ÜrolojiRadyolojiTıbbi Onkoloji

Testis Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?

Testis kanseri, erkeklerde görülen ve tedavi edilebilirliği yüksek olan bir kanser türüdür. Erken teşhis, tedavi başarısını önemli ölçüde artırır. Bu nedenle, testis kanserinin belirtilerini bilmek ve düzenli olarak kendi kendine muayene yapmak hayati önem taşır. Bu yazıda, testis kanserinin nasıl teşhis edildiği, tanı yöntemleri ve süreçleri detaylı bir şekilde anlatılacaktır.

Testis Kanseri Hakkında Genel Bilgiler

Testis kanseri, testislerdeki hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümesi sonucu oluşan bir kanser türüdür. Genellikle genç ve orta yaşlı erkeklerde (15-40 yaş arası) daha sık görülür. Ancak, her yaşta ortaya çıkabilir. Testis kanseri, erken evrede teşhis edildiğinde yüksek oranda tedavi edilebilir. Bu nedenle, belirtileri fark etmek ve vakit kaybetmeden bir doktora başvurmak önemlidir.

Testislerin Anatomisi ve Fonksiyonu

Testisler, erkek üreme sisteminin bir parçasıdır ve skrotum (testis torbası) adı verilen bir torba içinde yer alır. Temel fonksiyonları şunlardır:

• Sperm üretimi (spermatogenez): Sperm hücreleri, testislerde üretilir ve erkek üreme hücresidir.
• Testosteron üretimi: Testosteron, erkeklik hormonu olarak bilinir ve erkek cinsel özelliklerinin gelişimi, kas kütlesinin korunması ve kemik sağlığı gibi önemli fonksiyonları vardır.

Testisler, bu iki önemli fonksiyonu sayesinde erkek sağlığı için hayati bir role sahiptir.

Testis Kanseri Risk Faktörleri

Testis kanseri riskini artıran bazı faktörler şunlardır:

• İnmemiş testis (kriptorşidizm): Doğumdan sonra testislerin skrotuma inmemesi durumudur. Bu durum, testis kanseri riskini önemli ölçüde artırır. Cerrahi müdahale ile testislerin skrotuma indirilmesi riski azaltabilir, ancak tamamen ortadan kaldırmaz.
• Aile öyküsü: Ailede testis kanseri öyküsü olan erkeklerde, bu kansere yakalanma riski daha yüksektir.
• Kişisel öykü: Daha önce bir testisinde kanser olan erkeklerde, diğer testiste de kanser gelişme riski artar.
• HIV enfeksiyonu: HIV pozitif olan erkeklerde, testis kanseri riski genel popülasyona göre daha yüksektir.
• Irk: Beyaz ırka mensup erkeklerde, diğer ırklara göre testis kanseri daha sık görülür.

Bu risk faktörlerine sahip olmak, mutlaka testis kanseri olacağınız anlamına gelmez. Ancak, bu faktörlere sahipseniz, düzenli olarak kendi kendine muayene yapmanız ve doktorunuzla görüşmeniz önemlidir.

Testis Kanseri Belirtileri

Testis kanserinin en sık görülen belirtileri şunlardır:

• Testiste ağrısız şişlik veya yumru: Testiste hissedilen, genellikle ağrısız olan bir şişlik veya yumru, testis kanserinin en tipik belirtisidir. Bu şişlik zamanla büyüyebilir.
• Testiste ağrı veya rahatsızlık: Testislerde hafif bir ağrı, ağırlık hissi veya rahatsızlık olabilir. Bu ağrı, sürekli veya aralıklı olabilir.
• Skrotumda sıvı birikimi (hidrosel): Skrotumda sıvı birikmesi, testis kanserinin bir belirtisi olabilir.
• Sırtta, karında veya kasıklarda ağrı: İleri evre testis kanseri, lenf bezlerine yayıldığında sırtta, karında veya kasıklarda ağrıya neden olabilir.
• Göğüslerde büyüme veya hassasiyet (jinekomasti): Bazı testis kanseri türleri, hormon seviyelerini etkileyerek göğüslerde büyüme veya hassasiyete neden olabilir.
• Yorgunluk ve halsizlik: Kanser hücreleri vücudun enerji kaynaklarını tüketerek yorgunluk ve halsizliğe neden olabilir.

