Genel CerrahiGastroenterolojiGastroenteroloji Cerrahisi

Reflü Cerrahisi: Mide Yanmasından Kurtulmanın Kalıcı Çözümü mü?

Mide yanması, geğirme, hazımsızlık gibi belirtilerle kendini gösteren gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH), milyonlarca insanın yaşam kalitesini olumsuz etkileyen yaygın bir rahatsızlıktır. Yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavileri genellikle ilk basamak tedavi yöntemleri olsa da, bazı durumlarda reflü cerrahisi, semptomları kontrol altına almanın ve yaşam kalitesini iyileştirmenin kalıcı bir çözümü olabilir. Bu yazıda, reflü cerrahisine dair kapsamlı bir bakış sunarak, kimlerin bu cerrahiye uygun olduğunu, cerrahi yöntemleri, riskleri ve faydalarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Gastroözofageal Reflü Hastalığı (GÖRH) Nedir?

GÖRH, mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Normalde, yemek borusu ile mide arasındaki alt özofagus sfinkteri (AÖS) adı verilen kas halkası, mide içeriğinin yemek borusuna geçmesini engeller. Ancak AÖS'nin zayıflaması veya gevşemesi durumunda, mide asidi ve diğer içerikler yemek borusuna geri kaçabilir ve bu da tahrişe, iltihaplanmaya ve çeşitli semptomlara neden olabilir.

GÖRH'ün Nedenleri

• Alt Özofagus Sfinkteri (AÖS) Zayıflığı: AÖS'nin normalden daha zayıf olması veya gevşemesi, reflüye yol açan en önemli faktörlerden biridir.
• Hiatal Herni: Midenin bir kısmının diyaframdaki açıklıktan yukarı doğru kayması durumudur. Hiatal herni, AÖS'nin işlevini bozarak reflü riskini artırabilir.
• Obezite: Fazla kilolu olmak, karın içi basıncını artırarak mide içeriğinin yemek borusuna kaçmasını kolaylaştırır.
• Gebelik: Hamilelik sırasında hormon seviyelerindeki değişiklikler ve karın içi basıncındaki artış, reflüye neden olabilir.
• Sigara İçmek: Sigara, AÖS'nin tonusunu azaltarak reflü riskini artırır.
• Bazı İlaçlar: Bazı ilaçlar (örneğin, bazı ağrı kesiciler, tansiyon ilaçları), AÖS'nin işlevini etkileyerek reflüye neden olabilir.
• Beslenme Alışkanlıkları: Yağlı, baharatlı, asitli yiyecekler, alkol ve kafein tüketimi reflü semptomlarını tetikleyebilir.
• Midenin Yavaş Boşalması (Gastroparezi): Midenin normalden daha yavaş boşalması, mide içeriğinin yemek borusuna kaçma olasılığını artırır.

GÖRH'ün Belirtileri

• Mide Yanması: Göğüs kemiğinin arkasında hissedilen yanma hissi, GÖRH'ün en tipik belirtisidir.
• Geğirme: Sık sık geğirme, mide içeriğinin yukarı doğru hareket ettiğinin bir işaretidir.
• Regürjitasyon: Mide içeriğinin ağza veya boğaza geri gelmesi.
• Hazımsızlık: Mide rahatsızlığı, şişkinlik, bulantı gibi belirtiler.
• Yutma Güçlüğü (Disfaji): Yemek borusunda daralma veya iltihaplanma nedeniyle yutma zorluğu yaşanabilir.
• Kronik Öksürük: Mide asidinin yemek borusuna kaçması, akciğerlere de ulaşarak kronik öksürüğe neden olabilir.
• Ses Kısıklığı: Mide asidi ses tellerini tahriş ederek ses kısıklığına yol açabilir.
• Boğaz Ağrısı: Mide asidi boğazı tahriş ederek boğaz ağrısına neden olabilir.
• Astım: Reflü, astım semptomlarını tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir.
• Diş Erozyonu: Mide asidi diş minesini aşındırarak diş problemlerine yol açabilir.

Reflü Cerrahisi Nedir?

