Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıÇocuk RomatolojisiÇocuk Kardiyolojisi

Kawasaki Hastalığı: Belirtileri, Tanısı ve Yönetimi

Kawasaki hastalığı (KH), öncelikle çocukları etkileyen nadir bir vaskülittir. Vaskülit, kan damarlarının iltihaplanması anlamına gelir. KH'de, orta büyüklükteki arterler, özellikle de kalbe kan taşıyan koroner arterler iltihaplanır. Bu iltihaplanma, anevrizma (damar duvarında balonlaşma) oluşumuna yol açabilir ve bu da ciddi kalp sorunlarına neden olabilir. Erken tanı ve tedavi, kalıcı kalp hasarı riskini azaltmak için kritik öneme sahiptir.

Kawasaki Hastalığına Genel Bakış

Kawasaki Hastalığı Nedir?

Kawasaki hastalığı (KH), genellikle 5 yaşın altındaki çocuklarda görülen akut, kendi kendini sınırlayan bir vaskülittir. Hastalığın nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlığı olan çocuklarda enfeksiyöz bir ajanın tetiklediği düşünülmektedir. KH, tedavi edilmediği takdirde koroner arterlerde anevrizmalara ve diğer kalp komplikasyonlarına yol açabilen sistemik bir hastalıktır.

Kawasaki Hastalığının Yaygınlığı

KH, Japonya'da daha yaygın olmakla birlikte, dünya genelinde tüm etnik gruplarda görülebilir. Asya kökenli çocuklarda görülme sıklığı daha yüksektir. ABD'de her yıl yaklaşık 4.000-5.000 çocukta KH teşhis edilmektedir. Hastalığın görülme sıklığı son yıllarda artış göstermektedir.

Kawasaki Hastalığının Nedenleri

KH'nin kesin nedeni bilinmemektedir. Araştırmalar, genetik yatkınlığı olan çocuklarda çevresel faktörlerin (enfeksiyonlar gibi) hastalığı tetikleyebileceğini göstermektedir. KH bulaşıcı değildir ve kişiden kişiye yayılmaz.

Kawasaki Hastalığının Belirtileri

KH'nin belirtileri değişkendir ve her çocukta farklı şekilde ortaya çıkabilir. Ancak, tanı koymak için genellikle belirli kriterler kullanılır. İşte KH'nin en yaygın belirtileri:

Ateş

Yüksek ateş, genellikle KH'nin ilk belirtisidir. Ateş en az 5 gün sürer ve diğer yaygın enfeksiyonların neden olduğu ateşlere benzemeyebilir. Ateş genellikle 39°C (102.2°F) veya daha yüksektir ve antipiretiklere (ateş düşürücü ilaçlar) yanıt vermeyebilir.

Deri Döküntüsü

KH'de görülen deri döküntüsü farklı şekillerde olabilir. Genellikle gövdede başlar ve kasıklara, perineye ve ekstremitelere yayılabilir. Döküntü makülopapüler (küçük, düz kırmızı lekeler ve kabarıklıklar) veya ürtikeryal (kurdeşen benzeri) olabilir. Bazı durumlarda, kızıl benzeri bir döküntü de görülebilir.

Gözlerde Kırmızılık (Konjonktivit)

KH'li çocukların gözlerinde genellikle bilateral (iki taraflı) konjonktivit görülür. Bu, gözlerin beyaz kısmının (sklera) kızarması ve iltihaplanması anlamına gelir. Konjonktivit genellikle irin veya akıntı olmadan seyreder.

Dudaklarda ve Ağızda Değişiklikler

KH, dudaklarda ve ağızda belirgin değişikliklere neden olabilir. Dudaklar kırmızı, çatlamış ve kuru olabilir. Ağız içinde, özellikle dilde, çilek dili olarak adlandırılan bir görünüm ortaya çıkabilir. Çilek dili, dilin kırmızı ve kabarık papillerle kaplı olmasıdır.

Boyunda Lenf Bezi Şişliği (Servikal Lenfadenopati)

KH'li çocuklarda genellikle boyunda lenf bezi şişliği görülür. Bu şişlik, genellikle tek taraflıdır (bir tarafta) ve en az 1.5 cm çapındadır. Lenf bezleri hassas ve ağrılı olabilir.

El ve Ayaklarda Değişiklikler

KH'nin akut fazında, el ve ayaklarda ödem (şişlik) ve eritem (kızarıklık) görülebilir. El ve ayak parmaklarının uçları şiş ve morumsu bir renk alabilir. Hastalığın iyileşme döneminde, el ve ayak parmaklarının ucunda soyulma görülebilir.

