Enfeksiyon HastalıklarıGöğüs HastalıklarıÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları

PPD Testi Nerede Yapılır? Kapsamlı Bir Rehber

Tüberküloz (TB), Mycobacterium tuberculosis adlı bakterinin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Erken teşhis ve tedavi, hastalığın yayılmasını önlemek ve tedavi başarısını artırmak için hayati önem taşır. PPD (Purified Protein Derivative) testi, tüberküloz enfeksiyonunu tespit etmek için kullanılan yaygın bir cilt testidir. Bu yazıda, PPD testinin ne olduğunu, neden yapıldığını, nerede yaptırılabileceğini ve test süreciyle ilgili tüm detayları ayrıntılı bir şekilde ele alacağız.

PPD Testi Nedir?

PPD testi, tüberkülin adı verilen bir maddenin cilt altına enjekte edilmesiyle yapılan bir testtir. Enjekte edilen tüberkülin, daha önce tüberküloz bakterisine maruz kalmış kişilerde bağışıklık sistemini uyararak ciltte bir reaksiyona neden olur. Bu reaksiyonun büyüklüğü, kişinin tüberküloz enfeksiyonu geçirip geçirmediğini veya daha önce BCG aşısı olup olmadığını gösterir.

PPD Testinin Amacı

PPD testinin temel amacı, aşağıdaki durumlarda tüberküloz enfeksiyonunu tespit etmektir:

• Tüberküloz riski taşıyan kişiler: Tüberküloz hastalarıyla yakın temasta bulunanlar, sağlık çalışanları, cezaevinde kalanlar, bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler (HIV/AIDS hastaları, organ nakli alıcıları vb.) gibi yüksek risk grubunda olanlara PPD testi yapılması önerilir.
• Latent tüberküloz enfeksiyonunun tespiti: Latent tüberküloz enfeksiyonu, kişinin tüberküloz bakterisini taşıdığı ancak aktif hastalık belirtisi göstermediği durumdur. Bu kişilerin tedavi edilmesi, aktif tüberküloz hastalığına yakalanma riskini azaltır.
• Aktif tüberküloz hastalığının tanısına yardımcı olmak: PPD testi, aktif tüberküloz hastalığının tanısında diğer testlerle birlikte kullanılır.
• BCG aşısının etkinliğinin değerlendirilmesi: BCG aşısı, tüberküloza karşı koruyucu bir aşıdır. PPD testi, aşının etkinliğini değerlendirmek için kullanılabilir. Ancak, BCG aşısı olan kişilerde PPD testi pozitif çıkabilir, bu nedenle test sonuçları dikkatli bir şekilde yorumlanmalıdır.

PPD Testi Nerede Yaptırılabilir?

PPD testi, çeşitli sağlık kuruluşlarında yaptırılabilir. İşte PPD testinin yapılabileceği başlıca yerler:

1. Devlet Hastaneleri

Devlet hastanelerinin Göğüs Hastalıkları polikliniklerinde PPD testi yaptırılabilir. Devlet hastanelerinde test genellikle ücretsizdir veya çok düşük bir ücret karşılığında yapılabilir. Randevu almak gerekebilir, bu nedenle önceden hastanenin web sitesi veya telefonla bilgi almak önemlidir.

Devlet Hastanelerinde PPD Testi Süreci:

1. Randevu Alma: Çoğu devlet hastanesi için MHRS (Merkezi Hekim Randevu Sistemi) üzerinden veya doğrudan hastanenin ilgili polikliniğinden randevu alınması gerekmektedir.
2. Doktor Muayenesi: Göğüs Hastalıkları uzmanı tarafından muayene edilirsiniz. Doktor, tıbbi geçmişinizi değerlendirir ve PPD testinin gerekli olup olmadığına karar verir.
3. Test Uygulaması: PPD testi, genellikle bir hemşire veya sağlık teknisyeni tarafından uygulanır. Tüberkülin, sol ön kolun iç kısmına cilt altına enjekte edilir.
4. Testin Okunması: Enjeksiyon yapıldıktan 48-72 saat sonra, testin uygulandığı bölgedeki cilt reaksiyonu (endurasyon) bir sağlık profesyoneli tarafından ölçülür ve değerlendirilir.
5. Sonuç Değerlendirmesi: Doktor, test sonucunu değerlendirir ve gerekli görülmesi halinde ek testler veya tedavi önerir.

