Ağız, Diş ve Çene CerrahisiDiş HekimliğiPeriodontoloji

Gömülü 20 Yaş Dişleri: Ağrı, Riskler ve Çözüm Yolları

Yirmilik dişler, ağzımızda en son çıkan dişlerdir ve genellikle 17 ile 25 yaşları arasında sürerler. Ancak, bu dişlerin çene kemiğinde yeterli yer olmaması durumunda, tam olarak çıkamazlar ve "gömülü" kalırlar. Gömülü yirmilik dişler, birçok kişide ağrıya, enfeksiyona ve diğer diş sorunlarına yol açabilir. Bu yazıda, gömülü yirmilik dişlerin ne olduğunu, neden sorunlara yol açtığını, belirtilerini, risklerini ve tedavi seçeneklerini ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.

Gömülü Yirmilik Diş Nedir?

Yirmilik dişler (üçüncü azı dişleri), ağzımızda en son süren dişlerdir. Genellikle her çenede iki tane olmak üzere toplamda dört tane bulunurlar. Ancak, modern insanın çene yapısı evrimleşerek küçüldüğü için, yirmilik dişler için çoğu zaman yeterli alan kalmaz. Bu durumda, dişler ya hiç çıkamaz (tamamen gömülü) ya da kısmen çıkabilir (kısmen gömülü). Dişin çene kemiği ve/veya diş eti altında kalmasına gömülü diş denir.

Gömülü Diş Türleri

• Tamamen Gömülü Diş: Dişin tamamı kemik ve/veya diş eti altında kalmıştır.
• Kısmen Gömülü Diş: Dişin bir kısmı diş eti veya kemik dışına çıkmıştır.
• Yatay Gömülü Diş: Diş, diğer dişlere doğru yatay bir şekilde gömülüdür. Bu durum, en sık karşılaşılan ve en çok sorun yaratan gömülülük şeklidir.
• Dikey Gömülü Diş: Diş, normal diş çıkış yönünde gömülüdür, ancak yer darlığı nedeniyle çıkamamıştır.
• Açısal Gömülü Diş: Diş, belirli bir açıyla gömülüdür ve diğer dişlere baskı yapabilir.

Neden Gömülü Yirmilik Dişler Sorun Yaratır?

Gömülü yirmilik dişler birçok nedenden dolayı sorunlara yol açabilir:

• Yer Darlığı: Çenede yirmilik dişler için yeterli alan olmaması, dişlerin düzgün bir şekilde sürmesini engeller. Bu durum, dişlerin sıkışmasına, diğer dişlere baskı yapmasına ve dişlerin pozisyonlarının bozulmasına neden olabilir.
• Enfeksiyon: Kısmen çıkmış yirmilik dişlerin etrafındaki diş eti dokusu, bakteri ve yiyecek artıklarının birikmesi için uygun bir ortam oluşturur. Bu durum, perikoronit adı verilen ağrılı bir diş eti enfeksiyonuna yol açabilir.
• Çürüme: Gömülü yirmilik dişlerin temizlenmesi zordur. Bu nedenle, bu dişlerde ve komşu dişlerde çürüme riski artar.
• Kist ve Tümör Oluşumu: Nadiren de olsa, gömülü yirmilik dişlerin etrafında kist veya tümör oluşabilir. Bu durum, çene kemiğine zarar verebilir ve diğer dişlerin köklerini etkileyebilir.
• Diş Dizisinde Bozulma: Gömülü yirmilik dişler, diğer dişlere baskı yaparak diş dizisinin bozulmasına neden olabilir. Özellikle ortodontik tedavi görmüş kişilerde, yirmilik dişlerin sürmesi dişlerin tekrar kaymasına yol açabilir.
• Ağrı ve Rahatsızlık: Gömülü yirmilik dişler, sürekli veya aralıklı ağrıya, çene ağrısına ve baş ağrısına neden olabilir.

Gömülü Yirmilik Dişlerin Belirtileri Nelerdir?

