Acil Tıpİç HastalıklarıKardiyoloji

EKG (Elektrokardiyografi) Nedir? Kalbin Elektrik Aktivitesinin İzlenmesi

Elektrokardiyografi (EKG veya EKG), kalbin elektriksel aktivitesini zaman içinde kaydeden bir testtir. Kalbin her atışı, sinüs düğümünde başlayan ve kalp kası boyunca yayılan elektriksel bir sinyalden kaynaklanır. EKG, bu elektriksel sinyalleri algılar ve bir grafik üzerinde görüntüler. Bu grafik, doktorların kalp ritmini, kalp kasına giden kan akışını ve kalbin yapısını değerlendirmesine yardımcı olur. EKG, kardiyoloji alanında kullanılan temel bir tanı yöntemidir ve birçok kalp rahatsızlığının teşhisinde önemli bir rol oynar.

EKG'nin Temel İlkeleri ve Çalışma Mekanizması

EKG, kalbin elektriksel aktivitesini vücut yüzeyine yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla kaydeder. Bu elektrotlar, kalbin depolarizasyonu (elektriksel uyarılma) ve repolarizasyonu (elektriksel iyileşme) sırasında oluşan potansiyel farklarını algılar. Bu potansiyel farkları, bir amplifikatör tarafından yükseltilir ve bir grafik üzerinde kaydedilir. EKG trasesi, P dalgası, QRS kompleksi ve T dalgası gibi belirli dalgalardan oluşur. Her bir dalga, kalbin belirli bir elektriksel aktivitesini temsil eder.

Kalbin Elektriksel İletim Sistemi

Kalbin elektriksel iletim sistemi, sinüs düğümü, atriyoventriküler (AV) düğüm, His demeti ve Purkinje liflerinden oluşur. Sinüs düğümü, kalbin doğal pilidir ve elektriksel uyarıları başlatır. Bu uyarılar, atriyumlar boyunca yayılır ve atriyumların kasılmasına neden olur. AV düğümü, atriyumlardan ventriküllere elektriksel uyarıların geçişini yavaşlatır ve ventriküllerin dolmasına zaman tanır. His demeti, AV düğümünden ventriküllere elektriksel uyarıları iletir. Purkinje lifleri, ventriküller boyunca yayılır ve ventriküllerin kasılmasına neden olur.

EKG Elektrotlarının Yerleşimi

Standart bir 12 derivasyonlu EKG, 10 elektrot kullanır. Bu elektrotlardan 6'sı göğüs üzerine (V1-V6), 4'ü ise kollara ve bacaklara (RA, LA, RL, LL) yerleştirilir. Her bir elektrot çifti, kalbin elektriksel aktivitesini farklı bir açıdan kaydeder. Bu farklı açılardan elde edilen bilgiler, kalbin elektriksel aktivitesinin daha kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesini sağlar.

• RA: Sağ Kol
• LA: Sol Kol
• RL: Sağ Bacak (Topraklama)
• LL: Sol Bacak
• V1: Dördüncü interkostal aralık, sternumun sağ kenarı
• V2: Dördüncü interkostal aralık, sternumun sol kenarı
• V3: V2 ve V4 elektrotları arasında
• V4: Beşinci interkostal aralık, midklavikular hat
• V5: Beşinci interkostal aralık, anterior aksiller hat
• V6: Beşinci interkostal aralık, midaksiller hat

EKG Trasesinin İncelenmesi

EKG trasesi, P dalgası, QRS kompleksi, T dalgası ve PR aralığı, QT aralığı gibi segmentlerden oluşur. Her bir dalga ve segment, kalbin belirli bir elektriksel aktivitesini temsil eder. Bu dalgaların ve segmentlerin süresi, yüksekliği ve şekli, kalp rahatsızlıklarının teşhisinde önemli bilgiler sağlar.

• P Dalgası: Atriyumların depolarizasyonunu (kasılmasını) temsil eder.
• QRS Kompleksi: Ventriküllerin depolarizasyonunu (kasılmasını) temsil eder.
• T Dalgası: Ventriküllerin repolarizasyonunu (gevşemesini) temsil eder.
• PR Aralığı: Atriyumların depolarizasyonunun başlangıcından ventriküllerin depolarizasyonunun başlangıcına kadar geçen süreyi temsil eder. AV düğümdeki iletim süresini yansıtır.
• QT Aralığı: Ventriküllerin depolarizasyonunun başlangıcından repolarizasyonunun sonuna kadar geçen süreyi temsil eder.