Bu belirtilerden herhangi birini fark ederseniz, vakit kaybetmeden bir doktora başvurmanız önemlidir. Bu belirtiler her zaman testis kanseri anlamına gelmeyebilir, ancak bir doktor tarafından değerlendirilmesi gerekir.

Testis Kanseri Teşhis Yöntemleri

Testis kanseri teşhisi, genellikle fiziksel muayene, görüntüleme yöntemleri ve kan testleri ile konulur. Doktorunuz, belirtilerinizi değerlendirdikten sonra hangi testlerin gerekli olduğuna karar verecektir.

Fiziksel Muayene

Fiziksel muayene, doktorunuzun testislerinizi ve skrotumunuzu elle muayene etmesidir. Bu muayene sırasında doktorunuz, testislerdeki şişlikleri, yumruları veya anormallikleri tespit etmeye çalışır. Ayrıca, lenf bezlerinizi de kontrol edebilir.

Kendi kendine muayene: Kendi kendine muayene, testis kanserinin erken teşhisi için önemli bir araçtır. Duşta veya banyoda, testislerinizin sıcak ve gevşek olduğu bir zamanda, testislerinizi nazikçe muayene edin. Herhangi bir şişlik, yumru veya anormallik fark ederseniz, bir doktora başvurun.

Kendi kendine muayene adımları:

1. Duşta veya banyoda, testislerinizin sıcak ve gevşek olduğu bir zamanda başlayın.
2. Her bir testisi ayrı ayrı inceleyin.
3. Testislerinizi nazikçe parmaklarınızla yuvarlayarak muayene edin.
4. Herhangi bir şişlik, yumru veya anormallik olup olmadığını kontrol edin.
5. Epididim (testisin arkasında bulunan tüp) normalde hissedilir, ancak herhangi bir ani değişiklik olup olmadığını kontrol edin.
6. Diğer testisi aynı şekilde muayene edin.

Kendi kendine muayene, düzenli olarak yapıldığında testislerinizdeki normal yapıyı tanımanıza ve herhangi bir değişikliği erken fark etmenize yardımcı olur.

Görüntüleme Yöntemleri

Görüntüleme yöntemleri, testislerin ve çevresindeki dokuların daha detaylı görüntülerini elde etmek için kullanılır. Testis kanseri teşhisinde kullanılan başlıca görüntüleme yöntemleri şunlardır:

Ultrasonografi

Ultrasonografi, ses dalgaları kullanarak testislerin ve skrotumun görüntülerini oluşturur. Ağrısız ve non-invaziv bir yöntemdir. Ultrasonografi, testislerdeki kitlelerin katı mı yoksa sıvı dolu mu olduğunu belirlemeye yardımcı olabilir. Ayrıca, tümörün büyüklüğünü ve yerleşimini de değerlendirmeye yardımcı olur.

Ultrasonografi sırasında, skrotuma bir jel sürülür ve bir prob adı verilen cihazla testisler taranır. Prob, ses dalgaları gönderir ve bu dalgaların yansımasıyla görüntüler oluşturulur. İşlem genellikle 15-30 dakika sürer.

Bilgisayarlı Tomografi (BT)

Bilgisayarlı tomografi (BT), X-ışınları kullanarak vücudun kesitsel görüntülerini oluşturur. BT taraması, testis kanserinin lenf bezlerine veya diğer organlara yayılıp yayılmadığını belirlemeye yardımcı olabilir. Özellikle karın ve pelvis bölgesinin BT taraması, lenf bezi tutulumunu değerlendirmek için önemlidir.

BT taraması sırasında, bir masa üzerinde yatarsınız ve bir X-ışını cihazı vücudunuzun etrafında döner. Bazı durumlarda, damar yoluyla kontrast madde verilebilir. Kontrast madde, görüntülerin daha net olmasını sağlar. İşlem genellikle 10-30 dakika sürer.

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)

Manyetik rezonans görüntüleme (MRG), radyo dalgaları ve güçlü bir manyetik alan kullanarak vücudun detaylı görüntülerini oluşturur. MRG, testis kanserinin yayılımını değerlendirmek ve diğer organlardaki tümörleri tespit etmek için kullanılabilir. BT taramasına göre daha detaylı görüntüler sağlar, ancak daha uzun sürer ve daha pahalıdır.

