü: Ailede kasık fıtığı öyküsü olan çocuklarda risk daha yüksektir.
• Bağ Dokusu Hastalıkları: Bağ dokusunu etkileyen bazı genetik hastalıklar (örneğin Ehlers-Danlos sendromu) fıtık riskini artırabilir.
• Karın İçi Basıncını Artıran Durumlar: Kronik öksürük, kabızlık veya sürekli ağlama gibi durumlar karın içi basıncını artırarak fıtık oluşumunu tetikleyebilir.

Kasık Fıtığı Belirtileri

Kasık fıtığının en belirgin belirtisi, kasık bölgesinde veya testiste (erkeklerde) görülen bir şişliktir. Bu şişlik genellikle ağlama, ıkınma veya karın kaslarını zorlayan aktiviteler sırasında daha belirgin hale gelir ve dinlenirken veya yatarken küçülebilir veya kaybolabilir. Diğer belirtiler şunlardır:

• Ağrı veya Rahatsızlık: Şişlik bölgesinde hafif ağrı veya rahatsızlık hissi olabilir.
• Ağırlık Hissi: Kasık bölgesinde ağırlık veya dolgunluk hissi.
• Şişliğin Büyümesi: Zamanla şişlik büyüyebilir.
• İnkarserasyon: Fıtık kesesinin içinde sıkışan organın (genellikle bağırsak) kan akışı bozulursa, şiddetli ağrı, kusma ve karın şişliği gibi belirtiler görülebilir. Bu durum acil tıbbi müdahale gerektirir.
• Strangülasyon: İnkarserasyonun ilerlemesiyle bağırsak dokusunun ölmesi (nekroz) durumudur. Bu durum hayati tehlike oluşturur ve acil cerrahi müdahale gerektirir.

Kasık Fıtığı Tanısı

Kasık fıtığı tanısı genellikle fiziksel muayene ile konulur. Doktor, çocuğu muayene ederek kasık bölgesindeki şişliği değerlendirir. Şişliğin ne zaman ortaya çıktığı, ne kadar süredir var olduğu ve ağrıya neden olup olmadığı gibi sorular sorar. Fiziksel muayene sırasında doktor, çocuğun öksürmesini veya ıkınmasını isteyerek karın içi basıncını artırır ve şişliğin daha belirgin hale gelmesini sağlar.

Nadiren, tanıyı doğrulamak veya diğer olası durumları dışlamak için ek testler gerekebilir. Bu testler şunlardır:

• Ultrasonografi: Kasık bölgesinin ultrasonu, fıtık kesesini ve içindeki organları görüntülemeye yardımcı olabilir.
• Röntgen: Bağırsak tıkanıklığı şüphesi varsa karın röntgeni çekilebilir.
• Kan Testleri: İnkarserasyon veya strangülasyon şüphesi varsa, enfeksiyon belirtilerini kontrol etmek için kan testleri yapılabilir.

Kasık Fıtığı Tedavisi

Kasık fıtığının tek tedavi yöntemi cerrahidir. Fıtık kendiliğinden düzelmez ve zamanla büyüme eğilimindedir. Ayrıca, inkarserasyon ve strangülasyon gibi ciddi komplikasyon riskini önlemek için fıtığın cerrahi olarak onarılması önemlidir.

Kasık fıtığı ameliyatı genellikle genel anestezi altında yapılır. Ameliyat sırasında, cerrah kasık bölgesinde küçük bir kesi yapar ve fıtık kesesini bulur. Fıtık kesesi içindeki organ (genellikle bağırsak) karın içine geri itilir ve fıtık kesesi bağlanarak veya dikilerek kapatılır. Kasık kanalındaki zayıf bölge güçlendirilerek fıtığın tekrarlama riski azaltılır. Bazı durumlarda, kasık kanalını güçlendirmek için yama (mesh) kullanılabilir.

Kasık fıtığı ameliyatı genellikle günübirlik bir işlemdir, yani çocuk aynı gün taburcu olabilir. Ameliyattan sonra, çocuk birkaç gün istirahat etmeli ve ağır aktivitelerden kaçınmalıdır. Doktor, ağrıyı kontrol etmek için ağrı kesici ilaçlar reçete edebilir. Ameliyat bölgesini temiz ve kuru tutmak önemlidir. Ameliyat sonrası komplikasyonlar nadirdir, ancak enfeksiyon, kanama veya fıtığın tekrarlaması gibi riskler mevcuttur.