EKG'nin Kullanım Alanları ve Endikasyonları

EKG, çeşitli kalp rahatsızlıklarının teşhisinde ve takibinde kullanılan yaygın bir testtir. EKG'nin kullanım alanları ve endikasyonları şunlardır:

Aritmilerin Teşhisi

Aritmiler, kalbin normal ritminden sapmalarıdır. EKG, bradikardi (yavaş kalp hızı), taşikardi (hızlı kalp hızı), atriyal fibrilasyon, ventriküler fibrilasyon ve diğer aritmilerin teşhisinde kullanılır. EKG, aritminin tipini, şiddetini ve nedenini belirlemeye yardımcı olur.

• Bradikardi: Kalp hızının dakikada 60 atımın altında olması.
• Taşikardi: Kalp hızının dakikada 100 atımın üzerinde olması.
• Atriyal Fibrilasyon: Atriyumların düzensiz ve hızlı bir şekilde kasılması.
• Ventriküler Fibrilasyon: Ventriküllerin düzensiz ve hızlı bir şekilde kasılması. Hayatı tehdit eden bir durumdur.

Miyokard İskemisinin ve Enfarktüsün Teşhisi

Miyokard iskemisi, kalp kasına yeterli kan akışının olmamasıdır. Miyokard enfarktüsü (kalp krizi), kalp kasının bir bölümünün kan akışının tamamen kesilmesi sonucu hasar görmesidir. EKG, ST segment yükselmesi, ST segment depresyonu, T dalgası inversiyonu ve Q dalgaları gibi belirtilerle miyokard iskemisi ve enfarktüsünü teşhis etmeye yardımcı olur.

• ST Segment Yükselmesi: Akut miyokard enfarktüsünün (kalp krizinin) tipik bir belirtisidir.
• ST Segment Depresyonu: Miyokard iskemisinin bir belirtisi olabilir.
• T Dalgası İnversiyonu: Miyokard iskemisi veya enfarktüsünün bir belirtisi olabilir.
• Q Dalgaları: Geçirilmiş bir miyokard enfarktüsünün bir belirtisi olabilir.

Elektrolit Dengesizliklerinin Değerlendirilmesi

Elektrolitler, vücuttaki sıvı dengesini ve sinir iletimini düzenleyen minerallerdir. Potasyum, kalsiyum ve magnezyum gibi elektrolitlerin dengesizlikleri, kalp fonksiyonunu etkileyebilir. EKG, hiperkalemi (yüksek potasyum seviyesi), hipokalemi (düşük potasyum seviyesi), hiperkalsemi (yüksek kalsiyum seviyesi) ve hipokalsemi (düşük kalsiyum seviyesi) gibi elektrolit dengesizliklerinin EKG üzerindeki etkilerini değerlendirmeye yardımcı olur.

• Hiperkalemi: T dalgalarının sivrileşmesine ve QRS kompleksinin genişlemesine neden olabilir.
• Hipokalemi: T dalgalarının düzleşmesine veya inversiyonuna ve U dalgalarının ortaya çıkmasına neden olabilir.
• Hiperkalsemi: QT aralığının kısalmasına neden olabilir.
• Hipokalsemi: QT aralığının uzamasına neden olabilir.

İlaçların Kalp Üzerindeki Etkilerinin İzlenmesi

Bazı ilaçlar, kalp ritmini ve elektriksel aktivitesini etkileyebilir. EKG, antiaritmik ilaçlar, digoksin ve bazı psikiyatrik ilaçlar gibi ilaçların kalp üzerindeki etkilerini izlemek için kullanılır. EKG, ilaçların yan etkilerini tespit etmeye ve doz ayarlamasına yardımcı olur.

Kalp Büyümesinin (Hipertrofi) Değerlendirilmesi

Kalp büyümesi, kalp kasının kalınlaşmasıdır. Hipertansiyon, kapak hastalıkları ve kardiyomiyopati gibi durumlarda görülebilir. EKG, sol ventrikül hipertrofisi (LVH) ve sağ ventrikül hipertrofisi (RVH) gibi kalp büyümesi türlerini teşhis etmeye yardımcı olur.