2. Üniversite Hastaneleri

Üniversite hastanelerinin Göğüs Hastalıkları veya Enfeksiyon Hastalıkları polikliniklerinde PPD testi yaptırılabilir. Üniversite hastanelerinde genellikle daha kapsamlı bir değerlendirme ve uzman görüşü alma imkanı bulunur.

Üniversite Hastanelerinde PPD Testi Süreci: Devlet hastanelerindeki sürece benzer şekilde işler. Ancak, üniversite hastanelerinde genellikle daha fazla sayıda uzman doktor bulunduğundan, daha detaylı bir değerlendirme yapılabilir.

3. Özel Hastaneler

Özel hastanelerin Göğüs Hastalıkları veya İç Hastalıkları polikliniklerinde PPD testi yaptırılabilir. Özel hastanelerde genellikle daha hızlı hizmet alınabilir, ancak ücretler devlet ve üniversite hastanelerine göre daha yüksek olabilir.

Özel Hastanelerde PPD Testi Süreci:

1. Randevu Alma: Özel hastanelerde genellikle telefonla veya online olarak randevu alınabilir.
2. Doktor Muayenesi: Göğüs Hastalıkları veya İç Hastalıkları uzmanı tarafından muayene edilirsiniz. Doktor, tıbbi geçmişinizi değerlendirir ve PPD testinin gerekli olup olmadığına karar verir.
3. Test Uygulaması: PPD testi, genellikle bir hemşire veya sağlık teknisyeni tarafından uygulanır. Tüberkülin, sol ön kolun iç kısmına cilt altına enjekte edilir.
4. Testin Okunması: Enjeksiyon yapıldıktan 48-72 saat sonra, testin uygulandığı bölgedeki cilt reaksiyonu (endurasyon) bir sağlık profesyoneli tarafından ölçülür ve değerlendirilir.
5. Sonuç Değerlendirmesi: Doktor, test sonucunu değerlendirir ve gerekli görülmesi halinde ek testler veya tedavi önerir.

4. Verem Savaş Dispanserleri

Verem Savaş Dispanserleri, tüberkülozla mücadele konusunda uzmanlaşmış sağlık kuruluşlarıdır. Bu dispanserlerde PPD testi ücretsiz olarak yaptırılabilir ve tüberkülozla ilgili diğer hizmetler de sunulur.

Verem Savaş Dispanserlerinde PPD Testi Süreci:

1. Başvuru: Verem Savaş Dispanserine doğrudan başvurulabilir. Randevu almak gerekebilir, ancak bazı dispanserlerde randevusuz da hizmet verilmektedir.
2. Değerlendirme: Sağlık personeli tarafından tıbbi geçmişiniz ve risk faktörleriniz değerlendirilir.
3. Test Uygulaması: PPD testi, genellikle bir hemşire veya sağlık teknisyeni tarafından uygulanır. Tüberkülin, sol ön kolun iç kısmına cilt altına enjekte edilir.
4. Testin Okunması: Enjeksiyon yapıldıktan 48-72 saat sonra, testin uygulandığı bölgedeki cilt reaksiyonu (endurasyon) bir sağlık profesyoneli tarafından ölçülür ve değerlendirilir.
5. Sonuç Değerlendirmesi: Doktor, test sonucunu değerlendirir ve gerekli görülmesi halinde ek testler veya tedavi önerir.

