Acil Tıpİç HastalıklarıKardiyoloji

EKG Hangi Hastalıklarda Çekilir?

Elektrokardiyografi (EKG), kalbin elektriksel aktivitesini ölçen ve kaydeden bir testtir. Kalbin kasılması ve gevşemesi sırasında oluşan elektriksel sinyaller, elektrotlar aracılığıyla algılanır ve bir grafik üzerinde görselleştirilir. EKG, kalp hastalıklarının teşhisinde ve takibinde yaygın olarak kullanılan, hızlı, ağrısız ve non-invaziv bir yöntemdir. Bu yazıda, EKG'nin hangi hastalıklarda çekildiğini, EKG'nin nasıl çalıştığını, EKG çekimi öncesinde ve sonrasında dikkat edilmesi gerekenleri ve EKG sonuçlarının nasıl yorumlandığını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

EKG'nin Temel İlkeleri ve Çalışma Mekanizması

Kalbin düzenli ve koordineli bir şekilde çalışması, elektriksel uyarıların doğru bir şekilde yayılmasına bağlıdır. Bu elektriksel uyarılar, sinoatriyal düğüm (SA düğümü) adı verilen özel bir hücre grubunda başlar. SA düğümü, kalbin doğal pili olarak kabul edilir ve kalbin ritmini belirler. SA düğümünde başlayan elektriksel uyarılar, atriyumlara (kulakçıklar) yayılır ve atriyumların kasılmasını sağlar. Daha sonra, atriyoventriküler düğüm (AV düğümü) aracılığıyla ventriküllere (karıncıklar) iletilir. AV düğümü, uyarıların ventriküllere geçişini yavaşlatarak atriyumların kasılmasının tamamlanmasına ve ventriküllerin dolmasına olanak tanır. AV düğümünden sonra, elektriksel uyarılar His demeti ve Purkinje lifleri aracılığıyla ventriküllere yayılır ve ventriküllerin kasılmasını sağlar.

EKG, bu elektriksel aktiviteyi vücuda yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla algılar. Elektrotlar, kalbin farklı açılardan elektriksel aktivitesini yakalar ve bu bilgileri bir EKG cihazına iletir. EKG cihazı, bu bilgileri bir grafik üzerinde görselleştirir. EKG grafiği, P dalgası, QRS kompleksi ve T dalgası gibi farklı dalgalardan oluşur. Her bir dalga, kalbin farklı bölümlerinin elektriksel aktivitesini temsil eder. Örneğin, P dalgası atriyumların kasılmasını, QRS kompleksi ventriküllerin kasılmasını ve T dalgası ventriküllerin gevşemesini temsil eder.

EKG'nin Çekildiği Hastalıklar ve Durumlar

EKG, çeşitli kalp hastalıklarının ve durumlarının teşhisinde ve takibinde önemli bir rol oynar. İşte EKG'nin en sık kullanıldığı hastalıklar ve durumlar:

1. Aritmiler (Kalp Ritmi Bozuklukları)

Aritmiler, kalbin normal ritminin bozulması durumudur. Kalp çok hızlı (taşikardi), çok yavaş (bradikardi) veya düzensiz (fibrilasyon) atabilir. EKG, aritmilerin türünü ve şiddetini belirlemede en önemli araçlardan biridir. EKG ile aşağıdaki aritmiler teşhis edilebilir:

• Atriyal Fibrilasyon (AF): Atriyumların düzensiz ve hızlı kasılmasıdır. EKG'de P dalgaları görülmez ve R-R aralıkları düzensizdir. AF, inme riskini artırabilir.
• Atriyal Flutter: Atriyumların düzenli ancak çok hızlı kasılmasıdır. EKG'de testere dişi şeklinde P dalgaları görülür.
• Ventriküler Taşikardi (VT): Ventriküllerden kaynaklanan hızlı kalp atışıdır. EKG'de geniş QRS kompleksleri görülür. VT, hayatı tehdit edici olabilir.
• Ventriküler Fibrilasyon (VF): Ventriküllerin düzensiz ve hızlı kasılmasıdır. EKG'de düzensiz ve dalgalı bir çizgi görülür. VF, ani kardiyak ölüme yol açabilir.
• Bradikardi: Kalp atış hızının normalden düşük olmasıdır. EKG'de R-R aralıkları uzamıştır.
• Sinüs Taşikardisi: Kalp atış hızının normalden yüksek olmasıdır ancak ritim düzenlidir. EKG'de P dalgaları ve QRS kompleksleri normaldir ancak R-R aralıkları kısalmıştır.
• AV Blok: Atriyumlar ile ventriküller arasındaki elektriksel iletimin yavaşlaması veya tamamen bloke olmasıdır. EKG'de P dalgaları ile QRS kompleksleri arasında ilişki bozulur.