Gömülü yirmilik dişlerin belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Bazı kişilerde hiçbir belirti görülmezken, bazılarında şiddetli ağrı ve rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:

• Ağrı: Çene, kulak, baş veya boğazda ağrı. Ağrı genellikle aralıklı ve keskin olabilir.
• Diş Eti Şişliği ve Kızarıklığı: Yirmilik dişin bulunduğu bölgede diş etinde şişlik, kızarıklık ve hassasiyet.
• Ağız Kokusu: Enfeksiyon nedeniyle ağız kokusu.
• Ağız Açmada Zorluk: Çene kaslarında spazm nedeniyle ağız açmada zorluk (trismus).
• Lenf Bezlerinde Şişlik: Boyun veya çene altındaki lenf bezlerinde şişlik.
• Yutkunma Zorluğu: Şiddetli enfeksiyonlarda yutkunma zorluğu.
• Dişlerde Sıkışma Hissi: Diğer dişlerde sıkışma veya basınç hissi.
• Baş Ağrısı: Özellikle şakaklarda veya alında hissedilen baş ağrısı.
• Çene Ağrısı: Özellikle çiğneme sırasında veya sabahları hissedilen çene ağrısı.

Bu belirtilerden herhangi birini yaşıyorsanız, bir diş hekimine başvurmanız önemlidir. Diş hekimi, klinik muayene ve röntgen filmleri ile yirmilik dişlerinizin durumunu değerlendirecek ve uygun tedavi planını belirleyecektir.

Gömülü Yirmilik Dişlerin Riskleri Nelerdir?

Gömülü yirmilik dişler tedavi edilmediği takdirde, bir dizi riske yol açabilir:

• Enfeksiyon (Perikoronit): Kısmen çıkmış yirmilik dişlerin etrafındaki diş eti dokusunun iltihaplanmasıdır. Bu durum, ağrıya, şişliğe, kızarıklığa, ağız kokusuna ve hatta ateş ve halsizlik gibi sistemik belirtilere neden olabilir. Şiddetli enfeksiyonlar, yanak ve boyun bölgesine yayılabilir ve hastanede tedavi gerektirebilir.
• Çürüme: Gömülü yirmilik dişlerin ve komşu dişlerin temizlenmesi zordur. Bu nedenle, bu dişlerde çürüme riski artar. Gömülü dişin kendisi çürüyebileceği gibi, komşu dişin kök yüzeyinde de çürükler oluşabilir.
• Diş Eti Hastalıkları: Gömülü yirmilik dişler, komşu dişlerin etrafındaki diş etlerinin iltihaplanmasına ve diş eti hastalıklarına (gingivitis ve periodontitis) yol açabilir. Bu durum, diş eti çekilmesine, kemik kaybına ve dişlerin sallanmasına neden olabilir.
• Kist ve Tümör Oluşumu: Nadiren de olsa, gömülü yirmilik dişlerin etrafında kist veya tümör oluşabilir. Bu kistler, çene kemiğine zarar verebilir, sinirlere baskı yapabilir ve diğer dişlerin köklerini etkileyebilir. Tümörler ise, daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
• Diş Dizisinde Bozulma: Gömülü yirmilik dişler, diğer dişlere baskı yaparak diş dizisinin bozulmasına neden olabilir. Özellikle ortodontik tedavi görmüş kişilerde, yirmilik dişlerin sürmesi dişlerin tekrar kaymasına yol açabilir.
• Trigeminal Nevralji: Nadiren de olsa, gömülü yirmilik dişler trigeminal sinire baskı yaparak trigeminal nevraljiye neden olabilir. Bu durum, yüz bölgesinde şiddetli ve ani ağrı ataklarına yol açabilir.
• Çene Kemiği Zayıflığı: Gömülü yirmilik dişlerin bulunduğu bölgede kemik yoğunluğu azalabilir ve çene kemiği zayıflayabilir. Bu durum, çene kırığı riskini artırabilir.

Gömülü Yirmilik Dişler Nasıl Teşhis Edilir?