Diğer Belirtiler

KH, yukarıda belirtilen ana belirtilerin yanı sıra, aşağıdaki gibi diğer belirtilere de neden olabilir:

• Huzursuzluk ve irritabilite: KH'li çocuklar genellikle huzursuz, irritabl ve huysuz olabilirler.
• Karın ağrısı, kusma ve ishal: Bazı çocuklarda gastrointestinal semptomlar görülebilir.
• Eklem ağrısı (artralji) ve eklem iltihabı (artrit): Özellikle büyük eklemlerde ağrı ve şişlik olabilir.
• Kalp sorunları: KH, koroner arterlerde anevrizma oluşumuna yol açabilir ve bu da kalp krizi, aritmi ve kalp yetmezliği gibi ciddi kalp sorunlarına neden olabilir.
• Menenjit: Nadiren, KH menenjite (beyin zarlarının iltihaplanması) neden olabilir.

Kawasaki Hastalığının Evreleri

KH, genellikle üç evrede seyreder:

Akut Faz

Akut faz, hastalığın başlangıcından itibaren ilk 1-2 haftayı kapsar. Bu dönemde ateş, döküntü, konjonktivit, dudak ve ağız değişiklikleri, lenf bezi şişliği ve el ve ayaklarda değişiklikler gibi belirtiler görülür. Akut faz, en şiddetli semptomların yaşandığı dönemdir ve kalp komplikasyonları riski en yüksektir.

Subakut Faz

Subakut faz, akut fazdan sonraki 2-4 haftayı kapsar. Ateş düşer, ancak irritabilite, el ve ayak parmaklarında soyulma ve trombositoz (kanda trombosit sayısının artması) gibi belirtiler devam edebilir. Bu dönemde koroner arter anevrizmalarının gelişme riski en yüksektir.

İyileşme (Konvalesan) Fazı

İyileşme fazı, belirtilerin kaybolmaya başladığı ve laboratuvar değerlerinin normale döndüğü dönemdir. Bu dönem, genellikle 6-8 hafta sürer. Ancak, koroner arter anevrizmaları olan çocuklarda kalp komplikasyonları riski devam edebilir.

Kawasaki Hastalığı Tanısı

KH tanısı, klinik belirtilere ve semptomlara dayanır. Spesifik bir laboratuvar testi olmamasına rağmen, bazı kan testleri tanıyı desteklemeye yardımcı olabilir. Amerikan Kalp Derneği (AHA) tarafından belirlenen tanı kriterleri şunlardır:

• En az 5 gün süren ateş
• Aşağıdaki 5 belirtiden en az 4'ünün bulunması:
  • Bilateral konjonktivit (irin veya akıntı olmadan)
  • Deri döküntüsü
  • Dudaklarda ve ağızda değişiklikler (kırmızı, çatlamış dudaklar, çilek dili)
  • Servikal lenfadenopati (genellikle tek taraflı ve en az 1.5 cm çapında)
  • El ve ayaklarda değişiklikler (ödem, eritem, soyulma)
• Diğer bilinen hastalıkların dışlanması

Yukarıdaki kriterleri karşılamayan ancak KH'den şüphelenilen vakalarda, "eksik KH" tanısı konulabilir. Eksik KH, özellikle küçük bebeklerde ve atipik belirtiler gösteren çocuklarda daha sık görülür. Bu durumda, ek laboratuvar testleri ve kardiyolojik değerlendirme gerekebilir.

Tanısal Testler

KH tanısını desteklemek ve kalp komplikasyonlarını değerlendirmek için aşağıdaki testler kullanılabilir:

• Kan testleri: Tam kan sayımı (CBC), eritrosit sedimentasyon hızı (ESR), C-reaktif protein (CRP), karaciğer fonksiyon testleri (LFT) ve albumin seviyesi gibi kan testleri, iltihaplanmayı ve diğer anormallikleri değerlendirmeye yardımcı olabilir. KH'li çocuklarda genellikle beyaz kan hücreleri ve trombosit sayısı yüksek, albumin seviyesi ise düşüktür.
• Elektrokardiyogram (EKG): EKG, kalbin elektriksel aktivitesini ölçer ve aritmi veya iskemiyi tespit etmeye yardımcı olabilir.
• Ekokardiyogram: Ekokardiyogram, kalbin ultrason görüntülemesidir. Koroner arterleri değerlendirmek, anevrizmaları tespit etmek ve kalp fonksiyonunu değerlendirmek için kullanılır. KH tanısı konulduktan sonra ve tedavi sırasında düzenli ekokardiyogramlar yapılması önemlidir.
• Anjiyografi: Anjiyografi, koroner arterlerin daha detaylı görüntülenmesini sağlayan bir invaziv işlemdir. Genellikle ekokardiyogramda anormallikler tespit edildiğinde veya tedaviye yanıt alınamadığında kullanılır.