Reflü cerrahisi, GÖRH semptomlarını kontrol altına almak ve yaşam kalitesini iyileştirmek için yapılan cerrahi bir işlemdir. Temel amaç, AÖS'nin işlevini güçlendirmek ve mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasını engellemektir. Genellikle laparoskopik (kapalı) yöntemlerle gerçekleştirilir ve minimal invaziv bir yaklaşımla yapılır.

Reflü Cerrahisinin Amacı

• AÖS'nin Güçlendirilmesi: Cerrahinin temel amacı, AÖS'nin basıncını artırarak mide içeriğinin yemek borusuna kaçmasını engellemektir.
• Hiatal Herninin Düzeltilmesi: Eğer hiatal herni varsa, cerrahi sırasında mide, normal pozisyonuna getirilir ve diyaframdaki açıklık daraltılır.
• Semptomların Kontrol Altına Alınması: Mide yanması, geğirme, regürjitasyon gibi semptomların sıklığını ve şiddetini azaltmak.
• İlaç Kullanımının Azaltılması veya Tamamen Kesilmesi: Cerrahinin başarılı olması durumunda, hastaların reflü ilaçlarına olan ihtiyacı azalabilir veya tamamen ortadan kalkabilir.
• Yaşam Kalitesinin İyileştirilmesi: Semptomların kontrol altına alınmasıyla birlikte, hastaların uyku kalitesi, beslenme alışkanlıkları ve genel yaşam kalitesi iyileşir.

Reflü Cerrahisi Çeşitleri

Reflü cerrahisinde kullanılan farklı yöntemler bulunmaktadır. En yaygın kullanılan yöntemler şunlardır:

1. Nissen Fundoplikasyonu

Nissen fundoplikasyonu, en sık uygulanan reflü cerrahisi yöntemidir. Bu yöntemde, midenin fundus adı verilen üst kısmı, yemek borusunun alt kısmının etrafına sarılır ve bu şekilde AÖS güçlendirilir. Bu işlem, mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasını engeller.

• Laparoskopik Nissen Fundoplikasyonu: Karın bölgesinde küçük kesiler açılarak laparoskop adı verilen bir kamera ve cerrahi aletler yardımıyla gerçekleştirilir.
• Açık Nissen Fundoplikasyonu: Daha büyük bir kesi ile karın bölgesine girilerek gerçekleştirilir. Günümüzde daha az tercih edilmektedir.

2. Toupet Fundoplikasyonu

Toupet fundoplikasyonu, Nissen fundoplikasyonuna benzer bir yöntemdir, ancak mide fundusu yemek borusunun etrafına daha az sarılır (yaklaşık 270 derece). Bu, disfaji (yutma güçlüğü) riskini azaltabilir.

• Laparoskopik Toupet Fundoplikasyonu: Laparoskopik yöntemle gerçekleştirilir.

3. Dor Fundoplikasyonu

Dor fundoplikasyonu, mide fundusunun yemek borusunun ön tarafına sarıldığı bir yöntemdir. Genellikle hiatal herni ile birlikte uygulanan bir yöntemdir.

• Laparoskopik Dor Fundoplikasyonu: Laparoskopik yöntemle gerçekleştirilir.

4. LINX Sistemi

LINX sistemi, yemek borusunun etrafına yerleştirilen küçük manyetik boncuklardan oluşan bir halkadır. Bu halka, AÖS'nin kapalı kalmasına yardımcı olur ve mide içeriğinin yemek borusuna kaçmasını engeller. Yutma sırasında halka açılır ve yiyeceklerin geçmesine izin verir.

• Laparoskopik LINX Sistemi Yerleştirilmesi: Laparoskopik yöntemle gerçekleştirilir.

5. Transoral Incisionless Fundoplication (TIF)

TIF, ağızdan girilerek yapılan ve karın bölgesinde herhangi bir kesi gerektirmeyen bir yöntemdir. Özel bir cihaz yardımıyla, mide fundusu yemek borusunun alt kısmına doğru katlanır ve sabitlenir. Bu yöntem, daha az invaziv olması nedeniyle iyileşme süresini kısaltabilir.

Hangi Cerrahi Yöntem Daha Uygundur?