Kasık Fıtığı Ameliyatı Teknikleri

Kasık fıtığı ameliyatında kullanılan çeşitli teknikler vardır. Cerrah, çocuğun yaşına, fıtığın büyüklüğüne ve diğer faktörlere bağlı olarak en uygun tekniği seçecektir. En sık kullanılan teknikler şunlardır:

• Açık Cerrahi: Kasık bölgesinde bir kesi yapılarak fıtığa ulaşılır ve onarılır. Bu teknik, uzun yıllardır kullanılan klasik bir yöntemdir.
• Laparoskopik Cerrahi: Karın bölgesinde küçük kesiler yapılarak, bir kamera ve ince cerrahi aletler yardımıyla fıtık onarılır. Laparoskopik cerrahi, daha az ağrı, daha küçük yara izi ve daha hızlı iyileşme gibi avantajlar sunabilir.
• Robotik Cerrahi: Laparoskopik cerrahiye benzer şekilde, robotik kollar kullanılarak fıtık onarılır. Robotik cerrahi, cerraha daha hassas ve kontrollü hareket imkanı sağlar.

Ameliyat Sonrası Bakım

Kasık fıtığı ameliyatından sonra, çocuğun iyileşmesi için dikkatli bir bakım gereklidir. İşte ameliyat sonrası dikkat edilmesi gerekenler:

• Ağrı Yönetimi: Doktorun reçete ettiği ağrı kesici ilaçları düzenli olarak kullanın.
• Yara Bakımı: Ameliyat bölgesini temiz ve kuru tutun. Doktorun önerdiği şekilde yara pansumanını yapın.
• Aktivite Kısıtlaması: Birkaç hafta boyunca ağır kaldırmaktan, koşmaktan ve diğer yorucu aktivitelerden kaçının.
• Beslenme: Kabızlığı önlemek için lifli gıdalar tüketin ve bol sıvı için.
• Doktor Kontrolleri: Doktorunuzun belirttiği tarihlerde kontrole gidin.

Göbek Fıtığı (Umblikal Herni)

Göbek fıtığı, göbek deliği bölgesinde oluşan bir fıtıktır. Yenidoğanlarda ve bebeklerde oldukça yaygındır. Göbek kordonu anne karnında bebek ile anne arasındaki besin ve oksijen alışverişini sağlar. Doğumdan sonra göbek kordonu kesilir ve göbek deliği kapanır. Ancak bazı bebeklerde bu kapanma tam olarak gerçekleşmez ve göbek deliği bölgesinde bir açıklık kalır. Bu açıklıktan karın içindeki organlar (genellikle omentum veya bağırsak) dışarı doğru çıkabilir.

Göbek Fıtığı Nedenleri

Göbek fıtığının temel nedeni, göbek deliği bölgesindeki karın duvarının tam olarak kapanmamasıdır. Bu durum, gebelik sırasında gelişimsel bir problemden kaynaklanır. Göbek fıtığı oluşmasında etkili olabilecek diğer faktörler şunlardır:

• Prematüre Doğum: Erken doğan bebeklerde göbek deliği kapanma süreci tamamlanmamış olabilir.
• Düşük Doğum Ağırlığı: Düşük doğum ağırlıklı bebeklerde göbek fıtığı riski daha yüksektir.
• Siyah Irk: Siyah ırktan olan bebeklerde göbek fıtığı daha sık görülür.
• Ehlers-Danlos Sendromu: Bağ dokusunu etkileyen bir genetik hastalık olan Ehlers-Danlos sendromu, göbek fıtığı riskini artırabilir.

Göbek Fıtığı Belirtileri

Göbek fıtığının en belirgin belirtisi, göbek deliği bölgesinde görülen bir şişliktir. Bu şişlik genellikle ağlama, ıkınma veya karın kaslarını zorlayan aktiviteler sırasında daha belirgin hale gelir ve dinlenirken veya yatarken küçülebilir veya kaybolabilir. Diğer belirtiler şunlardır:

• Ağrı veya Rahatsızlık: Nadiren şişlik bölgesinde hafif ağrı veya rahatsızlık hissi olabilir.
• Şişliğin Büyümesi: Zamanla şişlik büyüyebilir.
• İnkarserasyon: Nadiren fıtık kesesinin içinde sıkışan organın (genellikle bağırsak) kan akışı bozulursa, şiddetli ağrı, kusma ve karın şişliği gibi belirtiler görülebilir. Bu durum acil tıbbi müdahale gerektirir. Ancak göbek fıtıklarında inkarserasyon riski kasık fıtıklarına göre çok daha düşüktür.

