Fizik Tedavi ve RehabilitasyonRadyolojiOrtopedi ve Travmatoloji

Prepatellar Bursit Tanısı Nasıl Konulur?

Prepatellar bursit, diz kapağının önünde bulunan prepatellar bursanın iltihaplanması durumudur. Bu bursa, diz kapağı ile cilt arasındaki sürtünmeyi azaltan, sıvı dolu küçük bir kesedir. Diz üzerinde uzun süreyle tekrarlayan baskı veya travma sonucu bu bursa iltihaplanabilir ve ağrıya, şişliğe ve hareket kısıtlılığına neden olabilir. Bu yazıda, prepatellar bursit tanısının nasıl konulduğunu ayrıntılı bir şekilde inceleyeceğiz.

Prepatellar Bursit Nedir?

Prepatellar bursit, genellikle "diz çökme bursiti" veya "ev hizmetlisi dizi" olarak da bilinir. Bu durum, diz kapağının önünde bulunan prepatellar bursanın iltihaplanmasıyla karakterizedir. Bursa, kemikler, tendonlar ve kaslar arasındaki sürtünmeyi azaltan, sıvı dolu küçük bir kesedir. Prepatellar bursa, diz kapağı ile cilt arasında yer alır ve dizin hareketlerini kolaylaştırır. Tekrarlayan diz çökme, uzun süre diz üzerinde durma veya diz kapağına doğrudan darbe gibi nedenlerle bu bursa iltihaplanabilir.

Bursanın Rolü ve Önemi

Bursalar, vücudun birçok ekleminde bulunan küçük, sıvı dolu keselerdir. Temel işlevleri, kemikler, tendonlar ve kaslar arasındaki sürtünmeyi azaltarak hareketleri kolaylaştırmaktır. Bursalar, özellikle eklemlerin hareket sırasında aşırı baskıya maruz kaldığı bölgelerde önemlidir. Prepatellar bursa da diz kapağı ile cilt arasındaki sürtünmeyi azaltarak dizin rahatça hareket etmesini sağlar. Bu bursanın iltihaplanması, diz hareketlerini kısıtlayabilir ve ağrıya neden olabilir.

Prepatellar Bursitin Nedenleri

Prepatellar bursitin en yaygın nedenleri şunlardır:

• Tekrarlayan Diz Çökme: Halı döşemecileri, bahçıvanlar ve inşaat işçileri gibi sürekli diz çöken kişilerde prepatellar bursit riski daha yüksektir.
• Uzun Süre Diz Üzerinde Durma: Bazı mesleklerde çalışanlar, örneğin madenciler veya boru tesisatçıları, uzun süre dizlerinin üzerinde durmak zorunda kalabilirler.
• Diz Kapağına Doğrudan Darbe: Düşme, çarpma veya spor yaralanmaları sonucu diz kapağına alınan darbeler bursitin nedeni olabilir.
• Enfeksiyon: Nadir durumlarda, prepatellar bursa enfekte olabilir. Bu duruma septik bursit denir ve genellikle ciltteki bir kesik veya sıyrık yoluyla bakterilerin bursaya girmesiyle oluşur.
• Romatoid Artrit ve Gut: Bazı durumlarda, romatoid artrit veya gut gibi inflamatuar hastalıklar da prepatellar bursite yol açabilir.

Prepatellar Bursitin Belirtileri

Prepatellar bursitin belirtileri kişiden kişiye değişebilir, ancak en yaygın belirtiler şunlardır:

• Diz Kapağının Önünde Şişlik: En belirgin belirti, diz kapağının önünde yavaş yavaş veya aniden gelişen bir şişliktir. Şişlik genellikle yumuşak ve sıvıyla doludur.
• Ağrı: Diz kapağının önünde ağrı hissedilir. Ağrı, diz hareket ettirildikçe veya üzerine baskı uygulandıkça artabilir.
• Hassasiyet: Şişliğin olduğu bölgeye dokunulduğunda hassasiyet hissedilir.
• Kızarıklık ve Isı Artışı: Enfeksiyon varsa, diz kapağının önünde kızarıklık ve ısı artışı görülebilir.
• Hareket Kısıtlılığı: Diz hareket ettirilirken zorlanma ve kısıtlılık hissedilebilir. Özellikle dizin tam olarak bükülmesi veya düzeltilmesi zor olabilir.
• Krepitasyon: Bazı durumlarda, diz hareket ettirilirken çıtırtı veya sürtünme sesi (krepitasyon) duyulabilir.