5. Aile Sağlığı Merkezleri (ASM)

Bazı Aile Sağlığı Merkezleri (ASM), özellikle risk grubunda olan kişiler için PPD testi yapabilmektedir. Ancak, tüm ASM'lerde bu hizmetin sunulmadığını unutmamak önemlidir. Bu nedenle, önceden ASM'nizle iletişime geçerek bilgi almanız önerilir.

Aile Sağlığı Merkezlerinde PPD Testi Süreci:

1. Başvuru: Aile hekiminize başvurarak PPD testi yaptırmak istediğinizi belirtin.
2. Değerlendirme: Aile hekiminiz, tıbbi geçmişinizi ve risk faktörlerinizi değerlendirerek PPD testinin gerekli olup olmadığına karar verir.
3. Test Uygulaması (Eğer ASM'de yapılıyorsa): PPD testi, genellikle bir hemşire veya sağlık teknisyeni tarafından uygulanır. Tüberkülin, sol ön kolun iç kısmına cilt altına enjekte edilir.
4. Testin Okunması (Eğer ASM'de yapılıyorsa): Enjeksiyon yapıldıktan 48-72 saat sonra, testin uygulandığı bölgedeki cilt reaksiyonu (endurasyon) bir sağlık profesyoneli tarafından ölçülür ve değerlendirilir.
5. Sonuç Değerlendirmesi: Aile hekiminiz, test sonucunu değerlendirir ve gerekli görülmesi halinde sizi bir uzmana (Göğüs Hastalıkları veya Enfeksiyon Hastalıkları uzmanı) yönlendirebilir.

PPD Testi Öncesinde ve Sonrasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

PPD testi yaptırmadan önce ve sonra dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar vardır. Bu noktalara dikkat etmek, testin doğru sonuç vermesini ve olası yan etkileri en aza indirmeyi sağlar.

PPD Testi Öncesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Alerji Bilgisi: Herhangi bir alerjiniz varsa (ilaç, yiyecek vb.) mutlaka sağlık personeline bildirin.
• İlaç Kullanımı: Düzenli olarak kullandığınız ilaçları (özellikle bağışıklık sistemini etkileyen ilaçlar) doktorunuza söyleyin.
• Hamilelik Durumu: Hamileyseniz veya hamilelik şüpheniz varsa mutlaka doktorunuza bildirin.
• Aşı Durumu: Son zamanlarda herhangi bir aşı yaptırdıysanız (özellikle canlı aşılar) doktorunuza söyleyin. Bazı aşılar, PPD testinin sonucunu etkileyebilir.
• Cilt Problemleri: Test yapılacak bölgede (sol ön kolun iç kısmı) herhangi bir cilt problemi (egzama, yara, enfeksiyon vb.) varsa doktorunuza bildirin.

PPD Testi Sonrasında Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Enjeksiyon Bölgesine Dokunmamak: Enjeksiyon bölgesine dokunmaktan, kaşımaktan veya ovalamaktan kaçının. Bu, test sonucunu etkileyebilir ve enfeksiyon riskini artırabilir.
• Bandajı Çıkarmamak: Enjeksiyon bölgesine uygulanan bandajı (eğer uygulandıysa) doktorunuzun veya hemşirenin belirttiği süre boyunca çıkarmayın.
• Bölgeyi Temiz Tutmak: Enjeksiyon bölgesini temiz ve kuru tutmaya özen gösterin.
• Ağır Egzersizden Kaçınmak: Testin yapıldığı gün ağır egzersiz yapmaktan kaçının. Aşırı terleme, test sonucunu etkileyebilir.
• Doktora Başvurmak: Enjeksiyon bölgesinde aşırı kızarıklık, şişlik, ağrı veya irin oluşması durumunda derhal doktorunuza başvurun.
• Testi Okutmayı Unutmamak: Testin yapıldığı tarihten 48-72 saat sonra mutlaka sağlık kuruluşuna giderek test sonucunu okutun.

PPD Testi Nasıl Yapılır?