Kawasaki Hastalığı Tedavisi

KH tedavisi, iltihaplanmayı azaltmayı, kalp komplikasyonlarını önlemeyi ve semptomları hafifletmeyi amaçlar. Erken tanı ve tedavi, kalıcı kalp hasarı riskini azaltmak için kritik öneme sahiptir.

İntravenöz İmmünoglobulin (IVIG)

IVIG, KH tedavisinde kullanılan ana ilaçtır. IVIG, bağışıklık sistemini baskılayarak iltihaplanmayı azaltır ve koroner arter anevrizması riskini azaltır. IVIG, genellikle tek bir doz halinde (2 g/kg) intravenöz olarak verilir. Ateşin başlangıcından itibaren ilk 10 gün içinde verilmesi en etkilidir. Ancak, 10 günden sonra bile anevrizma riski yüksek olan çocuklarda kullanılabilir.

Aspirin

Aspirin, anti-inflamatuar ve antiplatelet (kan inceltici) özelliklere sahip bir ilaçtır. KH'nin akut fazında, yüksek dozda aspirin (80-100 mg/kg/gün) iltihaplanmayı azaltmak ve ateşi düşürmek için kullanılır. Ateş düştükten sonra, düşük dozda aspirin (3-5 mg/kg/gün) kanın pıhtılaşmasını önlemek ve koroner arterlerde tromboz (pıhtı oluşumu) riskini azaltmak için uzun süreli olarak kullanılır. Koroner arter anevrizması olan çocuklarda, aspirin tedavisi genellikle süresiz olarak devam ettirilir.

Kortikosteroidler

Kortikosteroidler, güçlü anti-inflamatuar ilaçlardır. IVIG tedavisine yanıt vermeyen veya anevrizma riski yüksek olan çocuklarda kullanılabilir. Ancak, kortikosteroidlerin KH'deki etkinliği ve güvenliği konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Diğer Tedaviler

Bazı durumlarda, KH'li çocuklarda diğer tedavilere de ihtiyaç duyulabilir. Bunlar şunları içerebilir:

• İnfliximab: İnfliximab, tümör nekroz faktörü alfa (TNF-α) inhibitörü olan bir biyolojik ilaçtır. IVIG tedavisine yanıt vermeyen çocuklarda kullanılabilir.
• Siklosporin: Siklosporin, bağışıklık sistemini baskılayan bir ilaçtır. IVIG tedavisine yanıt vermeyen çocuklarda kullanılabilir.
• Plazmaferez: Plazmaferez, kandan zararlı antikorları ve iltihap aracılarını uzaklaştıran bir işlemdir. Nadiren, IVIG tedavisine yanıt vermeyen ve şiddetli KH'si olan çocuklarda kullanılabilir.

Kawasaki Hastalığı Komplikasyonları

KH'nin en ciddi komplikasyonu, koroner arter anevrizmasıdır. Anevrizmalar, damar duvarının zayıflaması ve balonlaşması sonucu oluşur. Anevrizmalar yırtılabilir veya içinde kan pıhtısı oluşabilir, bu da kalp krizine veya ani ölüme yol açabilir.

KH'nin diğer komplikasyonları şunları içerebilir:

• Miyokardit: Kalp kasının iltihaplanması
• Perikardit: Kalbi çevreleyen zarın iltihaplanması
• Aritmi: Kalp ritminin bozulması
• Kalp yetmezliği: Kalbin vücuda yeterli kan pompalayamaması
• Kapak yetersizliği: Kalp kapakçıklarının düzgün kapanmaması
• Periferik arter anevrizmaları: Kol ve bacaklardaki arterlerde anevrizma oluşumu (nadiren görülür)

Kawasaki Hastalığı Takibi

KH tanısı konulan çocukların, kalp komplikasyonlarını izlemek ve tedavi etmek için düzenli kardiyolojik takibe ihtiyacı vardır. Takip sıklığı ve yapılacak testler, çocuğun anevrizma olup olmamasına ve anevrizmanın boyutuna bağlıdır.