Prepatellar Bursit Tanısı: Adım Adım Yaklaşım

Prepatellar bursit tanısı, genellikle fiziksel muayene ve hastanın tıbbi öyküsü alınarak konulur. Ancak, bazı durumlarda ek testler de gerekebilir. İşte prepatellar bursit tanısı için adım adım bir yaklaşım:

1. Hastanın Tıbbi Öyküsü

Doktor, öncelikle hastanın tıbbi öyküsünü ayrıntılı bir şekilde alır. Bu süreçte aşağıdaki sorular sorulabilir:

• Belirtilerin Başlangıcı ve Süresi: Şikayetler ne zaman başladı? Ne kadar süredir devam ediyor?
• Belirtilerin Şiddeti: Ağrı ve şişlik ne kadar şiddetli? Günlük aktiviteleri etkiliyor mu?
• Olası Nedenler: Son zamanlarda diz üzerine düşme, çarpma veya tekrarlayan diz çökme gibi bir durum yaşandı mı?
• Meslek ve Aktiviteler: Hangi mesleği yapıyorsunuz? Hangi sporları veya aktiviteleri yapıyorsunuz?
• Mevcut Sağlık Sorunları: Romatoid artrit, gut veya diyabet gibi başka sağlık sorunlarınız var mı?
• Kullanılan İlaçlar: Hangi ilaçları kullanıyorsunuz? Bazı ilaçlar bursit riskini artırabilir.

Hastanın tıbbi öyküsü, doktorun olası nedenleri belirlemesine ve tanıyı koymasına yardımcı olur.

2. Fiziksel Muayene

Fiziksel muayene sırasında doktor, diz bölgesini dikkatlice inceler. Aşağıdaki adımlar genellikle uygulanır:

• Gözlem: Diz kapağının önünde şişlik, kızarıklık veya morarma olup olmadığına bakılır. Diz çevresindeki ciltte herhangi bir anormallik olup olmadığı incelenir.
• Palpasyon (Elle Muayene): Doktor, diz kapağının önündeki bölgeye nazikçe dokunarak şişliğin kıvamını, hassasiyetini ve ısı artışını değerlendirir. Bursa sıvıyla doluysa, genellikle yumuşak ve hareketli bir şişlik hissedilir.
• Hareket Aralığı Değerlendirmesi: Diz bükülüp düzeltilerek hareket aralığı değerlendirilir. Ağrı veya hareket kısıtlılığı olup olmadığı belirlenir.
• Diğer Eklem ve Yapıların Değerlendirilmesi: Diz çevresindeki diğer eklemler (örneğin, kalça ve ayak bileği) ve yapılar (örneğin, bağlar ve tendonlar) da incelenir. Bu, ağrının başka bir kaynaktan gelmediğinden emin olmak için önemlidir.

Fiziksel muayene, prepatellar bursitin varlığını doğrulamak ve diğer olası nedenleri dışlamak için önemli bir adımdır.

3. Görüntüleme Yöntemleri

Fiziksel muayene genellikle tanı için yeterli olsa da, bazı durumlarda görüntüleme yöntemleri gerekebilir. Bu yöntemler, doktorun dizin iç yapısını daha ayrıntılı bir şekilde görmesini sağlar ve diğer olası sorunları dışlamasına yardımcı olur.