2. Koroner Arter Hastalığı (KAH)

Koroner arter hastalığı, kalbi besleyen damarların daralması veya tıkanması sonucu kalbe yeterli kan akışının sağlanamaması durumudur. EKG, KAH'nın teşhisinde ve takibinde önemli bir rol oynar. Özellikle anjina (göğüs ağrısı) sırasında çekilen EKG, kalbe yeterli oksijen gitmediğini gösteren değişiklikler gösterebilir. EKG'de aşağıdaki değişiklikler KAH'yı düşündürebilir:

• ST Segment Depresyonu: ST segmentinin normal seviyesinin altında olmasıdır. Kalbe yeterli oksijen gitmediğini gösterir.
• ST Segment Elevasyonu: ST segmentinin normal seviyesinin üzerinde olmasıdır. Akut miyokard enfarktüsünü (kalp krizi) düşündürür.
• T Dalgası İnversiyonu: T dalgasının normal yönünün tersine dönmesidir. Kalp kasında hasar olduğunu veya kalbe yeterli oksijen gitmediğini gösterebilir.
• Q Dalgası: Q dalgasının normalden daha derin veya geniş olmasıdır. Geçirilmiş bir kalp krizini düşündürür.

3. Miyokard Enfarktüsü (Kalp Krizi)

Miyokard enfarktüsü, koroner arterlerden birinin tıkanması sonucu kalp kasının bir bölümünün hasar görmesi veya ölmesidir. EKG, kalp krizinin teşhisinde ve tedavisinde hayati öneme sahiptir. EKG'de ST segment elevasyonu, T dalgası inversiyonu ve Q dalgası gibi değişiklikler kalp krizini gösterir. Erken teşhis ve tedavi, kalp kasının daha fazla hasar görmesini önleyebilir ve hayat kurtarabilir.

4. Kalp Yetmezliği

Kalp yetmezliği, kalbin vücudun ihtiyaçlarını karşılayacak kadar kan pompalayamaması durumudur. EKG, kalp yetmezliğinin nedenini belirlemede ve kalbin durumunu değerlendirmede yardımcı olabilir. EKG'de kalp büyümesi (kardiyomegali), aritmi ve KAH gibi kalp yetmezliğine yol açabilecek durumlar tespit edilebilir.

5. Hipertansiyon (Yüksek Tansiyon)

Hipertansiyon, kan basıncının normalden yüksek olmasıdır. Uzun süreli hipertansiyon, kalpte büyüme (sol ventrikül hipertrofisi) ve diğer kalp problemlerine yol açabilir. EKG, hipertansiyonun kalbe etkilerini değerlendirmede kullanılabilir. EKG'de sol ventrikül hipertrofisi belirtileri görülebilir.

6. Kardiyomiyopatiler

Kardiyomiyopatiler, kalp kasının yapısında veya fonksiyonunda anormallikler olan bir grup hastalıktır. EKG, kardiyomiyopatilerin teşhisinde ve takibinde kullanılabilir. EKG'de kalp büyümesi, aritmi ve iletim bozuklukları gibi kardiyomiyopatiyi düşündüren değişiklikler görülebilir.

7. Perikardit

Perikardit, kalbi çevreleyen zarın (perikard) iltihaplanmasıdır. EKG, perikarditin teşhisinde yardımcı olabilir. EKG'de ST segment elevasyonu (diffüz) ve PR segment depresyonu gibi perikardite özgü değişiklikler görülebilir.

8. Pulmoner Emboli

Pulmoner emboli, akciğerlere giden damarlardan birinin tıkanmasıdır. Pulmoner emboli, kalbin sağ tarafında yüklenmeye neden olabilir ve EKG'de bazı değişikliklere yol açabilir. EKG'de sinüs taşikardisi, sağ ventrikül yüklenmesi belirtileri ve S1Q3T3 paterni gibi pulmoner emboliyi düşündüren değişiklikler görülebilir.

9. Elektrolit Dengesizlikleri

Potasyum, kalsiyum ve magnezyum gibi elektrolitler, kalbin elektriksel aktivitesi için önemlidir. Elektrolit dengesizlikleri, EKG'de değişikliklere yol açabilir ve kalp ritmini bozabilir. EKG, elektrolit dengesizliklerinin teşhisinde ve takibinde kullanılabilir. Örneğin, hiperkalemide (yüksek potasyum) sivri T dalgaları, hipokalemide (düşük potasyum) ise U dalgaları görülebilir.

