Testis Torsiyonu Tedavisi Nasıl Yapılır?

Testis torsiyonu, spermatik kordun (testise kan taşıyan damarlar ve sinirlerin bulunduğu yapı) burkulması sonucu testise kan akışının kesilmesi durumudur. Bu durum, şiddetli ağrıya ve tedavi edilmediği takdirde testisin kaybedilmesine neden olabilir. Testis torsiyonu, acil tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur ve hızlı ve doğru tedavi, testisin kurtarılması için hayati öneme sahiptir. Bu yazıda, testis torsiyonunun ne olduğunu, belirtilerini, teşhisini ve en önemlisi, tedavi yöntemlerini ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.

Testis Torsiyonu Nedir?

Testis torsiyonu, spermatik kordun kendi etrafında dönmesiyle meydana gelir. Bu dönme, testise kan taşıyan damarları sıkıştırır ve kan akışını engeller. Kan akışının kesilmesi, testisin oksijensiz kalmasına (iskemi) ve hücre ölümüne (nekroz) yol açabilir. Testis torsiyonu genellikle ergenlik dönemindeki erkeklerde görülse de, her yaşta ortaya çıkabilir. Yenidoğanlarda bile görülebilir.

Testis Torsiyonuna Neden Olan Faktörler

Testis torsiyonunun kesin nedeni her zaman belirlenemeyebilir, ancak bazı faktörlerin riski artırdığı bilinmektedir:

• Anatomik Anormallikler: Testis ve skrotum arasındaki bağların yetersiz olması veya "bell-clapper" deformitesi olarak adlandırılan, testisin skrotum içinde serbestçe hareket etmesine olanak tanıyan bir durum, torsiyon riskini artırır. Bu durumda, testis çan gibi sallanır ve kolayca burkulabilir.
• Travma: Testise alınan bir darbe, nadiren de olsa torsiyona neden olabilir.
• Soğuk Hava: Bazı araştırmalar, soğuk havanın kas kasılmalarına yol açarak torsiyon riskini artırabileceğini göstermektedir.
• Egzersiz: Yoğun fiziksel aktivite veya egzersiz sırasında testislerde ani hareketler torsiyona yol açabilir.
• Spontan Torsiyon: Bazı durumlarda, belirgin bir neden olmaksızın, kendiliğinden torsiyon meydana gelebilir. Uyku sırasında da torsiyon oluşabilir.
• Aile Öyküsü: Ailede testis torsiyonu öyküsü olan bireylerde risk daha yüksektir.

Testis Torsiyonunun Belirtileri Nelerdir?

Testis torsiyonunun en belirgin belirtisi, ani ve şiddetli testis ağrısıdır. Ağrı genellikle tek taraflıdır ve skrotumda hissedilir. Diğer belirtiler şunlardır:

• Şiddetli Testis Ağrısı: Ani başlayan ve giderek şiddetlenen ağrı. Ağrı, kasık bölgesine veya karına yayılabilir.
• Skrotumda Şişlik ve Kızarıklık: Torsiyon olan tarafta skrotumda şişlik ve kızarıklık görülebilir.
• Bulantı ve Kusma: Şiddetli ağrı nedeniyle bulantı ve kusma görülebilir.
• Karın Ağrısı: Ağrı, karın bölgesine yayılabilir ve karın ağrısına neden olabilir. Özellikle çocuklarda karın ağrısı ön planda olabilir.
• Sık İdrara Çıkma: Bazı hastalarda sık idrara çıkma görülebilir.
• Testisin Yüksekte Durması: Torsiyon olan testis, normalden daha yukarıda durabilir veya yatay pozisyonda olabilir.

Testis Torsiyonu Teşhisi

Testis torsiyonu teşhisi, genellikle fiziksel muayene ve bazı görüntüleme yöntemleri ile konulur. Erken ve doğru teşhis, testisin kurtarılması için kritik öneme sahiptir.