• Röntgen: Röntgen, kemik yapılarını görüntülemek için kullanılır. Prepatellar bursit doğrudan röntgende görünmez, ancak doktorun kemiklerdeki anormallikleri (örneğin, osteoartrit veya kırık) dışlamasına yardımcı olabilir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): MRG, yumuşak dokuları (örneğin, bursalar, tendonlar ve bağlar) ayrıntılı bir şekilde görüntülemek için kullanılır. MRG, prepatellar bursadaki iltihabı ve sıvı birikimini gösterebilir. Ayrıca, dizdeki diğer olası sorunları (örneğin, menisküs yırtığı veya bağ yaralanması) da tespit edebilir. MRG, özellikle tanıdan emin olunmadığında veya tedaviye yanıt alınamadığında faydalıdır.
• Ultrason: Ultrason, yüksek frekanslı ses dalgaları kullanarak yumuşak dokuların görüntülerini oluşturur. Ultrason, prepatellar bursadaki sıvı birikimini ve iltihabı gösterebilir. Ayrıca, iğne aspirasyonu sırasında rehberlik etmek için de kullanılabilir. Ultrason, MRG'ye göre daha ucuz ve hızlı bir seçenektir, ancak MRG kadar ayrıntılı bilgi sağlamaz.

Görüntüleme yöntemleri, tanıyı doğrulamak ve diğer olası nedenleri dışlamak için önemli bir araçtır.

4. Bursa Aspirasyonu

Bursa aspirasyonu, bir iğne yardımıyla bursadaki sıvının çekilmesi işlemidir. Bu işlem, hem tanısal hem de tedavi edici amaçlarla yapılabilir.

• Tanısal Amaç: Çekilen sıvı, laboratuvar testleri için gönderilir. Bu testler, enfeksiyon (septik bursit), gut veya diğer inflamatuar hastalıkların varlığını belirlemeye yardımcı olabilir. Sıvıdaki bakteri, kristaller veya diğer anormallikler incelenir.
• Tedavi Edici Amaç: Sıvının çekilmesi, bursadaki basıncı azaltarak ağrıyı hafifletebilir. Ayrıca, iltihabı azaltmak için kortikosteroid enjeksiyonu yapılabilir.

Bursa aspirasyonu, özellikle enfeksiyon şüphesi varsa veya tanıyı doğrulamak için ek bilgiye ihtiyaç duyuluyorsa önemlidir.

5. Laboratuvar Testleri

Bursa aspirasyonu sırasında elde edilen sıvı, laboratuvar testleri için gönderilir. Ayrıca, bazı durumlarda kan testleri de istenebilir. Laboratuvar testleri aşağıdaki amaçlarla yapılır:

• Enfeksiyon Tespiti: Sıvıda bakteri veya diğer enfeksiyon belirtileri olup olmadığı incelenir. Gram boyama ve kültür testleri, enfeksiyonun nedenini belirlemeye yardımcı olabilir.
• Kristal Analizi: Sıvıda ürat kristalleri (gut) veya kalsiyum pirofosfat kristalleri (psödogut) olup olmadığı incelenir.
• Kan Testleri: Tam kan sayımı (CBC), eritrosit sedimentasyon hızı (ESR) ve C-reaktif protein (CRP) gibi kan testleri, iltihabın varlığını ve şiddetini belirlemeye yardımcı olabilir. Romatoid faktör (RF) ve anti-CCP antikorları gibi testler, romatoid artrit gibi otoimmün hastalıkları dışlamaya yardımcı olabilir.

Laboratuvar testleri, tanıyı doğrulamak ve altta yatan nedenleri belirlemek için önemli bir araçtır.