Göbek Fıtığı Tanısı

Göbek fıtığı tanısı genellikle fiziksel muayene ile konulur. Doktor, çocuğu muayene ederek göbek deliği bölgesindeki şişliği değerlendirir. Şişliğin ne zaman ortaya çıktığı, ne kadar süredir var olduğu ve ağrıya neden olup olmadığı gibi sorular sorar. Fiziksel muayene sırasında doktor, çocuğun öksürmesini veya ıkınmasını isteyerek karın içi basıncını artırır ve şişliğin daha belirgin hale gelmesini sağlar.

Nadiren, tanıyı doğrulamak veya diğer olası durumları dışlamak için ek testler gerekebilir. Bu testler şunlardır:

• Ultrasonografi: Göbek deliği bölgesinin ultrasonu, fıtık kesesini ve içindeki organları görüntülemeye yardımcı olabilir.

Göbek Fıtığı Tedavisi

Göbek fıtıklarının çoğu kendiliğinden düzelir. Genellikle 4-5 yaşına kadar kendiliğinden kapanmayan göbek fıtıkları için cerrahi tedavi düşünülebilir. Ancak, bazı durumlarda daha erken cerrahi müdahale gerekebilir. Bu durumlar şunlardır:

• Fıtığın Çok Büyük Olması: Fıtık çok büyükse ve kendiliğinden kapanma olasılığı düşükse, cerrahi tedavi düşünülebilir.
• İnkarserasyon Riski: Fıtıkta inkarserasyon riski varsa, cerrahi tedavi gereklidir.
• Cilt Problemleri: Fıtık üzerindeki ciltte incelme veya tahriş varsa, cerrahi tedavi düşünülebilir.

Göbek fıtığı ameliyatı genellikle genel anestezi altında yapılır. Ameliyat sırasında, cerrah göbek deliği bölgesinde küçük bir kesi yapar ve fıtık kesesini bulur. Fıtık kesesi içindeki organ (genellikle omentum) karın içine geri itilir ve fıtık kesesi bağlanarak veya dikilerek kapatılır. Göbek deliğindeki zayıf bölge güçlendirilerek fıtığın tekrarlama riski azaltılır.

Göbek fıtığı ameliyatı genellikle günübirlik bir işlemdir, yani çocuk aynı gün taburcu olabilir. Ameliyattan sonra, çocuk birkaç gün istirahat etmeli ve ağır aktivitelerden kaçınmalıdır. Doktor, ağrıyı kontrol etmek için ağrı kesici ilaçlar reçete edebilir. Ameliyat bölgesini temiz ve kuru tutmak önemlidir. Ameliyat sonrası komplikasyonlar nadirdir, ancak enfeksiyon, kanama veya fıtığın tekrarlaması gibi riskler mevcuttur.

Su Fıtığı (Hidrosel)

Su fıtığı (hidrosel), testislerin etrafında sıvı birikmesi sonucu oluşan bir şişliktir. Erkek bebeklerde sıkça görülür. Anne karnında gelişim sırasında, testisler karın içinden kasık kanalından geçerek skrotuma (testis torbasına) iner. Bu geçiş sırasında, karın zarı (periton) da testisle birlikte aşağı iner ve normalde kapanması gerekir. Eğer bu kapanma tam olarak gerçekleşmezse, karın boşluğundan skrotuma sıvı geçebilir ve hidrosel oluşur. Hidrosel, kasık fıtığı ile birlikte de görülebilir.

Su Fıtığı Nedenleri

Su fıtığının temel nedeni, karın zarı ile testis torbası arasındaki bağlantının doğumdan sonra kapanmamasıdır. Bu bağlantı açık kaldığında, karın boşluğundan skrotuma sıvı geçebilir ve hidrosel oluşur. Hidrosel oluşmasında etkili olabilecek diğer faktörler şunlardır:

• Doğuştan Gelmesi: Çoğu hidrosel doğuştan gelir ve nedeni bilinmemektedir.
• Kasık Fıtığı ile Birlikteliği: Hidrosel, kasık fıtığı ile birlikte görülebilir. Bu durumda, karın içindeki sıvı kasık fıtığı kesesi aracılığıyla skrotuma geçer.
• Enfeksiyon veya Yaralanma: Nadiren, testis enfeksiyonu veya yaralanması sonucu hidrosel oluşabilir.