Fiziksel Muayene

Doktor, öncelikle hastanın tıbbi öyküsünü alır ve semptomlarını değerlendirir. Ardından, fiziksel muayene yapar. Fiziksel muayene sırasında aşağıdaki bulgulara dikkat edilir:

• Testisin Pozisyonu: Torsiyon olan testis, normalden daha yukarıda veya yatay pozisyonda olabilir.
• Skrotumda Şişlik ve Hassasiyet: Skrotumda şişlik, kızarıklık ve dokunulduğunda hassasiyet olabilir.
• Kremaster Refleksi: Kremaster refleksi, uyluğun iç kısmının okşanmasıyla testisin yukarı doğru hareket etmesidir. Testis torsiyonu olan hastalarda bu refleks genellikle kaybolur.
• Prehn İşareti: Skrotumun yukarı doğru kaldırılmasıyla ağrının azalması veya artması değerlendirilir. Testis torsiyonunda, skrotumun kaldırılması ağrıyı genellikle azaltmaz veya artırır.

Görüntüleme Yöntemleri

Fiziksel muayene bulguları şüpheli ise veya teşhis net değilse, görüntüleme yöntemleri kullanılır:

• Doppler Ultrasonografi: Bu yöntem, testise kan akışını değerlendirmek için kullanılır. Testis torsiyonu olan hastalarda, etkilenen testise kan akışı azalmış veya tamamen kesilmiş olabilir. Doppler ultrasonografi, hızlı ve non-invaziv bir yöntemdir ve genellikle ilk tercih edilen görüntüleme yöntemidir.
• Nükleer Tıp Tarama (Testiküler Sintigrafi): Bu yöntemde, damardan radyoaktif bir madde enjekte edilir ve bir kamera ile testise kan akışı görüntülenir. Testis torsiyonu olan hastalarda, etkilenen testiste radyoaktif madde tutulumu azalmış veya hiç olmayabilir. Ancak, Doppler ultrasonografi kadar yaygın olarak kullanılmamaktadır.

Testis Torsiyonu Tedavisi

Testis torsiyonunun tek etkili tedavisi cerrahidir. Ancak, bazı durumlarda manuel detorsiyon (elle burkulmanın düzeltilmesi) denenebilir. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa, testisin kurtarılma olasılığı o kadar artar.

Manuel Detorsiyon (Elle Burkulmanın Düzeltilmesi)

Manuel detorsiyon, cerrahi müdahale öncesinde denenebilecek bir yöntemdir. Bu yöntemde, doktor testisi elle çevirerek spermatik korddaki burkulmayı düzeltmeye çalışır. Manuel detorsiyonun başarılı olma olasılığı düşüktür ve genellikle geçici bir rahatlama sağlar. Ayrıca, manuel detorsiyonun başarısız olması durumunda, cerrahi müdahale gecikebilir ve testisin zarar görme riski artabilir. Bu nedenle, manuel detorsiyon sadece deneyimli bir doktor tarafından ve cerrahi müdahale için hazırlık yapılmış bir ortamda yapılmalıdır.

Manuel Detorsiyon Nasıl Yapılır?

Manuel detorsiyon genellikle anestezi gerektirmez, ancak bazı hastalarda ağrıyı azaltmak için ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Doktor, hastayı sırtüstü yatırır ve etkilenen testisi dikkatlice inceler. Testis genellikle içe doğru (medial) burkulmuştur. Bu nedenle, doktor testisi dışa doğru (lateral) çevirmeye çalışır. Genellikle 180 derecelik bir çevirme yeterli olabilir, ancak bazı durumlarda 360 derece veya daha fazla çevirme gerekebilir. Çevirme işlemi sırasında, hastanın ağrısı azalır ve testisin pozisyonu düzelir. Manuel detorsiyon başarılı olursa, Doppler ultrasonografi ile testise kan akışının düzeldiği teyit edilmelidir. Başarılı manuel detorsiyondan sonra bile, tekrarlama riskini önlemek için cerrahi fiksasyon (orşiopeksi) gereklidir.