Ayırıcı Tanı

Prepatellar bursit tanısı konulurken, benzer belirtilere neden olabilecek diğer durumlar da göz önünde bulundurulmalıdır. Ayırıcı tanıda dikkate alınması gereken bazı durumlar şunlardır:

• Selülit: Diz çevresindeki ciltte enfeksiyon. Selülit, kızarıklık, şişlik, ısı artışı ve ağrıya neden olabilir. Ancak, selülitte genellikle ciltte yaygın bir kızarıklık ve iltihap vardır, oysa prepatellar bursitte şişlik daha lokalizedir.
• Diz Artriti: Diz eklemindeki iltihaplanma. Osteoartrit, romatoid artrit veya diğer artrit türleri diz ağrısı ve şişliğine neden olabilir. Ancak, artritte genellikle eklem içinde şişlik ve hareket kısıtlılığı daha belirgindir.
• Tendonit: Diz çevresindeki tendonların iltihaplanması. Patellar tendonit (jumper's knee) veya kuadriseps tendoniti gibi durumlar diz ağrısına neden olabilir. Ancak, tendonitte ağrı genellikle tendon boyunca hissedilir ve belirli hareketlerle tetiklenir.
• Menisküs Yırtığı: Dizdeki menisküsün yırtılması. Menisküs yırtığı diz ağrısı, şişlik ve kilitlenme hissine neden olabilir. Ancak, menisküs yırtığında ağrı genellikle dizin iç veya dış tarafında hissedilir ve belirli hareketlerle tetiklenir.
• Ligament Yaralanmaları: Dizdeki bağların (örneğin, ön çapraz bağ veya iç yan bağ) yaralanması. Ligament yaralanmaları diz ağrısı, şişlik ve instabiliteye neden olabilir. Ancak, ligament yaralanmalarında genellikle travma öyküsü vardır ve fiziksel muayenede bağların stabilitesi değerlendirilir.
• Gut ve Psödogut: Ürat kristalleri veya kalsiyum pirofosfat kristallerinin eklemlerde birikmesi. Gut ve psödogut, ani başlayan şiddetli eklem ağrısı, şişlik, kızarıklık ve ısı artışına neden olabilir. Ancak, gut ve psödogut genellikle tek bir eklemi etkiler ve laboratuvar testlerinde kristaller tespit edilir.

Ayırıcı tanı, doğru tanıyı koymak ve uygun tedaviyi belirlemek için önemlidir.

Prepatellar Bursit Tedavisi

Prepatellar bursit tedavisi, belirtilerin şiddetine, nedenine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Tedavi genellikle konservatif yöntemlerle başlar ve gerekirse daha invaziv yöntemlere başvurulur.

1. Konservatif Tedavi

Konservatif tedavi yöntemleri genellikle ağrıyı hafifletmeye, iltihabı azaltmaya ve iyileşmeyi hızlandırmaya yöneliktir. Bu yöntemler genellikle şunları içerir:

• Dinlenme: Dizi zorlayan aktivitelerden kaçınmak. Diz üzerine baskı uygulayan hareketlerden uzak durmak önemlidir.
• Buz Uygulaması: Diz kapağının önüne günde birkaç kez 15-20 dakika boyunca buz uygulamak. Buz, ağrıyı ve şişliği azaltmaya yardımcı olur.
• Kompresyon: Dizi elastik bir bandajla sarmak. Kompresyon, şişliği azaltmaya ve destek sağlamaya yardımcı olur.
• Yükseltme: Dizi kalp seviyesinin üzerinde tutmak. Yükseltme, şişliği azaltmaya yardımcı olur.
• Ağrı Kesiciler: İbuprofen veya naproksen gibi nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) ağrıyı ve iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir. Doktorun önerdiği dozlarda kullanmak önemlidir. Parasetamol (asetaminofen) ağrıyı hafifletebilir, ancak iltihabı azaltmaz.
• Fizik Tedavi: Fizyoterapist, diz çevresindeki kasları güçlendirmek, esnekliği artırmak ve doğru hareket mekaniklerini öğretmek için egzersizler önerebilir. Fizik tedavi, iyileşmeyi hızlandırmaya ve tekrarlamayı önlemeye yardımcı olabilir.
• Dizlik Kullanımı: Dizliği takmak, dizi destekleyebilir ve üzerine binen yükü azaltabilir.

