Perkütan Koroner Girişim (PKG) Nedir?

Kalp hastalıkları, dünya genelinde önde gelen ölüm nedenlerinden biridir ve koroner arter hastalığı (KAH) bu hastalıkların en yaygın türlerinden biridir. Koroner arterler, kalbin kendisini besleyen kan damarlarıdır ve bu damarların daralması veya tıkanması, kalbe yeterli oksijen ve besin maddesi ulaşmasını engelleyerek çeşitli sorunlara yol açabilir. Bu sorunların başında göğüs ağrısı (anjina), nefes darlığı ve hatta kalp krizi (miyokard enfarktüsü) gelir. Perkütan Koroner Girişim (PKG), koroner arterlerdeki bu daralmaları veya tıkanıklıkları gidermek için kullanılan minimal invaziv bir tedavi yöntemidir.

PKG'nin Temel Amacı

PKG'nin temel amacı, daralmış veya tıkanmış koroner arterleri açarak kalbe kan akışını yeniden sağlamaktır. Bu sayede, kalbin yeterli oksijen ve besin maddesi alması sağlanır, göğüs ağrısı ve nefes darlığı gibi semptomlar azaltılır ve kalp krizi riski düşürülür. PKG, genellikle anjina semptomlarını hafifletmek, yaşam kalitesini artırmak ve kalp krizi geçirme riskini azaltmak için kullanılır.

PKG Kimler İçin Uygundur?

PKG, aşağıdaki durumlarda koroner arter hastalığı olan hastalara önerilebilir:

• Anjina (Göğüs Ağrısı): İlaç tedavisine rağmen devam eden veya şiddetlenen anjina semptomları olan hastalar.
• Akut Miyokard Enfarktüsü (Kalp Krizi): Kalp krizi geçiren hastalarda, tıkanmış koroner arterin hızlı bir şekilde açılması hayat kurtarıcı olabilir.
• Kararlı Koroner Arter Hastalığı: Kalp damarlarında önemli darlıklar tespit edilen ve ilaç tedavisiyle kontrol altında tutulamayan hastalar.
• Stres Testi Anormallikleri: Stres testi sırasında kalbin yeterli kanlanmadığı tespit edilen hastalar.

Ancak, PKG her hasta için uygun bir tedavi yöntemi olmayabilir. Hastanın genel sağlık durumu, koroner arter hastalığının ciddiyeti, damar yapısı ve diğer faktörler dikkate alınarak, PKG'nin uygun olup olmadığına karar verilir. Bazı durumlarda, koroner arter bypass greftleme (CABG) ameliyatı gibi daha kapsamlı bir cerrahi tedavi daha uygun olabilir.

PKG İşlemi Nasıl Gerçekleştirilir?

PKG işlemi genellikle bir kateter laboratuvarında (anjiyo ünitesi) gerçekleştirilir. İşlem sırasında hasta uyanıktır, ancak rahatlaması için sedatif ilaçlar verilebilir. İşlem genellikle 1-2 saat sürer, ancak karmaşıklığına bağlı olarak daha uzun da sürebilir.

İşlem Adımları:

1. Hazırlık: Hastanın kasık, kol veya bilek bölgesindeki bir damar (genellikle femoral veya radial arter) temizlenir ve steril bir örtü ile kapatılır. Lokal anestezi uygulanarak bölge uyuşturulur.
2. Kateter Yerleştirilmesi: Uyuşturulan bölgedeki damara küçük bir kesi yapılır ve bir kılavuz tel damarın içine yerleştirilir. Ardından, bu kılavuz tel üzerinden ince, esnek bir tüp olan kateter damar içine ilerletilir.
3. Anjiyografi: Kateter, koroner arterlerin girişine kadar ilerletilir. Kateterin içinden opak bir madde (kontrast madde) enjekte edilir. Bu madde, röntgen altında görünür hale gelir ve koroner arterlerin görüntülenmesini sağlar. Bu işleme anjiyografi denir. Anjiyografi sayesinde, damarlardaki darlıkların veya tıkanıklıkların yeri ve ciddiyeti belirlenir.
4. Balon Anjiyoplasti: Darlık tespit edilen bölgeye, ucunda sönük bir balon bulunan özel bir kateter (balon kateter) ilerletilir. Balon, darlık bölgesine yerleştirildikten sonra şişirilir. Şişirilen balon, damar duvarlarını genişleterek darlığı açar ve kan akışını yeniden sağlar.
5. Stent Yerleştirilmesi (Gerekirse): Balon anjiyoplasti sonrasında, damarın yeniden daralmasını (restenoz) önlemek için genellikle stent adı verilen metal veya polimer bir kafes yerleştirilir. Stent, balon şişirildikten sonra damar duvarına sabitlenir ve damarın açık kalmasını sağlar. İki tür stent mevcuttur:
   • Bare Metal Stentler (BMS): Çıplak metalden yapılmış stentlerdir. Kullanımları daha basittir ve maliyetleri daha düşüktür. Ancak, restenoz riski daha yüksektir.
   • İlaç Kaplı Stentler (DES): Metal veya polimer bir kafes üzerine ilaç kaplanmış stentlerdir. İlaç, damar duvarındaki hücrelerin aşırı büyümesini engelleyerek restenoz riskini azaltır. DES'ler, BMS'lere göre daha etkilidir, ancak maliyetleri daha yüksektir ve daha uzun süreli kan sulandırıcı tedavi gerektirebilirler.
6. Son Kontrol ve Kateter Çıkarılması: Stent yerleştirildikten sonra, anjiyografi ile damarın açıklığı ve kan akışı kontrol edilir. Gerekirse, ek balon şişirme veya stent yerleştirme yapılabilir. İşlem tamamlandıktan sonra, kateter çıkarılır ve damar giriş yeri kapatılır. Kasık bölgesinden yapılan işlemlerde, kanamayı durdurmak için manuel baskı uygulanabilir veya özel bir kapatma cihazı kullanılabilir. Bilek bölgesinden yapılan işlemlerde, genellikle bir bandaj veya bileklik kullanılır.

PKG'nin Riskleri ve Komplikasyonları

PKG, genellikle güvenli bir işlem olmakla birlikte, her tıbbi müdahalede olduğu gibi bazı riskleri ve komplikasyonları vardır. Bu riskler ve komplikasyonlar nadir görülür, ancak bilinmesi önemlidir:

• Kanama: Kateterin yerleştirildiği bölgede kanama olabilir. Genellikle baskı uygulanarak durdurulabilir, ancak nadiren cerrahi müdahale gerekebilir.
• Hematom: Kateterin yerleştirildiği bölgede cilt altında kan birikmesi (hematom) oluşabilir. Genellikle kendiliğinden düzelir, ancak ağrıya neden olabilir.
• Enfeksiyon: Kateterin yerleştirildiği bölgede enfeksiyon gelişebilir. Nadir görülür, ancak antibiyotik tedavisi gerektirebilir.
• Damar Hasarı: Kateterin damar içinde ilerletilmesi sırasında damar duvarında hasar oluşabilir. Nadiren damar yırtılması veya delinmesi meydana gelebilir, bu durumda cerrahi müdahale gerekebilir.
• Kontrast Madde Alerjisi: Anjiyografi sırasında kullanılan kontrast maddeye karşı alerjik reaksiyon gelişebilir. Hafif reaksiyonlar kaşıntı veya kızarıklık şeklinde olabilirken, ciddi reaksiyonlar nefes darlığı, tansiyon düşüklüğü veya kalp durması şeklinde olabilir. Alerji öyküsü olan hastalara işlem öncesinde önleyici ilaçlar verilir.
• Böbrek Hasarı: Kontrast madde, böbrek fonksiyonlarını etkileyebilir ve böbrek yetmezliğine neden olabilir. Özellikle böbrek hastalığı olan hastalarda risk daha yüksektir. İşlem öncesinde ve sonrasında bol sıvı verilerek böbreklerin korunmasına çalışılır.
• Stent Trombozu: Stent yerleştirildikten sonra stent içinde kan pıhtısı oluşabilir (stent trombozu). Bu durum, ani kalp krizi veya ölümle sonuçlanabilir. Stent trombozunu önlemek için, hastalara işlem sonrasında uzun süreli kan sulandırıcı ilaçlar (antiplatelet ilaçlar) verilir.
• Restenoz: Stent yerleştirildikten sonra, damarın yeniden daralması (restenoz) meydana gelebilir. İlaç kaplı stentler (DES) restenoz riskini azaltır, ancak tamamen ortadan kaldırmaz. Restenoz durumunda, tekrar PKG veya CABG ameliyatı gerekebilir.
• İnme: Nadiren, PKG işlemi sırasında damarlardan kopan küçük pıhtılar beyne giderek inmeye neden olabilir.
• Kalp Krizi: Nadiren, PKG işlemi sırasında kalp krizi meydana gelebilir.
• Ölüm: PKG işlemi sırasında ölüm riski çok düşüktür, ancak bazı durumlarda (örneğin, kalp krizi geçiren hastalarda) daha yüksek olabilir.