Gömülü yirmilik dişlerin teşhisi genellikle bir diş hekimi tarafından yapılır. Teşhis süreci aşağıdaki adımları içerir:

1. Klinik Muayene: Diş hekimi, ağız içinde yirmilik dişlerin bulunduğu bölgeyi ve çevresindeki dokuları dikkatlice inceler. Diş eti şişliği, kızarıklık, hassasiyet, ağız kokusu ve ağız açmada zorluk gibi belirtiler değerlendirilir.
2. Röntgen Filmleri: Röntgen filmleri, gömülü yirmilik dişlerin pozisyonunu, şeklini, komşu dişlerle olan ilişkisini ve çene kemiğindeki durumunu değerlendirmek için kullanılır. En sık kullanılan röntgen filmleri şunlardır:
   • Panoramik Röntgen: Tüm ağzı ve çeneyi gösteren geniş açılı bir röntgen filmidir. Yirmilik dişlerin genel durumunu, pozisyonunu ve diğer dişlerle olan ilişkisini değerlendirmek için kullanılır.
   • Periapikal Röntgen: Bir veya iki dişi daha detaylı gösteren küçük röntgen filmidir. Gömülü yirmilik dişin kök yapısını, çürük olup olmadığını ve komşu dişlerin kökleriyle olan ilişkisini değerlendirmek için kullanılır.
   • Konik Işınlı Bilgisayarlı Tomografi (CBCT): Üç boyutlu görüntüleme sağlayan bir röntgen tekniğidir. Gömülü yirmilik dişin tam pozisyonunu, kemik içindeki yerini, sinirlerle olan ilişkisini ve kist veya tümör olup olmadığını değerlendirmek için kullanılır. Özellikle karmaşık vakalarda veya cerrahi planlama için önemlidir.
3. Hasta Öyküsü: Diş hekimi, hastanın genel sağlık durumu, kullandığı ilaçlar, alerjileri ve daha önce geçirdiği diş tedavileri hakkında bilgi alır. Ayrıca, hastanın ağrı, şişlik, ağız kokusu veya diğer belirtileri olup olmadığını sorar.

Diş hekimi, bu bilgileri bir araya getirerek gömülü yirmilik dişlerin durumunu değerlendirir ve uygun tedavi planını belirler.

Gömülü Yirmilik Dişlerin Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Gömülü yirmilik dişlerin tedavisi, dişin durumuna, hastanın belirtilerine ve diş hekiminin değerlendirmesine göre değişir. En yaygın tedavi seçenekleri şunlardır:

• Gözlem: Belirti vermeyen ve herhangi bir soruna yol açmayan gömülü yirmilik dişler, düzenli olarak takip edilebilir. Diş hekimi, periyodik muayeneler ve röntgen filmleri ile dişin durumunu izler ve herhangi bir sorun ortaya çıkarsa tedaviye başlar.
• Antibiyotik Tedavisi: Enfeksiyon (perikoronit) durumunda, diş hekimi antibiyotik reçete edebilir. Antibiyotikler, enfeksiyonu kontrol altına almaya yardımcı olur, ancak enfeksiyonun kaynağını ortadan kaldırmaz. Bu nedenle, antibiyotik tedavisi genellikle diş çekimi veya diğer cerrahi işlemler öncesinde uygulanır.
• Ağrı Kesiciler: Ağrıyı hafifletmek için reçeteli veya reçetesiz ağrı kesiciler kullanılabilir. Ancak, ağrı kesiciler sadece semptomları geçici olarak azaltır, altta yatan sorunu çözmez.
• Diş Çekimi (Ekstraksiyon): Gömülü yirmilik dişlerin en yaygın tedavi yöntemidir. Diş çekimi, dişin cerrahi olarak çıkarılması işlemidir. Diş çekimi, aşağıdaki durumlarda önerilir:
  • Gömülü yirmilik diş, ağrıya, enfeksiyona veya diğer sorunlara neden oluyorsa.
  • Gömülü yirmilik diş, komşu dişlerin çürümesine veya diş eti hastalıklarına yol açıyorsa.
  • Gömülü yirmilik diş, diş dizisinde bozulmaya neden oluyorsa.
  • Gömülü yirmilik dişin etrafında kist veya tümör oluşmuşsa.
• Koruyucu Önlemler: Diş çekimi gerekli değilse, diş hekimi ağız hijyenine dikkat etmenizi, düzenli diş hekimi kontrollerine gitmenizi ve yirmilik dişlerin bulunduğu bölgeyi özel olarak temizlemenizi önerebilir. Ayrıca, florürlü gargaralar ve özel fırçalar kullanarak çürük oluşumunu önlemeye yardımcı olabilirsiniz.