Konservatif tedavi yöntemleri genellikle prepatellar bursit belirtilerini hafifletmede etkilidir. Ancak, belirtiler devam ederse veya kötüleşirse, doktor daha invaziv tedavi yöntemleri önerebilir.

2. İlaç Tedavisi

Konservatif tedaviye yanıt alınamazsa, doktor ilaç tedavisi önerebilir.

• Kortikosteroid Enjeksiyonu: Kortikosteroidler, güçlü antiinflamatuar ilaçlardır. Doktor, prepatellar bursaya kortikosteroid enjeksiyonu yaparak iltihabı azaltabilir ve ağrıyı hafifletebilir. Kortikosteroid enjeksiyonları genellikle hızlı ve etkili bir rahatlama sağlar, ancak yan etkileri olabilir (örneğin, ciltte incelme, enfeksiyon riski). Bu nedenle, enjeksiyon sayısı ve sıklığı doktor tarafından dikkatlice değerlendirilmelidir.
• Antibiyotikler: Septik bursit (enfekte bursit) durumunda, antibiyotikler kullanılır. Antibiyotikler, enfeksiyona neden olan bakterileri öldürmeye yardımcı olur. Antibiyotik tedavisi genellikle birkaç hafta sürer ve doktorun önerdiği şekilde tamamlanmalıdır.

İlaç tedavisi, belirtileri kontrol altına almaya ve iyileşmeyi hızlandırmaya yardımcı olabilir.

3. Cerrahi Tedavi

Cerrahi tedavi, prepatellar bursit için nadiren gereklidir. Ancak, konservatif tedaviye yanıt alınamayan veya tekrarlayan bursit vakalarında cerrahi düşünülebilir.

• Bursektomi: Bursektomi, bursanın cerrahi olarak çıkarılması işlemidir. Bu işlem, açık cerrahi veya artroskopik cerrahi (küçük kesilerle yapılan cerrahi) ile yapılabilir. Bursektomi, ağrıyı ve şişliği kalıcı olarak ortadan kaldırabilir. Ancak, cerrahi riskleri (örneğin, enfeksiyon, kanama, sinir hasarı) ve iyileşme süreci vardır.

Cerrahi tedavi, diğer tedavi yöntemleri başarısız olduğunda düşünülebilir.

Prepatellar Bursitten Korunma

Prepatellar bursitten korunmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:

• Diz Çökme Süresini Sınırlayın: Diz çökmek zorunda kalıyorsanız, diz çöktüğünüz süreyi sınırlamaya çalışın.
• Diz Koruyucu Kullanın: Diz çökmek zorunda kalıyorsanız, diz koruyucu kullanın. Diz koruyucular, diz kapağına binen baskıyı azaltır.
• Düzenli Egzersiz Yapın: Diz çevresindeki kasları güçlendiren egzersizler yapın. Güçlü kaslar, dize destek sağlar ve yaralanma riskini azaltır.
• Kilo Verin: Fazla kiloluysanız, kilo verin. Fazla kilo, dizlere binen yükü artırır.
• Diz Kapağına Darbelerden Kaçının: Diz kapağına darbelerden kaçının. Spor yaparken veya diğer aktiviteler sırasında diz koruyucu kullanın.

Bu önlemler, prepatellar bursit riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

Sonuç

Prepatellar bursit, diz kapağının önünde ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığına neden olan yaygın bir durumdur. Tanı, genellikle hastanın tıbbi öyküsü, fiziksel muayene ve bazı durumlarda görüntüleme yöntemleri ve laboratuvar testleri ile konulur. Tedavi, genellikle konservatif yöntemlerle başlar ve gerekirse daha invaziv yöntemlere başvurulur. Erken tanı ve uygun tedavi, belirtileri hafifletmeye, iyileşmeyi hızlandırmaya ve tekrarlamayı önlemeye yardımcı olabilir. Prepatellar bursitten korunmak için diz çökmek zorunda kalındığında diz koruyucu kullanmak, diz üzerine binen yükü azaltmak ve diz çevresindeki kasları güçlendirmek önemlidir.