Su Fıtığı Belirtileri

Su fıtığının en belirgin belirtisi, testis torbasında görülen bir şişliktir. Bu şişlik genellikle ağrısızdır ve bebek veya çocuk rahatsızlık hissetmez. Şişlik, gün boyunca boyut değiştirebilir ve sabahları daha küçük, akşamları daha büyük olabilir. Diğer belirtiler şunlardır:

• Şişliğin Yumuşak Olması: Testis torbasındaki şişlik yumuşaktır ve dokunulduğunda sıvı dolu olduğu hissedilir.
• Şişliğin Işık Geçirmesi: Muayene sırasında, doktor bir ışık kaynağı kullanarak testis torbasına ışık tutar. Eğer şişlik hidroselden kaynaklanıyorsa, ışık testis torbasından geçecektir (transillüminasyon).

Su Fıtığı Tanısı

Su fıtığı tanısı genellikle fiziksel muayene ile konulur. Doktor, çocuğu muayene ederek testis torbasındaki şişliği değerlendirir. Şişliğin ne zaman ortaya çıktığı, ne kadar süredir var olduğu ve ağrıya neden olup olmadığı gibi sorular sorar. Fiziksel muayene sırasında doktor, testis torbasına ışık tutarak transillüminasyon testini yapar.

Nadiren, tanıyı doğrulamak veya diğer olası durumları dışlamak için ek testler gerekebilir. Bu testler şunlardır:

• Ultrasonografi: Testis torbasının ultrasonu, şişliğin nedenini belirlemeye ve diğer olası durumları (örneğin testis tümörü) dışlamaya yardımcı olabilir.

Su Fıtığı Tedavisi

Bebeklerde görülen su fıtıklarının çoğu kendiliğinden düzelir. Genellikle 1 yaşına kadar kendiliğinden kapanmayan hidroseller için cerrahi tedavi düşünülebilir. Ancak, bazı durumlarda daha erken cerrahi müdahale gerekebilir. Bu durumlar şunlardır:

• Fıtığın Çok Büyük Olması: Hidrosel çok büyükse ve rahatsızlığa neden oluyorsa, cerrahi tedavi düşünülebilir.
• Kasık Fıtığı ile Birlikteliği: Hidrosel, kasık fıtığı ile birlikte ise, her iki durum da cerrahi olarak onarılır.

Su fıtığı ameliyatı genellikle genel anestezi altında yapılır. Ameliyat sırasında, cerrah kasık bölgesinde küçük bir kesi yapar ve hidrosel kesesini bulur. Hidrosel kesesi içindeki sıvı boşaltılır ve hidrosel kesesi bağlanarak veya dikilerek kapatılır. Eğer kasık fıtığı da varsa, o da aynı anda onarılır.

Su fıtığı ameliyatı genellikle günübirlik bir işlemdir, yani çocuk aynı gün taburcu olabilir. Ameliyattan sonra, çocuk birkaç gün istirahat etmeli ve ağır aktivitelerden kaçınmalıdır. Doktor, ağrıyı kontrol etmek için ağrı kesici ilaçlar reçete edebilir. Ameliyat bölgesini temiz ve kuru tutmak önemlidir. Ameliyat sonrası komplikasyonlar nadirdir, ancak enfeksiyon, kanama veya hidroselin tekrarlaması gibi riskler mevcuttur.

Sonuç

Çocuklarda fıtıklar yaygın olarak görülür ve genellikle cerrahi tedavi gerektirir. Kasık fıtığı, göbek fıtığı ve su fıtığı çocuklarda en sık görülen fıtık türleridir. Erken tanı ve uygun tedavi ile fıtıklar genellikle başarıyla onarılabilir ve komplikasyon riski azaltılabilir. Çocuğunuzda fıtık belirtileri fark ederseniz, vakit kaybetmeden bir çocuk cerrahına başvurmanız önemlidir.

Bu blog yazısı sadece bilgilendirme amaçlıdır ve doktor tavsiyesi yerine geçmez. Çocuğunuzun sağlığı ile ilgili herhangi bir endişeniz varsa, lütfen bir doktora danışın.