10. İlaçların Kalp Üzerindeki Etkileri

Bazı ilaçlar, kalbin elektriksel aktivitesini etkileyebilir ve EKG'de değişikliklere yol açabilir. Örneğin, digoksin, kinidin ve trisiklik antidepresanlar EKG'de değişikliklere neden olabilir. EKG, ilaçların kalp üzerindeki etkilerini değerlendirmede kullanılabilir.

11. Kalp Kapak Hastalıkları

Kalp kapak hastalıkları, kalp kapaklarının normal şekilde açılıp kapanmasını engelleyen durumlardır. Bu durumlar, kalpte büyüme ve elektriksel aktivitede değişikliklere neden olabilir. EKG, kalp kapak hastalıklarının değerlendirilmesinde yardımcı olabilir. EKG'de kalp büyümesi ve aritmi gibi kalp kapak hastalığını düşündüren değişiklikler görülebilir.

12. Konjenital Kalp Hastalıkları

Konjenital kalp hastalıkları, doğumda var olan kalp anormallikleridir. EKG, konjenital kalp hastalıklarının teşhisinde ve takibinde kullanılabilir. EKG'de kalp büyümesi, aritmi ve iletim bozuklukları gibi konjenital kalp hastalığını düşündüren değişiklikler görülebilir.

13. Anestezi ve Cerrahi Öncesi Değerlendirme

Anestezi ve cerrahi öncesinde, hastanın kalp sağlığını değerlendirmek için EKG çekilebilir. EKG, mevcut kalp hastalıklarını tespit etmeye ve cerrahi sırasında oluşabilecek riskleri belirlemeye yardımcı olabilir.

14. Sporcu Sağlığı Değerlendirmesi

Sporcuların kalp sağlığını değerlendirmek için EKG çekilebilir. EKG, sporcularda görülebilen kalp büyümesi ve diğer kalp anormalliklerini tespit etmeye yardımcı olabilir.

15. Bayılma (Senkop) Nedenini Araştırma

Bayılma nedenini araştırmak için EKG çekilebilir. EKG, bayılmaya neden olabilecek kalp ritmi bozukluklarını tespit etmeye yardımcı olabilir.

EKG Çekimi Öncesinde ve Sonrasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

EKG çekimi genellikle basit ve güvenli bir işlemdir. Ancak, doğru sonuçlar elde etmek ve olası komplikasyonları önlemek için EKG çekimi öncesinde ve sonrasında dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır:

EKG Çekimi Öncesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Doktorunuza Bilgi Verin: Kullandığınız ilaçlar, alerjileriniz ve mevcut sağlık durumunuz hakkında doktorunuza bilgi verin. Özellikle kalp ilaçları, tansiyon ilaçları ve kan sulandırıcılar hakkında bilgi vermek önemlidir.
• Rahat Giyinin: EKG çekimi sırasında elektrotların cilde temas etmesi gerektiği için, kolayca çıkarılabilen ve giyilebilen rahat kıyafetler tercih edin.
• Cilt Hazırlığı: EKG çekilecek bölgelerdeki (göğüs, kollar ve bacaklar) kılların tıraş edilmesi gerekebilir. Bu, elektrotların cilde daha iyi temas etmesini sağlar.
• Aç Kalmayın: EKG çekimi öncesinde aç kalmanıza gerek yoktur. Ancak, ağır yemeklerden kaçınmak ve hafif bir şeyler yemek daha iyidir.
• Stresten Kaçının: EKG çekimi öncesinde stresten kaçınmak, kalp atış hızınızı ve kan basıncınızı normal tutmaya yardımcı olur. Derin nefes alma egzersizleri veya rahatlatıcı müzik dinlemek stresi azaltabilir.
• Metal Eşyaları Çıkarın: EKG çekimi sırasında metal eşyaların (takı, saat, kemer tokası vb.) çıkarılması gerekir. Metal eşyalar, EKG sinyallerini etkileyebilir ve yanlış sonuçlara yol açabilir.

EKG Çekimi Sonrasında Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Normal Aktivitelere Dönebilirsiniz: EKG çekimi sonrasında genellikle herhangi bir kısıtlama yoktur. Normal aktivitelerinize dönebilirsiniz.
• Cilt Tahrişi: Elektrotların yapıştırıldığı bölgelerde hafif bir cilt tahrişi olabilir. Bu durum genellikle kısa sürede kendiliğinden geçer. Tahrişin devam etmesi durumunda doktorunuza danışın.
• Sonuçları Bekleyin: EKG sonuçlarınız doktorunuz tarafından değerlendirilecektir. Sonuçlar hakkında doktorunuzla konuşun ve gerekli tedavilere başlayın.