Hangi cerrahi yönteminin daha uygun olduğu, hastanın durumuna, semptomlarının şiddetine, anatomik özelliklerine ve cerrahın deneyimine bağlıdır. Cerrah, hastayı detaylı bir şekilde değerlendirdikten sonra en uygun yöntemi belirleyecektir. Nissen fundoplikasyonu genellikle en etkili yöntem olarak kabul edilirken, Toupet fundoplikasyonu disfaji riskini azaltmak için tercih edilebilir. LINX sistemi ve TIF ise daha az invaziv yöntemler olarak bazı hastalar için uygun olabilir.

Reflü Cerrahisi Kimler İçin Uygundur?

Reflü cerrahisi, genellikle aşağıdaki durumlarda düşünülebilir:

• İlaç Tedavisine Rağmen Semptomların Devam Etmesi: Yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi (örneğin, proton pompa inhibitörleri - PPI) ile semptomlar kontrol altına alınamıyorsa.
• İlaçların Yan Etkileri: PPI gibi ilaçların uzun süreli kullanımında yan etkiler ortaya çıkıyorsa.
• Hiatal Herni Varlığı: Reflü ile birlikte hiatal herni de mevcutsa.
• Barrett Özofagusu: Yemek borusunda, reflü nedeniyle hücresel değişikliklerin (Barrett özofagusu) geliştiği durumlarda.
• Genç Hastalar: Uzun yıllar boyunca ilaç kullanmak istemeyen genç hastalarda.
• İlaçlara Bağımlı Olmak İstemeyenler: Sürekli ilaç kullanmak yerine kalıcı bir çözüm arayan hastalar.

Reflü Cerrahisi İçin Uygun Olmayan Adaylar

Reflü cerrahisi, bazı durumlarda uygun olmayabilir. Aşağıdaki durumlarda cerrahi genellikle önerilmez:

• Ciddi Sağlık Sorunları: Ciddi kalp, akciğer veya diğer organ yetmezlikleri olan hastalar.
• Yüksek Anestezi Riski: Anesteziye bağlı komplikasyon riski yüksek olan hastalar.
• Yemek Borusu Motilite Bozuklukları: Yemek borusunun kasılma yeteneğinin bozulduğu durumlarda (akhalazya gibi).
• Psikiyatrik Hastalıklar: Kontrolsüz psikiyatrik hastalıkları olan hastalar.
• Beklenti Yönetimi: Cerrahiden mucize bekleyen ve gerçekçi olmayan beklentileri olan hastalar.

Reflü Cerrahisi Öncesi Değerlendirme

Reflü cerrahisi kararı alınmadan önce, hastaların kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi önemlidir. Bu değerlendirme, hastanın semptomlarının nedenini belirlemeye, cerrahiye uygun olup olmadığını anlamaya ve en uygun cerrahi yöntemini seçmeye yardımcı olur.

Değerlendirme Süreci

1. Hasta Hikayesi ve Fizik Muayene: Doktor, hastanın semptomlarını, tıbbi geçmişini, ilaçlarını ve yaşam tarzı alışkanlıklarını detaylı bir şekilde sorgular. Fizik muayene yapılır.
2. Endoskopi: Yemek borusu ve mide, endoskop adı verilen ince, esnek bir tüp ile görüntülenir. Bu, yemek borusunda iltihaplanma, ülser, Barrett özofagusu gibi anormalliklerin tespit edilmesine yardımcı olur.
3. pH Metre ve Manometri: pH metre, yemek borusundaki asit seviyesini ölçer ve reflü sıklığını ve şiddetini belirler. Manometri ise yemek borusunun kasılma yeteneğini ve AÖS'nin basıncını ölçer.
4. Baryumlu Özofagografi: Hastaya baryum içeren bir sıvı içirilir ve yemek borusu röntgen filmi çekilir. Bu, yemek borusundaki yapısal anormalliklerin (örneğin, hiatal herni) tespit edilmesine yardımcı olur.
5. Mide Boşalma Çalışması: Midenin ne kadar sürede boşaldığını ölçmek için yapılan bir testtir. Mide boşalmasının yavaş olması, reflü riskini artırabilir.

Reflü Cerrahisi Nasıl Yapılır?

Reflü cerrahisi genellikle laparoskopik yöntemlerle gerçekleştirilir. Laparoskopik cerrahi, karın bölgesinde küçük kesiler açılarak, bir kamera ve cerrahi aletler yardımıyla yapılan minimal invaziv bir yöntemdir.