PKG Sonrası Bakım ve İyileşme Süreci

PKG işleminden sonra, hastalar genellikle hastanede 1-2 gün gözlem altında tutulur. Bu süre zarfında, kanama, enfeksiyon veya diğer komplikasyonlar açısından takip edilirler. Hastalar, işlemden sonraki ilk birkaç gün yorgun ve halsiz hissedebilirler. Ağrı kesiciler ile ağrıları kontrol altına alınır. Kateterin yerleştirildiği bölgedeki bandaj veya bileklik genellikle 24 saat sonra çıkarılır.

Taburcu Sonrası Öneriler:

• İlaç Tedavisi: Doktorun reçete ettiği ilaçları düzenli olarak kullanmak çok önemlidir. Özellikle kan sulandırıcı ilaçlar (antiplatelet ilaçlar), stent trombozunu önlemek için uzun süreli olarak kullanılmalıdır. İlaçların yan etkileri hakkında bilgi sahibi olmak ve herhangi bir sorun yaşanması durumunda doktora başvurmak önemlidir.
• Yara Bakımı: Kateterin yerleştirildiği bölgeyi temiz ve kuru tutmak enfeksiyon riskini azaltır. Yara bölgesinde kızarıklık, şişlik, ağrı veya akıntı olması durumunda doktora başvurulmalıdır.
• Fiziksel Aktivite: İşlemden sonraki ilk birkaç gün dinlenmek önemlidir. Daha sonra, doktorun önerdiği şekilde kademeli olarak fiziksel aktiviteye başlanabilir. Ağır kaldırmaktan veya aşırı egzersizden kaçınmak gerekir.
• Beslenme: Sağlıklı ve dengeli beslenmek kalp sağlığı için önemlidir. Düşük yağlı, düşük kolesterollü ve düşük tuzlu bir diyet tercih edilmelidir. Bol miktarda meyve, sebze ve lifli gıdalar tüketilmelidir.
• Sigara ve Alkol: Sigara içmek ve aşırı alkol tüketmek kalp sağlığına zararlıdır. Sigarayı bırakmak ve alkol tüketimini sınırlamak önemlidir.
• Kontroller: Doktorun belirlediği aralıklarla düzenli kontrollere gitmek ve gerekli testleri yaptırmak önemlidir. Bu sayede, olası sorunlar erken teşhis edilebilir ve tedavi edilebilir.
• Egzersiz Rehabilitasyonu: Bazı hastalara, PKG sonrasında egzersiz rehabilitasyonu programı önerilebilir. Bu program, hastaların fiziksel kondisyonunu iyileştirmesine, kalp sağlığını korumasına ve yaşam kalitesini artırmasına yardımcı olur.

PKG'nin Alternatifleri

PKG, koroner arter hastalığının tedavisinde kullanılan bir yöntemdir, ancak her hasta için uygun bir seçenek olmayabilir. PKG'nin alternatifleri arasında ilaç tedavisi ve koroner arter bypass greftleme (CABG) ameliyatı bulunur.

• İlaç Tedavisi: Koroner arter hastalığının erken evrelerinde veya semptomları hafif olan hastalarda, ilaç tedavisi yeterli olabilir. İlaçlar, kan basıncını düşürmeye, kolesterolü düşürmeye, kan pıhtılarını önlemeye ve göğüs ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir.
• Koroner Arter Bypass Greftleme (CABG): CABG, tıkalı veya daralmış koroner arterlerin etrafından kanı yönlendirmek için yapılan cerrahi bir işlemdir. Bu işlemde, vücudun başka bir bölgesinden alınan bir damar (genellikle bacak veya göğüs bölgesinden), tıkalı veya daralmış koroner arterin üzerine yerleştirilir. Bu sayede, kan kalbe doğrudan ulaşabilir. CABG, genellikle birden fazla koroner arterde ciddi darlıklar olan veya PKG'ye uygun olmayan hastalara önerilir.