Gömülü Yirmilik Diş Çekimi Nasıl Yapılır?

Gömülü yirmilik diş çekimi, genellikle lokal anestezi altında yapılan bir cerrahi işlemdir. İşlem sırasında diş hekimi veya cerrah aşağıdaki adımları izler:

1. Anestezi: Diş çekimi yapılacak bölgeye lokal anestezi uygulanır. Bu sayede, işlem sırasında ağrı hissedilmez. Bazı durumlarda, özellikle anksiyetesi yüksek olan hastalarda, sedasyon veya genel anestezi de uygulanabilir.
2. Diş Etinin Açılması: Dişin üzerini örten diş eti dokusu cerrahi bir kesi ile açılır.
3. Kemik Kaldırma: Dişin etrafındaki kemik dokusu, dişe ulaşımı kolaylaştırmak için özel aletlerle kaldırılabilir.
4. Dişin Bölünmesi: Gerekirse, dişin tamamı çıkarılamıyorsa, diş parçalara ayrılarak daha kolay çıkarılması sağlanır.
5. Dişin Çıkarılması: Diş, özel aletler (elevatörler ve forsepsler) kullanılarak nazikçe çıkarılır.
6. Yaranın Temizlenmesi: Diş çekimi yapılan bölge, enfeksiyon riskini azaltmak için temizlenir.
7. Dikiş Atılması: Diş eti dokusu, dikişlerle kapatılır. Dikişler genellikle bir hafta sonra alınır. Bazı durumlarda, kendiliğinden eriyen dikişler kullanılabilir.
8. Gazlı Bez Uygulanması: Diş çekimi yapılan bölgeye, kanamayı durdurmak için gazlı bez yerleştirilir. Gazlı bez, yaklaşık 30-45 dakika boyunca ısırılarak tutulmalıdır.

Diş çekimi sonrası, diş hekimi size ağrı kesiciler, antibiyotikler ve ağız gargarası reçete edebilir. Ayrıca, iyileşme sürecini hızlandırmak ve komplikasyonları önlemek için bazı önerilerde bulunacaktır.

Diş Çekimi Sonrası Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

Diş çekimi sonrası iyileşme süreci, dikkatli bakım ile daha hızlı ve sorunsuz hale getirilebilir. İşte diş çekimi sonrası dikkat etmeniz gerekenler:

• Kanamayı Durdurma: Diş çekimi yapılan bölgeye yerleştirilen gazlı bezi, diş hekiminin önerdiği süre boyunca (genellikle 30-45 dakika) ısırarak tutun. Kanamayı durdurmak için başınızı dik tutun ve yutkunmaktan kaçının.
• Ağrı Kontrolü: Diş hekiminin reçete ettiği ağrı kesicileri düzenli olarak kullanın. Ağrı kesiciler, ağrıyı hafifletmeye ve rahatlamanıza yardımcı olacaktır.
• Soğuk Uygulama: Diş çekimi yapılan bölgeye, ilk 24 saat boyunca aralıklı olarak soğuk kompres uygulayın. Soğuk uygulama, şişliği azaltmaya ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olacaktır.
• Yumuşak Gıdalarla Beslenme: Diş çekimi sonrası ilk birkaç gün, yumuşak ve kolay çiğnenen gıdalarla beslenin. Çorba, yoğurt, püre, muz gibi gıdalar tercih edilebilir. Sert, baharatlı, sıcak ve asitli yiyeceklerden kaçının.
• Ağız Hijyeni: Diş çekimi yapılan bölgeyi, ilk 24 saat boyunca fırçalamayın veya gargara yapmayın. 24 saat sonra, diş hekiminin önerdiği antiseptik gargara ile nazikçe gargara yapabilirsiniz. Diğer dişlerinizi normal şekilde fırçalayabilirsiniz, ancak diş çekimi yapılan bölgeye dikkat edin.
• Sigara ve Alkol Kullanımından Kaçınma: Sigara ve alkol, iyileşme sürecini geciktirebilir ve enfeksiyon riskini artırabilir. Bu nedenle, diş çekimi sonrası en az birkaç gün sigara ve alkol kullanmaktan kaçının.
• Ağır Egzersizlerden Kaçınma: Diş çekimi sonrası ilk birkaç gün, ağır egzersizlerden ve yorucu aktivitelerden kaçının. Dinlenmek, iyileşme sürecini hızlandıracaktır.
• Pipet Kullanımından Kaçınma: Pipet kullanmak, diş çekimi yapılan bölgede vakum etkisi yaratarak kan pıhtısının yerinden çıkmasına neden olabilir. Bu durum, "kuru soket" adı verilen ağrılı bir duruma yol açabilir. Bu nedenle, diş çekimi sonrası pipet kullanmaktan kaçının.
• Diş Hekimi Kontrolleri: Diş hekiminin önerdiği kontrol randevularına düzenli olarak gidin. Diş hekimi, iyileşme sürecinizi takip edecek ve herhangi bir sorun olup olmadığını kontrol edecektir.

Bu önerilere dikkat ederek, diş çekimi sonrası iyileşme sürecinizi kolaylaştırabilir ve komplikasyon riskini azaltabilirsiniz. Herhangi bir sorun yaşarsanız (şiddetli ağrı, kanama, şişlik, ateş vb.), derhal diş hekiminize başvurun.

Gömülü Yirmilik Dişlerin Çekilmesi Gerekli mi?

Gömülü yirmilik dişlerin çekilip çekilmemesi gerektiği, dişin durumuna ve hastanın belirtilerine göre değişen karmaşık bir karardır. Genellikle, aşağıdaki durumlarda gömülü yirmilik dişlerin çekilmesi önerilir:

• Ağrı ve Rahatsızlık: Gömülü yirmilik diş, sürekli veya aralıklı ağrıya, çene ağrısına veya baş ağrısına neden oluyorsa.
• Enfeksiyon: Gömülü yirmilik dişin etrafında perikoronit gibi enfeksiyonlar oluşuyorsa.
• Çürüme: Gömülü yirmilik diş veya komşu dişlerde çürük oluşmuşsa.
• Diş Eti Hastalıkları: Gömülü yirmilik diş, komşu dişlerin etrafındaki diş etlerinin iltihaplanmasına ve diş eti hastalıklarına yol açıyorsa.
• Kist veya Tümör Oluşumu: Gömülü yirmilik dişin etrafında kist veya tümör oluşmuşsa.
• Diş Dizisinde Bozulma: Gömülü yirmilik diş, diğer dişlere baskı yaparak diş dizisinin bozulmasına neden oluyorsa.
• Ortodontik Tedavi: Ortodontik tedavi planlaması yapılıyorsa veya ortodontik tedavi görmüş ve yirmilik dişlerin diş dizisini bozma riski varsa.

Ancak, aşağıdaki durumlarda gömülü yirmilik dişlerin çekilmesi gerekli olmayabilir:

• Belirti Yokluğu: Gömülü yirmilik diş herhangi bir belirti vermiyor ve herhangi bir soruna yol açmıyorsa.
• Sağlıklı Pozisyon: Gömülü yirmilik diş, sağlıklı bir pozisyonda bulunuyor ve diğer dişlere zarar verme riski yoksa.
• Yaş Faktörü: İleri yaşlarda, gömülü yirmilik dişlerin çekimi daha riskli olabilir ve iyileşme süreci daha uzun sürebilir. Bu nedenle, ileri yaşlarda sadece belirti veren ve sorun yaratan gömülü yirmilik dişlerin çekilmesi genellikle yeterlidir.
• Genel Sağlık Durumu: Bazı genel sağlık sorunları, diş çekimini riskli hale getirebilir. Bu durumlarda, diş hekimi ve doktorunuzla birlikte değerlendirme yaparak en uygun tedavi planı belirlenmelidir.