PPD testi, basit bir cilt testidir ve genellikle ağrısızdır. Testin yapılış aşamaları şunlardır:

1. Hazırlık: Test yapılacak bölge (sol ön kolun iç kısmı) alkol ile temizlenir.
2. Enjeksiyon: İnce bir iğne ile tüberkülin adı verilen madde cilt altına enjekte edilir. Enjeksiyon, ciltte küçük bir kabarcık oluşturacak şekilde yapılır.
3. Bekleme: Enjeksiyon yapıldıktan sonra herhangi bir bandaj uygulanmaz veya sadece küçük bir gazlı bez ile kapatılabilir.
4. Okuma: Enjeksiyon yapıldıktan 48-72 saat sonra, testin uygulandığı bölgedeki cilt reaksiyonu (endurasyon) bir sağlık profesyoneli tarafından ölçülür ve değerlendirilir.

PPD Testi Sonuçları ve Yorumlanması

PPD testinin sonucu, enjeksiyon bölgesindeki cilt reaksiyonunun (endurasyon) çapına göre değerlendirilir. Endurasyon, ciltteki sertleşme ve şişliktir. Test sonucu pozitif, negatif veya şüpheli olabilir.

PPD Testi Sonuçlarını Etkileyen Faktörler

PPD testinin sonuçlarını etkileyebilecek birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörlerin bilinmesi, test sonuçlarının doğru bir şekilde yorumlanmasına yardımcı olur.

• BCG Aşısı: BCG aşısı olan kişilerde PPD testi pozitif çıkabilir. Ancak, BCG aşısının etkisi zamanla azalır. Bu nedenle, son yıllarda BCG aşısı olan kişilerde daha küçük endurasyonlar dikkate alınır.
• Bağışıklık Sistemi Durumu: Bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde (HIV/AIDS hastaları, organ nakli alıcıları, kortikosteroid kullananlar vb.) PPD testi negatif çıkabilir, çünkü bağışıklık sistemi tüberküline yeterince tepki veremez. Bu duruma "anerji" denir.
• Yaş: Yaşlılarda bağışıklık sistemi zayıfladığı için PPD testi negatif çıkabilir.
• Beslenme Durumu: Yetersiz beslenme, bağışıklık sistemini zayıflatarak PPD testinin sonucunu etkileyebilir.
• Diğer Enfeksiyonlar: Kızamık, kabakulak gibi bazı viral enfeksiyonlar PPD testinin sonucunu etkileyebilir.
• Testin Uygulanma Tekniği: Testin doğru teknikle uygulanmaması, hatalı sonuçlara yol açabilir.
• Testin Okunma Zamanı: Testin 48-72 saatten önce veya sonra okunması, hatalı sonuçlara yol açabilir.

PPD Testi Negatif Ne Anlama Gelir?

PPD testinin negatif olması, kişinin tüberküloz bakterisine maruz kalmadığı veya bağışıklık sisteminin tüberküline yeterince tepki vermediği anlamına gelir. Ancak, bazı durumlarda negatif sonuç yanıltıcı olabilir.

• Erken Enfeksiyon: Tüberküloz enfeksiyonu yeni başlamışsa, bağışıklık sistemi henüz yeterince tepki vermediği için PPD testi negatif çıkabilir.
• Bağışıklık Sistemi Zayıflığı: Bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde (HIV/AIDS hastaları, organ nakli alıcıları, kortikosteroid kullananlar vb.) PPD testi negatif çıkabilir.
• Anerji: Bağışıklık sisteminin herhangi bir antijene tepki verememesi durumuna "anerji" denir. Bu durumda PPD testi negatif çıkar.
• Testin Yanlış Uygulanması veya Okunması: Testin doğru teknikle uygulanmaması veya okunma zamanının yanlış olması, hatalı sonuçlara yol açabilir.