EKG Sonuçlarının Yorumlanması

EKG sonuçları, bir kardiyolog veya uzman doktor tarafından yorumlanır. EKG grafiği üzerindeki dalgaların şekli, süresi ve aralıkları değerlendirilerek kalbin elektriksel aktivitesi hakkında bilgi edinilir. EKG yorumlaması, deneyim ve bilgi gerektiren karmaşık bir süreçtir.

EKG grafiği üzerindeki temel dalgalar ve aralıklar şunlardır:

• P Dalgası: Atriyumların kasılmasını temsil eder. P dalgasının normal şekli ve süresi, atriyumların sağlıklı bir şekilde kasıldığını gösterir.
• PR Aralığı: Atriyumların kasılması ile ventriküllerin kasılması arasındaki süreyi temsil eder. PR aralığının uzunluğu, AV düğümündeki iletimin hızını gösterir.
• QRS Kompleksi: Ventriküllerin kasılmasını temsil eder. QRS kompleksinin şekli, süresi ve yüksekliği, ventriküllerin sağlıklı bir şekilde kasıldığını gösterir.
• ST Segmenti: Ventriküllerin kasılmasının sonu ile gevşemesinin başlangıcı arasındaki süreyi temsil eder. ST segmentinin yüksekliği veya düşüklüğü, kalp kasında iskemi (yetersiz kan akışı) olduğunu gösterebilir.
• T Dalgası: Ventriküllerin gevşemesini temsil eder. T dalgasının şekli ve yönü, ventriküllerin sağlıklı bir şekilde gevşediğini gösterir.
• QT Aralığı: Ventriküllerin kasılması ve gevşemesi arasındaki toplam süreyi temsil eder. QT aralığının uzunluğu, bazı ilaçların veya elektrolit dengesizliklerinin etkisi altında uzayabilir ve hayatı tehdit edici aritmilere yol açabilir.

EKG yorumlamasında dikkat edilen bazı önemli noktalar şunlardır:

• Kalp Hızı: Kalp atış hızının normal sınırlar içinde olup olmadığı değerlendirilir. Normal kalp hızı, yetişkinlerde dakikada 60-100 atım arasındadır.
• Kalp Ritmi: Kalp ritminin düzenli olup olmadığı değerlendirilir. Düzensiz kalp ritmi, aritmi belirtisi olabilir.
• Dalgaların Şekli ve Süresi: P dalgası, QRS kompleksi ve T dalgası gibi dalgaların şekli ve süresi değerlendirilerek kalbin farklı bölümlerinin elektriksel aktivitesi hakkında bilgi edinilir.
• Aralıkların Uzunluğu: PR aralığı, QRS süresi ve QT aralığı gibi aralıkların uzunluğu değerlendirilerek iletim bozuklukları ve diğer kalp problemleri tespit edilebilir.
• ST Segmenti ve T Dalgası Değişiklikleri: ST segmenti elevasyonu veya depresyonu ve T dalgası inversiyonu gibi değişiklikler, kalp kasında iskemi veya hasar olduğunu gösterebilir.

EKG sonuçları, tek başına bir teşhis koymak için yeterli olmayabilir. Doktorunuz, EKG sonuçlarını diğer test sonuçları, tıbbi geçmişiniz ve fiziksel muayene bulgularınızla birlikte değerlendirerek doğru bir teşhis koyacaktır. EKG sonuçlarınızın ne anlama geldiğini ve hangi tedavilerin gerekli olduğunu doktorunuzla konuşun.

Sonuç

EKG, kalp hastalıklarının teşhisinde ve takibinde önemli bir rol oynayan, hızlı, ağrısız ve non-invaziv bir testtir. EKG, aritmi, koroner arter hastalığı, kalp krizi, kalp yetmezliği ve diğer birçok kalp hastalığının teşhisinde kullanılabilir. EKG çekimi öncesinde ve sonrasında dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. EKG sonuçları, bir kardiyolog veya uzman doktor tarafından yorumlanır. EKG sonuçlarınızın ne anlama geldiğini ve hangi tedavilerin gerekli olduğunu doktorunuzla konuşun. Kalp sağlığınızı korumak için düzenli olarak doktor kontrolüne gitmeyi ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemeyi unutmayın.