Laparoskopik Cerrahi Aşamaları

1. Anestezi: Hasta genel anestezi altında uyutulur.
2. Kesilerin Açılması: Karın bölgesinde 3-5 adet küçük kesi açılır (genellikle 0.5-1 cm boyutunda).
3. Laparoskop ve Cerrahi Aletlerin Yerleştirilmesi: Kesilerden laparoskop (kamera) ve cerrahi aletler karın boşluğuna yerleştirilir.
4. Görüntüleme: Laparoskop, karın içini bir monitöre yansıtır ve cerrah bu görüntüler rehberliğinde ameliyatı gerçekleştirir.
5. Hiatal Herninin Düzeltilmesi (Gerekirse): Eğer hiatal herni varsa, mide normal pozisyonuna getirilir ve diyaframdaki açıklık daraltılır.
6. Fundoplikasyon veya Diğer Yöntemlerin Uygulanması: Seçilen cerrahi yönteme göre (örneğin, Nissen fundoplikasyonu, Toupet fundoplikasyonu, LINX sistemi yerleştirilmesi) işlem gerçekleştirilir.
7. Kesilerin Kapatılması: Cerrahi işlem tamamlandıktan sonra, kesiler dikiş veya bantlarla kapatılır.

Açık Cerrahi

Nadiren, bazı durumlarda açık cerrahi gerekebilir. Açık cerrahi, karın bölgesinde daha büyük bir kesi açılarak yapılan bir yöntemdir. Genellikle daha karmaşık durumlarda veya laparoskopik cerrahi sırasında komplikasyon gelişmesi durumunda tercih edilir.

Reflü Cerrahisi Sonrası İyileşme Süreci

Reflü cerrahisi sonrası iyileşme süreci, cerrahi yöntemine, hastanın genel sağlık durumuna ve cerrahın talimatlarına uyumuna bağlı olarak değişebilir. Laparoskopik cerrahi genellikle daha hızlı ve daha az ağrılı bir iyileşme süreci sunar.

Hastanede Kalış Süresi

Laparoskopik reflü cerrahisi sonrası hastanede kalış süresi genellikle 1-3 gündür. Açık cerrahi sonrası ise bu süre daha uzun olabilir (3-7 gün).

Ağrı Yönetimi

Cerrahi sonrası ağrı genellikle hafiftir ve ağrı kesicilerle kontrol altına alınabilir. Laparoskopik cerrahi, açık cerrahiye göre daha az ağrıya neden olur.

Beslenme

Cerrahi sonrası ilk birkaç gün sıvı gıdalarla beslenmek önemlidir. Daha sonra yavaş yavaş yumuşak ve katı gıdalara geçilebilir. Cerrah veya diyetisyen, hastaya özel bir beslenme planı verecektir. Yemekleri küçük porsiyonlar halinde yemek ve iyice çiğnemek önemlidir.

Aktivite

Cerrahi sonrası ilk birkaç hafta ağır kaldırmaktan ve zorlayıcı aktivitelerden kaçınmak önemlidir. Yürüyüş gibi hafif aktiviteler iyileşme sürecine yardımcı olabilir. Cerrah, hastaya ne zaman normal aktivitelere dönebileceği konusunda bilgi verecektir.

Takip

Cerrahi sonrası düzenli takip randevularına gitmek önemlidir. Bu randevularda, iyileşme süreci değerlendirilir ve herhangi bir komplikasyon olup olmadığı kontrol edilir.

Reflü Cerrahisinin Riskleri ve Komplikasyonları

Reflü cerrahisi genellikle güvenli bir işlem olsa da, her cerrahi işlemde olduğu gibi bazı riskler ve komplikasyonlar taşıyabilir.