PPD testi negatif olsa bile, tüberküloz riski taşıyan kişilerde (tüberküloz hastalarıyla yakın temasta bulunanlar, sağlık çalışanları vb.) doktor kontrolünde ek testler (örneğin, interferon gama salınım testleri - IGRA) yapılması gerekebilir.

PPD Testi Pozitif Ne Anlama Gelir?

PPD testinin pozitif olması, kişinin tüberküloz bakterisine maruz kaldığı ve bağışıklık sisteminin tüberküline karşı bir tepki geliştirdiği anlamına gelir. Ancak, pozitif sonuç her zaman aktif tüberküloz hastalığı olduğu anlamına gelmez.

• Latent Tüberküloz Enfeksiyonu: PPD testinin pozitif olması, kişinin latent tüberküloz enfeksiyonu taşıdığını gösterebilir. Latent tüberküloz enfeksiyonu olan kişilerde tüberküloz bakterisi vücutta bulunur, ancak aktif hastalık belirtisi göstermezler. Bu kişilerin tedavi edilmesi, aktif tüberküloz hastalığına yakalanma riskini azaltır.
• Aktif Tüberküloz Hastalığı: PPD testinin pozitif olması, kişinin aktif tüberküloz hastalığına yakalanmış olabileceğini gösterebilir. Bu durumda, diğer testlerle (akciğer grafisi, balgam kültürü vb.) tanı kesinleştirilir ve tedaviye başlanır.
• BCG Aşısı: BCG aşısı olan kişilerde PPD testi pozitif çıkabilir. Ancak, BCG aşısının etkisi zamanla azalır. Bu nedenle, son yıllarda BCG aşısı olan kişilerde daha küçük endurasyonlar dikkate alınır.

PPD testi pozitif olan kişilerde, aktif tüberküloz hastalığını ekarte etmek için akciğer grafisi ve balgam kültürü gibi ek testler yapılması gerekir. Eğer aktif hastalık yoksa, latent tüberküloz enfeksiyonunu tedavi etmek için ilaç tedavisine başlanabilir.

PPD Testi Şüpheli Ne Anlama Gelir?

PPD testinin şüpheli olması, endurasyon çapının belirli bir sınırda olması ve sonucun net olarak pozitif veya negatif olarak değerlendirilememesi durumudur. Şüpheli sonuç, testin tekrar edilmesi veya ek testler yapılması gerektiği anlamına gelebilir.

Şüpheli sonuç durumunda, doktorunuz size şu önerilerde bulunabilir:

• Testin Tekrarı: PPD testi birkaç hafta sonra tekrar edilebilir.
• Ek Testler: İnterferon gama salınım testleri (IGRA) gibi ek testler yapılabilir. IGRA testleri, BCG aşısından etkilenmez ve daha spesifik sonuçlar verir.
• Yakın Takip: Tüberküloz riski yüksek olan kişilerde (tüberküloz hastalarıyla yakın temasta bulunanlar, sağlık çalışanları vb.) yakın takip önerilebilir.

PPD Testine Alternatif Testler

PPD testine alternatif olarak, tüberküloz enfeksiyonunu tespit etmek için kullanılan başka testler de bulunmaktadır. Bu testler, özellikle PPD testinin sonuçlarını etkileyen faktörlerin olduğu durumlarda (BCG aşısı, bağışıklık sistemi zayıflığı vb.) daha güvenilir sonuçlar verebilir.

İnterferon Gama Salınım Testleri (IGRA)

İnterferon gama salınım testleri (IGRA), tüberküloz bakterisine karşı bağışıklık tepkisini ölçen kan testleridir. Bu testler, PPD testine göre daha spesifiktir ve BCG aşısından etkilenmezler. İki tür IGRA testi bulunmaktadır:

• Quantiferon-TB Gold In-Tube (QFT-GIT): Bu test, tüberküloz antijenleriyle uyarılmış kan hücrelerinin ürettiği interferon gama miktarını ölçer.
• T-SPOT.TB: Bu test, tüberküloz antijenlerine yanıt veren T hücrelerinin sayısını ölçer.