Cerrahi Tedavi (Orşiopeksi)

Testis torsiyonunun kesin tedavisi cerrahidir. Cerrahi müdahale, spermatik korddaki burkulmanın düzeltilmesi ve testisin skrotuma sabitlenmesi (orşiopeksi) işlemidir. Orşiopeksi, testisin tekrardan burkulmasını önlemek için yapılır. Cerrahi müdahale, açık cerrahi veya laparoskopik yöntemle yapılabilir.

Açık Cerrahi (Orşiopeksi)

Açık cerrahi, testis torsiyonu tedavisinde en sık kullanılan yöntemdir. Bu yöntemde, cerrah skrotumda küçük bir kesi yapar ve testise ulaşır. Spermatik korddaki burkulma düzeltilir ve testise kan akışının yeniden sağlanıp sağlanmadığı kontrol edilir. Testis canlılığını kaybetmemişse, orşiopeksi yapılır. Orşiopeksi, testisin skrotuma dikişlerle sabitlenmesi işlemidir. Genellikle, her iki testis de skrotuma sabitlenir, çünkü diğer testiste de torsiyon riski vardır. Cerrahi kesi kapatılır ve pansuman yapılır.

Laparoskopik Cerrahi (Orşiopeksi)

Laparoskopik cerrahi, daha az invaziv bir yöntemdir. Bu yöntemde, cerrah karın bölgesinde küçük kesiler yapar ve bu kesilerden ince bir kamera (laparoskop) ve cerrahi aletler yerleştirir. Laparoskop, karın içini bir monitörde görüntülemeyi sağlar. Cerrah, spermatik korddaki burkulmayı düzeltir ve testisi skrotuma sabitler. Laparoskopik cerrahi, daha az ağrı, daha kısa hastanede kalış süresi ve daha küçük yara izleri gibi avantajlar sunar. Ancak, laparoskopik cerrahi, daha uzmanlık gerektiren bir yöntemdir ve her hastane ve cerrah tarafından uygulanmayabilir.

Cerrahi Tedavi Sırasında Yapılanlar

Cerrahi tedavi sırasında aşağıdaki adımlar izlenir:

1. Anestezi: Cerrahi müdahale genellikle genel anestezi altında yapılır. Ancak, bazı durumlarda lokal anestezi veya spinal anestezi de kullanılabilir.
2. Kesi: Cerrah, skrotumda veya karın bölgesinde küçük bir kesi yapar.
3. Spermatik Kordun Düzeltilmesi: Cerrah, spermatik korddaki burkulmayı dikkatlice düzeltir.
4. Kan Akışının Değerlendirilmesi: Burkulma düzeltildikten sonra, testise kan akışının yeniden sağlanıp sağlanmadığı değerlendirilir. Kan akışının sağlanması için bir süre beklenir.
5. Orşiopeksi: Testis canlılığını koruyorsa, orşiopeksi yapılır. Testis, skrotuma dikişlerle sabitlenir. Genellikle her iki testis de sabitlenir.
6. Kesi Kapatılması: Cerrahi kesi kapatılır ve pansuman yapılır.

Testisin Alınması (Orşiektomi)

Eğer testis torsiyonu çok uzun sürmüşse ve testise kan akışı sağlanamamışsa, testis canlılığını kaybedebilir (nekroz). Bu durumda, enfeksiyon riskini önlemek için testisin alınması (orşiektomi) gerekebilir. Orşiektomi, testisin çıkarılması işlemidir. Orşiektomi sonrası, hastanın hormon dengesini korumak için testosteron replasman tedavisi gerekebilir.