• Sol Ventrikül Hipertrofisi (LVH): Sol ventrikülün kalınlaşması. EKG'de voltaj kriterleri ve ST-T dalgası değişiklikleri ile tespit edilebilir.
• Sağ Ventrikül Hipertrofisi (RVH): Sağ ventrikülün kalınlaşması. EKG'de sağ aks sapması ve V1 derivasyonunda R dalgasının yüksek olması gibi belirtilerle tespit edilebilir.

Perikardit ve Diğer Kalp Hastalıklarının Teşhisi

Perikardit, kalbi çevreleyen zarın iltihaplanmasıdır. EKG, perikardit teşhisinde ST segment yükselmesi ve PR segment depresyonu gibi belirtilerle yardımcı olabilir. EKG ayrıca, pulmoner emboli, konjenital kalp hastalıkları ve kardiyomiyopatiler gibi diğer kalp hastalıklarının teşhisinde de kullanılabilir.

EKG Türleri

EKG, kullanım amacına ve kayıt süresine göre farklı türlere ayrılır:

Standart 12 Derivasyonlu EKG

Standart 12 derivasyonlu EKG, en yaygın kullanılan EKG türüdür. Kalbin elektriksel aktivitesini 12 farklı açıdan kaydeder. Bu, kalbin elektriksel aktivitesinin daha kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesini sağlar. Genellikle acil servislerde, polikliniklerde ve hastanelerde kullanılır.

Holter EKG

Holter EKG, taşınabilir bir EKG cihazıdır. Kalbin elektriksel aktivitesini 24 saat veya daha uzun süre boyunca sürekli olarak kaydeder. Aritmilerin ve diğer kalp rahatsızlıklarının teşhisinde kullanılır. Özellikle, semptomların nadiren görüldüğü veya kısa süreli olduğu durumlarda faydalıdır.

Olay Kaydedici (Event Recorder)

Olay kaydedici, Holter EKG'ye benzer bir cihazdır. Ancak, sadece semptomlar ortaya çıktığında kayıt yapar. Hasta, semptomları hissettiğinde cihazı etkinleştirir ve EKG kaydı başlatılır. Bu, semptomların nedenini belirlemeye yardımcı olur. Olay kaydediciler, Holter EKG'den daha uzun süre kullanılabilir.

Egzersiz EKG (Efor Testi)

Egzersiz EKG, hasta egzersiz yaparken (genellikle bir koşu bandında veya bisiklette) kalbin elektriksel aktivitesini kaydeder. Miyokard iskemisini ve egzersizle tetiklenen aritmileri teşhis etmek için kullanılır. Egzersiz sırasında kalbin yüklenmesi, kalp rahatsızlıklarının daha belirgin hale gelmesini sağlar.

Telemetri

Telemetri, hastanın kalp ritmini uzaktan izlemek için kullanılan bir yöntemdir. Hastalar genellikle hastanede yatarken veya yoğun bakım ünitelerinde kullanılır. Telemetri, kalp ritmindeki değişiklikleri anında tespit etmeye ve gerekli müdahalelerin yapılmasını sağlamaya yardımcı olur.

EKG Çekimi Nasıl Yapılır?

EKG çekimi genellikle hızlı, ağrısız ve non-invaziv bir işlemdir.

Hazırlık

EKG çekimi öncesinde, hastanın göğsü, kolları ve bacakları temizlenir. Erkek hastalarda göğüs kılları gerekirse tıraş edilebilir. Elektrotların cilde iyi yapışması için cilt temiz ve kuru olmalıdır. Hastaya rahat bir pozisyonda (genellikle sırtüstü) uzanması söylenir. Metal takılar ve diğer eşyalar çıkarılmalıdır.

Elektrotların Yerleştirilmesi

Elektrotlar, standart pozisyonlara yerleştirilir. Elektrotların yerleştirilmesi, EKG türüne (12 derivasyonlu EKG, Holter EKG, vb.) göre değişebilir. Elektrotlar, genellikle yapışkan pedler kullanılarak cilde sabitlenir. Doğru elektrot yerleşimi, doğru ve güvenilir EKG sonuçları elde etmek için önemlidir.

Kayıt

Elektrotlar yerleştirildikten sonra, EKG cihazı çalıştırılır ve kalbin elektriksel aktivitesi kaydedilir. Kayıt sırasında, hastanın hareketsiz durması ve konuşmaması istenir. Kayıt işlemi genellikle birkaç dakika sürer.