Gömülü yirmilik dişlerin çekilip çekilmemesi gerektiği konusunda en doğru kararı, bir diş hekimi ile birlikte vermeniz önemlidir. Diş hekimi, klinik muayene ve röntgen filmleri ile dişin durumunu değerlendirecek ve size en uygun tedavi seçeneğini önerecektir.

Gömülü Yirmilik Diş Çekiminden Korkuyorum, Ne Yapmalıyım?

Diş çekimi, birçok kişi için stresli ve korkutucu bir deneyim olabilir. Ancak, modern diş hekimliği teknikleri ve anestezi yöntemleri sayesinde, diş çekimi işlemi genellikle ağrısız ve konforlu bir şekilde gerçekleştirilebilir. İşte diş çekimi korkunuzu yenmenize yardımcı olabilecek bazı ipuçları:

• Diş Hekiminizle Konuşun: Korkularınızı ve endişelerinizi diş hekiminizle paylaşın. Diş hekiminiz, size işlem hakkında detaylı bilgi verecek, sorularınızı yanıtlayacak ve sizi rahatlatmaya çalışacaktır.
• Anestezi Seçeneklerini Öğrenin: Diş çekimi sırasında kullanılabilecek farklı anestezi seçenekleri hakkında bilgi edinin. Lokal anestezi, sedasyon ve genel anestezi gibi seçenekler mevcuttur. Diş hekiminiz, sizin için en uygun anestezi yöntemini belirleyecektir.
• Derin Nefes Egzersizleri Yapın: Diş çekimi öncesinde ve sırasında derin nefes egzersizleri yaparak rahatlayabilirsiniz. Derin nefes almak, kalp atış hızınızı yavaşlatır ve stresi azaltır.
• Müzik Dinleyin: Diş çekimi sırasında rahatlatıcı müzik dinlemek, dikkatinizi dağıtabilir ve stresi azaltabilir.
• Arkadaşınızdan veya Ailenizden Destek Alın: Diş çekimi randevusuna bir arkadaşınız veya aile üyenizle birlikte gitmek, kendinizi daha güvende hissetmenize yardımcı olabilir.
• Diş Hekimliği Kliniğini Önceden Ziyaret Edin: Diş çekimi yapılacak kliniği önceden ziyaret etmek, ortamı tanımanıza ve daha rahat hissetmenize yardımcı olabilir.
• İşlem Sırasında Diş Hekiminizle İletişim Kurun: İşlem sırasında herhangi bir rahatsızlık hissederseniz, diş hekiminizle iletişim kurmaktan çekinmeyin. Diş hekiminiz, size yardımcı olmak için elinden geleni yapacaktır.
• Profesyonel Yardım Alın: Şiddetli diş çekimi korkusu (dentofobi) yaşıyorsanız, bir psikolog veya terapistten profesyonel yardım almayı düşünebilirsiniz.

Unutmayın, diş hekiminiz sizin sağlığınız ve konforunuz için çalışmaktadır. Korkularınızı yenmek ve diş çekimi işlemini sorunsuz bir şekilde atlatmak için diş hekiminizle işbirliği yapın.

Sonuç

Gömülü yirmilik dişler, birçok kişide ağrıya, enfeksiyona ve diğer diş sorunlarına yol açabilen yaygın bir durumdur. Gömülü yirmilik dişlerin belirtilerini, risklerini ve tedavi seçeneklerini bilmek, bu sorunla başa çıkmanıza yardımcı olabilir. Düzenli diş hekimi kontrolleri ve iyi ağız hijyeni, gömülü yirmilik dişlerin neden olduğu sorunları önlemeye yardımcı olabilir. Herhangi bir belirti yaşadığınızda, derhal bir diş hekimine başvurmanız ve uygun tedavi planını belirlemeniz önemlidir. Unutmayın, erken teşhis ve tedavi, daha ciddi sorunların önüne geçmenize yardımcı olacaktır.