PKG Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

PKG ile ilgili hastaların sıklıkla merak ettiği bazı sorular ve cevapları aşağıda yer almaktadır:

PKG ağrılı bir işlem midir?

PKG işlemi sırasında, kateterin yerleştirildiği bölgeye lokal anestezi uygulandığı için ağrı hissedilmez. Ancak, bazı hastalar kateterin damar içinde ilerletilmesi sırasında hafif bir baskı veya rahatsızlık hissedebilirler. İşlem sırasında rahatlamayı sağlamak için sedatif ilaçlar verilebilir.

PKG ne kadar sürer?

PKG işleminin süresi, damarlardaki darlıkların veya tıkanıklıkların sayısına ve ciddiyetine bağlı olarak değişir. Genellikle 1-2 saat sürer, ancak daha karmaşık vakalarda daha uzun sürebilir.

PKG'den sonra ne zaman işe dönebilirim?

PKG'den sonra işe dönme süresi, hastanın genel sağlık durumuna, yaptığı işin türüne ve işlemin karmaşıklığına bağlı olarak değişir. Genellikle, hafif işlerde çalışan hastalar 1 hafta sonra işe dönebilirken, daha ağır işlerde çalışan hastaların 2-4 hafta beklemesi gerekebilir. Doktorunuz, size özel bir öneri verecektir.

PKG'den sonra nelere dikkat etmeliyim?

PKG'den sonra, doktorunuzun önerdiği ilaçları düzenli olarak kullanmalı, yara bakımına dikkat etmeli, sağlıklı beslenmeli, sigara içmemeli ve düzenli kontrollere gitmelisiniz. Ayrıca, fiziksel aktiviteyi kademeli olarak artırmalı ve ağır kaldırmaktan kaçınmalısınız.

Stent yerleştirilmesi ne anlama gelir?

Stent, balon anjiyoplasti ile açılan damarın yeniden daralmasını önlemek için yerleştirilen metal veya polimer bir kafestir. Stent, damar duvarına sabitlenerek damarın açık kalmasını sağlar. İlaç kaplı stentler (DES), restenoz riskini daha da azaltır.

Stent yerleştirildikten sonra MR çekilebilir mi?

Evet, çoğu stent MR uyumludur. Ancak, stent yerleştirildikten sonra MR çekilmesi gerekiyorsa, doktorunuza bilgi vermeniz ve stentinizin MR uyumlu olup olmadığını kontrol ettirmeniz önemlidir.

PKG, kalp krizini önler mi?

PKG, koroner arterlerdeki darlıkları açarak kalbe kan akışını yeniden sağlar ve kalp krizi riskini azaltır. Ancak, PKG tek başına kalp krizini tamamen önlemez. Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri yapmak, ilaçları düzenli kullanmak ve düzenli kontrollere gitmek de önemlidir.

Sonuç

Perkütan Koroner Girişim (PKG), koroner arter hastalığının tedavisinde kullanılan etkili bir yöntemdir. PKG, daralmış veya tıkanmış koroner arterleri açarak kalbe kan akışını yeniden sağlar, göğüs ağrısı ve nefes darlığı gibi semptomları azaltır ve kalp krizi riskini düşürür. PKG, genellikle güvenli bir işlem olmakla birlikte, bazı riskleri ve komplikasyonları vardır. İşlem sonrasında, hastaların doktorun önerdiği ilaçları düzenli olarak kullanması, yara bakımına dikkat etmesi, sağlıklı beslenmesi ve düzenli kontrollere gitmesi önemlidir. PKG'nin alternatifleri arasında ilaç tedavisi ve koroner arter bypass greftleme (CABG) ameliyatı bulunur. Hangi tedavinin uygun olduğuna, hastanın genel sağlık durumu, koroner arter hastalığının ciddiyeti ve diğer faktörler dikkate alınarak karar verilir.