Olası Riskler ve Komplikasyonlar

• Disfaji (Yutma Güçlüğü): En sık görülen komplikasyonlardan biridir. Genellikle geçicidir, ancak bazı durumlarda kalıcı olabilir. Fundoplikasyonun çok sıkı yapılması veya yemek borusunda daralma olması disfajiye neden olabilir.
• Şişkinlik ve Gaz: Mide içeriğinin normal şekilde dışarı atılamaması nedeniyle şişkinlik ve gaz oluşabilir.
• Diyare: Cerrahi sonrası bağırsak hareketlerinde değişiklikler olabilir ve diyare görülebilir.
• Kusma Güçlüğü: Fundoplikasyon nedeniyle kusma refleksi azalabilir veya ortadan kalkabilir.
• Fundoplikasyonun Gevşemesi: Zamanla fundoplikasyon gevşeyebilir ve reflü semptomları tekrar ortaya çıkabilir. Bu durumda tekrar cerrahi gerekebilir.
• Yara Enfeksiyonu: Cerrahi kesilerde enfeksiyon gelişebilir.
• Kanama: Cerrahi sırasında veya sonrasında kanama olabilir.
• Pnömotoraks: Akciğer zarının delinmesi sonucu akciğerin sönmesi (çok nadir).
• Gaz Oluşturan Yiyeceklere Hassasiyet: Bazı hastalar, cerrahi sonrası gaz oluşturan yiyeceklere (örneğin, lahana, brokoli) karşı daha hassas olabilirler.

Reflü Cerrahisinin Faydaları

Reflü cerrahisinin başarılı olması durumunda, hastalar birçok fayda elde edebilirler.

Beklenen Faydalar

• Semptomların Kontrol Altına Alınması: Mide yanması, geğirme, regürjitasyon gibi semptomların sıklığı ve şiddeti azalır.
• İlaç Kullanımının Azaltılması veya Tamamen Kesilmesi: Hastaların reflü ilaçlarına olan ihtiyacı azalabilir veya tamamen ortadan kalkabilir.
• Yaşam Kalitesinin İyileştirilmesi: Semptomların kontrol altına alınmasıyla birlikte, hastaların uyku kalitesi, beslenme alışkanlıkları ve genel yaşam kalitesi iyileşir.
• Barrett Özofagusu Riskini Azaltma: Reflü kontrol altına alınarak Barrett özofagusu gelişme riski azaltılabilir.
• Akciğer Problemlerinin Azaltılması: Reflüye bağlı kronik öksürük, astım gibi akciğer problemlerinin şiddeti azalabilir.

Reflü Cerrahisi Sonuçları ve Uzun Dönem Takip

Reflü cerrahisinin sonuçları genellikle başarılıdır ve hastaların çoğunda semptomlarda belirgin bir iyileşme sağlanır. Ancak, cerrahi sonuçları hastadan hastaya değişebilir ve uzun dönemde bazı sorunlar ortaya çıkabilir.

Uzun Dönem Sonuçları

• Semptomların Tekrar Ortaya Çıkması: Bazı hastalarda, zamanla fundoplikasyon gevşeyebilir ve reflü semptomları tekrar ortaya çıkabilir. Bu durumda tekrar cerrahi gerekebilir.
• Yeni Semptomların Gelişmesi: Bazı hastalarda, cerrahi sonrası yeni semptomlar (örneğin, şişkinlik, gaz, diyare) gelişebilir.
• İlaçlara Tekrar İhtiyaç Duyulması: Bazı hastalarda, cerrahi sonrası bir süre sonra tekrar reflü ilaçlarına ihtiyaç duyulabilir.

Uzun Dönem Takip

Reflü cerrahisi sonrası uzun dönem takip önemlidir. Bu takipte, hastanın semptomları, ilaç kullanımı ve yaşam kalitesi değerlendirilir. Gerekirse, endoskopi veya diğer testler yapılarak yemek borusunun durumu kontrol edilir.

Sonuç

Reflü cerrahisi, gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH) olan ve ilaç tedavisine rağmen semptomları kontrol altına alınamayan hastalar için kalıcı bir çözüm olabilir. Ancak, cerrahi kararı alınmadan önce hastaların kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi ve cerrah ile detaylı bir şekilde konuşulması önemlidir. Cerrah, hastanın durumuna, semptomlarının şiddetine ve anatomik özelliklerine göre en uygun cerrahi yöntemini belirleyecektir. Cerrahi sonrası iyileşme sürecine dikkat etmek ve düzenli takip randevularına gitmek, başarılı bir sonuç elde etmek için önemlidir. Reflü cerrahisi, yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirebilen ve ilaçlara olan bağımlılığı azaltabilen etkili bir tedavi seçeneğidir.