Ameliyat Sonrası Bakım

Testis torsiyonu ameliyatı sonrası, hastanın iyileşme sürecini desteklemek için bazı önlemler alınmalıdır:

• Ağrı Kontrolü: Ameliyat sonrası ağrı, ağrı kesici ilaçlarla kontrol altına alınır. Doktorun önerdiği dozda ve sıklıkta ilaçlar kullanılmalıdır.
• Buz Uygulaması: Ameliyat bölgesine düzenli olarak buz uygulaması, şişliği ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olur.
• Yatak İstirahati: Ameliyat sonrası birkaç gün yatak istirahati önerilir. Aşırı fiziksel aktiviteden kaçınılmalıdır.
• Skrotumun Desteklenmesi: Skrotumu desteklemek için sıkı bir iç çamaşırı veya atletik destekleyici kullanılabilir.
• Yara Bakımı: Cerrahi kesinin temiz ve kuru tutulması önemlidir. Doktorun önerdiği şekilde yara bakımı yapılmalıdır.
• Kontrol Randevuları: Ameliyat sonrası düzenli kontrol randevularına gidilmelidir. Doktor, iyileşme sürecini değerlendirecek ve gerekli gördüğü takdirde ek tedaviler önerecektir.

Testis Torsiyonu Tedavisinde Zamanlamanın Önemi

Testis torsiyonu tedavisinde zamanlama hayati öneme sahiptir. Testise kan akışının ne kadar süreyle kesildiği, testisin kurtarılma olasılığını doğrudan etkiler. Genellikle, torsiyonun başlamasından sonraki ilk 6 saat içinde tedaviye başlanması durumunda, testisin kurtarılma olasılığı %90-100'dür. 12 saat sonra bu oran %50'ye düşerken, 24 saat sonra %10'un altına iner. Bu nedenle, testis torsiyonu şüphesi olan hastaların derhal bir doktora başvurması ve acil tedaviye başlaması gerekmektedir.

Testis Torsiyonu Komplikasyonları

Testis torsiyonunun en önemli komplikasyonu, testisin kaybedilmesidir. Ancak, tedavi edilmeyen veya geç tedavi edilen testis torsiyonunun başka komplikasyonları da olabilir:

• Testis Atrofisi: Testise kan akışının uzun süre kesilmesi, testisin küçülmesine (atrofi) neden olabilir.
• İnfertilite: Testis torsiyonu, sperm üretimini olumsuz etkileyerek infertiliteye (kısırlık) yol açabilir.
• Enfeksiyon: Testis nekrozu durumunda, enfeksiyon riski artar.
• Kronik Ağrı: Bazı hastalarda, testis torsiyonu sonrası kronik ağrı gelişebilir.
• Kozmetik Sorunlar: Testisin alınması (orşiektomi) durumunda, skrotumda kozmetik sorunlar ortaya çıkabilir.

Testis Torsiyonundan Korunma

Testis torsiyonunu tamamen önlemek mümkün olmasa da, bazı önlemler alınarak risk azaltılabilir:

• Anatomik Anormalliklerin Tespiti: Ailede testis torsiyonu öyküsü olan veya anatomik anormallik şüphesi olan çocukların, bir üroloji uzmanı tarafından değerlendirilmesi önemlidir.
• Travmalardan Kaçınma: Testise gelebilecek darbelerden kaçınılmalıdır. Spor yaparken veya fiziksel aktivitelerde koruyucu ekipman kullanılmalıdır.
• Ağrıya Dikkat: Testislerde ani ve şiddetli ağrı hissedildiğinde, derhal bir doktora başvurulmalıdır.

Sonuç

Testis torsiyonu, acil tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir durumdur. Erken teşhis ve hızlı tedavi, testisin kurtarılması ve olası komplikasyonların önlenmesi için hayati öneme sahiptir. Bu yazıda, testis torsiyonunun ne olduğunu, belirtilerini, teşhisini ve tedavi yöntemlerini ayrıntılı olarak inceledik. Unutmayın, testis torsiyonu şüphesi olan hastaların derhal bir doktora başvurması gerekmektedir. Zamanında yapılan müdahale, testisin sağlığını koruyabilir ve gelecekteki üreme sağlığını etkileyebilecek sorunların önüne geçebilir.