Takipte genellikle aşağıdaki testler kullanılır:

• Ekokardiyogram: Koroner arterlerin boyutunu ve yapısını izlemek için düzenli ekokardiyogramlar yapılır.
• Elektrokardiyogram (EKG): Kalp ritmini değerlendirmek için EKG yapılır.
• Egzersiz testi: Kalbin egzersize nasıl yanıt verdiğini değerlendirmek için egzersiz testi yapılabilir.
• Kardiyak manyetik rezonans görüntüleme (MRI): Koroner arterlerin daha detaylı görüntülenmesi için kardiyak MRI yapılabilir.
• Koroner anjiyografi: Nadiren, koroner arterlerin daha detaylı değerlendirilmesi için koroner anjiyografi gerekebilir.

Anevrizması olan çocuklarda, kanın pıhtılaşmasını önlemek için aspirin veya diğer kan inceltici ilaçlar (warfarin, clopidogrel) kullanılabilir. Büyük anevrizmaları olan çocuklarda, cerrahi tedavi (bypass ameliyatı veya anevrizma rezeksiyonu) gerekebilir.

Kawasaki Hastalığı ve Aşılar

KH geçiren çocukların aşılanması konusunda bazı özel durumlar vardır. IVIG tedavisi alan çocuklarda, kızamık, kabakulak ve kızamıkçık (MMR) aşısı ve suçiçeği aşısı, IVIG'nin antikorları etkisiz hale getirebileceği için 11 ay ertelenmelidir. Diğer aşılar (grip aşısı, tetanoz aşısı, difteri aşısı, boğmaca aşısı, çocuk felci aşısı, pnömokok aşısı, hepatit A aşısı ve hepatit B aşısı) normal takvime göre yapılabilir.

Kawasaki Hastalığı ve Yaşam Tarzı

KH geçiren çocukların, kalp sağlığını korumak için sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemeleri önemlidir. Bu şunları içerir:

• Sağlıklı beslenme: Düşük yağlı, düşük kolesterollü ve düşük tuzlu bir diyet tüketmek
• Düzenli egzersiz: Doktorun önerdiği şekilde düzenli egzersiz yapmak
• Sigara dumanından kaçınmak: Pasif içicilikten kaçınmak
• Stresi yönetmek: Stresi azaltmak için rahatlama teknikleri kullanmak
• Düzenli doktor kontrolleri: Kardiyolojik takipleri düzenli olarak yaptırmak

Kawasaki Hastalığı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Kawasaki hastalığı bulaşıcı mıdır?

Hayır, Kawasaki hastalığı bulaşıcı değildir ve kişiden kişiye yayılmaz.

Kawasaki hastalığının nedeni nedir?

Kawasaki hastalığının kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak, genetik yatkınlığı olan çocuklarda enfeksiyöz bir ajanın tetiklediği düşünülmektedir.

Kawasaki hastalığı hangi yaş grubunu etkiler?

Kawasaki hastalığı öncelikle 5 yaşın altındaki çocukları etkiler. Ancak, daha büyük çocuklarda ve nadiren yetişkinlerde de görülebilir.

Kawasaki hastalığının belirtileri nelerdir?

Kawasaki hastalığının belirtileri şunları içerir: ateş, deri döküntüsü, gözlerde kırmızılık, dudaklarda ve ağızda değişiklikler, boyunda lenf bezi şişliği ve el ve ayaklarda değişiklikler.

Kawasaki hastalığı nasıl teşhis edilir?

Kawasaki hastalığı tanısı, klinik belirtilere ve semptomlara dayanır. Spesifik bir laboratuvar testi olmamasına rağmen, bazı kan testleri ve ekokardiyogram tanıyı desteklemeye yardımcı olabilir.

Kawasaki hastalığı nasıl tedavi edilir?

Kawasaki hastalığı tedavisi, intravenöz immünoglobulin (IVIG) ve aspirindir. Bazı durumlarda, kortikosteroidler veya diğer tedavilere de ihtiyaç duyulabilir.

Kawasaki hastalığının komplikasyonları nelerdir?

Kawasaki hastalığının en ciddi komplikasyonu, koroner arter anevrizmasıdır. Diğer komplikasyonlar arasında miyokardit, perikardit, aritmi ve kalp yetmezliği yer alır.

Kawasaki hastalığı geçiren çocuklar nelere dikkat etmelidir?

Kawasaki hastalığı geçiren çocukların, kalp sağlığını korumak için sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemeleri ve düzenli kardiyolojik takipleri yaptırmaları önemlidir.

Sonuç

Kawasaki hastalığı, erken tanı ve tedavi ile yönetilebilen ciddi bir hastalıktır. Belirtileri tanıdığınızda ve erken müdahale ettiğinizde, çocuğunuzun sağlıklı bir geleceğe sahip olmasına yardımcı olabilirsiniz. Herhangi bir endişeniz varsa, derhal bir doktora başvurmanız önemlidir.