Değerlendirme

EKG kaydı tamamlandıktan sonra, bir doktor veya uzman tarafından değerlendirilir. EKG trasesi, kalp ritmi, dalgaların ve segmentlerin süresi, yüksekliği ve şekli gibi parametreler açısından incelenir. EKG sonuçları, hastanın semptomları, tıbbi geçmişi ve diğer test sonuçları ile birlikte değerlendirilerek tanı konulur.

EKG'nin Avantajları ve Dezavantajları

Avantajları

• Non-invaziv: Cerrahi müdahale gerektirmez.
• Hızlı ve kolay uygulanabilir: EKG çekimi genellikle kısa sürer ve kolayca uygulanabilir.
• Ağrısız: EKG çekimi sırasında ağrı hissedilmez.
• Ucuz: Diğer kardiyak testlere göre daha ekonomiktir.
• Yaygın olarak bulunabilir: Hastanelerde, kliniklerde ve acil servislerde yaygın olarak bulunur.
• Kalp ritmi ve elektriksel aktivitesi hakkında bilgi sağlar: Aritmilerin, iskeminin ve diğer kalp rahatsızlıklarının teşhisinde önemli bilgiler sağlar.

Dezavantajları

• Bazı kalp rahatsızlıklarını tespit edemeyebilir: EKG, özellikle aralıklı veya geçici semptomları olan hastalarda bazı kalp rahatsızlıklarını tespit edemeyebilir.
• Yanlış pozitif veya yanlış negatif sonuçlar verebilir: EKG sonuçları, elektrot yerleşimi, cihaz arızaları ve diğer faktörlerden etkilenebilir.
• Sadece belirli bir zaman dilimindeki kalp aktivitesini kaydeder: Standart EKG, sadece çekim sırasında kalbin elektriksel aktivitesini kaydeder. Holter EKG ve olay kaydediciler bu sınırlamayı aşmaya yardımcı olur.
• EKG yorumlaması uzmanlık gerektirir: EKG sonuçlarının doğru bir şekilde yorumlanması, uzmanlık ve deneyim gerektirir.

EKG Sonuçlarının Anlamı ve Yorumlanması

EKG sonuçlarının yorumlanması, doktor veya uzman tarafından yapılmalıdır. EKG trasesi, kalp ritmi, dalgaların ve segmentlerin süresi, yüksekliği ve şekli gibi parametreler açısından incelenir. EKG sonuçları, normal veya anormal olarak değerlendirilebilir.

Normal EKG

Normal bir EKG, kalbin elektriksel aktivitesinin normal sınırlar içinde olduğunu gösterir. Normal bir EKG, kalp rahatsızlığı olmadığını garanti etmez. Bazı kalp rahatsızlıkları, EKG'de belirgin bir anormalliğe neden olmayabilir.

Anormal EKG

Anormal bir EKG, kalbin elektriksel aktivitesinde bir anormallik olduğunu gösterir. Anormal EKG sonuçları, aritmi, iskemi, enfarktüs, elektrolit dengesizliği, kalp büyümesi veya diğer kalp rahatsızlıklarını gösterebilir. Anormal EKG sonuçları, daha ileri tetkikler ve tedavi gerektirebilir.

EKG sonuçlarının yorumlanması, hastanın semptomları, tıbbi geçmişi ve diğer test sonuçları ile birlikte yapılmalıdır. EKG sonuçları, tek başına tanı koymak için yeterli olmayabilir. Doktor, EKG sonuçlarını değerlendirerek hastaya uygun tedavi planını belirleyecektir.

Sonuç

Elektrokardiyografi (EKG), kalbin elektriksel aktivitesini değerlendirmek için kullanılan önemli bir tanı yöntemidir. EKG, çeşitli kalp rahatsızlıklarının teşhisinde ve takibinde önemli bir rol oynar. EKG, non-invaziv, hızlı, ağrısız ve ucuz bir testtir. EKG sonuçlarının doğru bir şekilde yorumlanması, uzmanlık ve deneyim gerektirir. EKG sonuçları, hastanın semptomları, tıbbi geçmişi ve diğer test sonuçları ile birlikte değerlendirilerek tanı konulur ve tedavi planı belirlenir.