IGRA testleri, özellikle şu durumlarda PPD testine göre daha avantajlı olabilir:

• BCG Aşısı Olan Kişiler: IGRA testleri, BCG aşısından etkilenmediği için bu kişilerde daha doğru sonuçlar verir.
• Bağışıklık Sistemi Zayıflamış Kişiler: IGRA testleri, bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde PPD testine göre daha güvenilir sonuçlar verebilir.
• PPD Testinin Tekrarlanması Gereken Durumlar: PPD testinin şüpheli veya belirsiz sonuç verdiği durumlarda, IGRA testleri kullanılabilir.

Akciğer Grafisi

Akciğer grafisi (röntgen), akciğerlerdeki anormallikleri tespit etmek için kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. Aktif tüberküloz hastalığı olan kişilerde akciğer grafisinde tipik olarak görülen belirtiler şunlardır:

• Akciğerlerde İnfiltrasyon: Akciğer dokusunda iltihaplanma veya sıvı birikimi.
• Kaviteler: Akciğer dokusunda oluşan boşluklar.
• Lenf Bezi Büyümesi: Akciğer çevresindeki lenf bezlerinde büyüme.

Akciğer grafisi, aktif tüberküloz hastalığının tanısında önemli bir rol oynar. Ancak, akciğer grafisi tek başına tanı koymak için yeterli değildir. PPD testi veya IGRA testleri ile birlikte değerlendirilmelidir.

Balgam Kültürü

Balgam kültürü, balgam örneğinde tüberküloz bakterisinin varlığını tespit etmek için yapılan bir laboratuvar testidir. Balgam kültürü, aktif tüberküloz hastalığının tanısında altın standart olarak kabul edilir.

Balgam kültürü pozitif olan kişilerde, tüberküloz bakterisinin türü ve ilaçlara karşı direnci de belirlenebilir. Bu bilgi, tedavi planının oluşturulmasında önemlidir.

PPD Testi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

PPD testi ile ilgili en sık sorulan sorular ve cevapları aşağıda yer almaktadır:

• PPD testi acıtır mı? PPD testi genellikle ağrısızdır. İğne batması sırasında hafif bir batma hissi olabilir, ancak bu kısa sürelidir.
• PPD testi ne kadar sürer? Testin uygulanması birkaç dakika sürer. Ancak, testin okunması için 48-72 saat sonra tekrar sağlık kuruluşuna gitmek gerekir.
• PPD testi hamilelikte yapılır mı? PPD testi hamilelikte yapılabilir, ancak doktorunuza hamile olduğunuzu mutlaka bildirin.
• PPD testi sonucu ne zaman çıkar? Test sonucu, testin yapıldığı tarihten 48-72 saat sonra çıkar.
• PPD testi ücretli mi? Devlet hastaneleri ve Verem Savaş Dispanserlerinde PPD testi genellikle ücretsizdir. Özel hastanelerde ise ücretli olabilir.
• PPD testi yaptırmak zorunlu mu? PPD testi yaptırmak zorunlu değildir. Ancak, tüberküloz riski taşıyan kişilere test yaptırmaları önerilir.
• PPD testi yerine başka test yapılabilir mi? PPD testi yerine interferon gama salınım testleri (IGRA) yapılabilir.

Sonuç

PPD testi, tüberküloz enfeksiyonunun erken teşhisinde önemli bir araçtır. Bu yazıda, PPD testinin ne olduğunu, neden yapıldığını, nerede yaptırılabileceğini, test süreciyle ilgili detayları ve test sonuçlarının nasıl yorumlandığını ayrıntılı bir şekilde ele aldık. Umarım bu bilgiler, PPD testi hakkında merak ettiğiniz tüm sorulara cevap bulmanıza yardımcı olur. Tüberküloz riski taşıyorsanız veya tüberküloz belirtileri gösteriyorsanız, vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurarak PPD testi yaptırmanız önemlidir.