MRG taraması sırasında, bir tüpün içine yatarsınız ve güçlü bir manyetik alan oluşturulur. İşlem sırasında yüksek sesler duyabilirsiniz. MRG taraması genellikle 30-60 dakika sürer.

Kan Testleri

Kan testleri, testis kanseri teşhisinde ve tedavi takibinde önemli bir rol oynar. Kan testleri, tümör belirteçleri adı verilen bazı maddelerin seviyelerini ölçer. Tümör belirteçleri, kanser hücreleri tarafından üretilen ve kana salınan maddelerdir. Testis kanseri teşhisinde kullanılan başlıca tümör belirteçleri şunlardır:

Alfa-fetoprotein (AFP)

Alfa-fetoprotein (AFP), normalde fetüs tarafından üretilen bir proteindir. Testis kanseri olan bazı erkeklerde, AFP seviyeleri yükselebilir. Yüksek AFP seviyeleri, genellikle non-seminom testis kanseri türlerinde görülür. AFP seviyeleri, tedaviye yanıtı değerlendirmek ve nüksü tespit etmek için de kullanılabilir.

İnsan Koryonik Gonadotropini (hCG)

İnsan koryonik gonadotropini (hCG), normalde hamilelik sırasında plasenta tarafından üretilen bir hormondur. Testis kanseri olan bazı erkeklerde, hCG seviyeleri yükselebilir. Yüksek hCG seviyeleri, hem seminom hem de non-seminom testis kanseri türlerinde görülebilir. hCG seviyeleri, tedaviye yanıtı değerlendirmek ve nüksü tespit etmek için de kullanılabilir.

Laktat Dehidrojenaz (LDH)

Laktat dehidrojenaz (LDH), vücuttaki birçok hücre tarafından üretilen bir enzimdir. Testis kanseri olan bazı erkeklerde, LDH seviyeleri yükselebilir. Yüksek LDH seviyeleri, genellikle ileri evre testis kanseri türlerinde görülür. LDH seviyeleri, tedaviye yanıtı değerlendirmek ve nüksü tespit etmek için de kullanılabilir.

Tümör belirteçlerinin normal değerleri laboratuvardan laboratuvara değişebilir. Ayrıca, yüksek tümör belirteçleri her zaman testis kanseri anlamına gelmez. Bazı durumlarda, diğer sağlık sorunları da tümör belirteçlerinin yükselmesine neden olabilir. Bu nedenle, tümör belirteçlerinin sonuçları, diğer test sonuçları ve klinik bulgularla birlikte değerlendirilmelidir.

İnguinal Orşiektomi (Cerrahi Biyopsi)

İnguinal orşiektomi, testis kanseri teşhisinde kullanılan cerrahi bir yöntemdir. Bu işlemde, tüm testis ve sperm kanalı (vas deferens) kasık bölgesinden yapılan bir kesi ile çıkarılır. Testis, patolojik inceleme için laboratuvara gönderilir. Patolog, testis dokusunu mikroskop altında inceleyerek kanser hücrelerinin varlığını ve türünü belirler. İnguinal orşiektomi, hem tanısal hem de tedavi edici bir yöntemdir.

İnguinal orşiektomi, lokal veya genel anestezi altında yapılabilir. İşlem genellikle 1-2 saat sürer. Ameliyat sonrası, ağrı kesicilerle ağrı kontrolü sağlanır. İyileşme süreci genellikle birkaç hafta sürer. İnguinal orşiektomi, testis kanseri teşhisinde altın standart olarak kabul edilir.

Testis Kanseri Evrelemesi

Testis kanseri teşhisi konulduktan sonra, kanserin evresini belirlemek önemlidir. Evreleme, kanserin ne kadar yayıldığını gösterir ve tedavi planlamasına yardımcı olur. Testis kanseri evrelemesinde kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

• Fiziksel muayene: Doktorunuz, lenf bezlerinizi ve diğer organlarınızı muayene ederek kanserin yayılımını değerlendirir.
• Görüntüleme yöntemleri: BT taraması ve MRG, kanserin lenf bezlerine veya diğer organlara yayılıp yayılmadığını belirlemeye yardımcı olur.
• Kan testleri: Tümör belirteçlerinin seviyeleri, kanserin evresini belirlemede kullanılabilir.
• Cerrahi: İnguinal orşiektomi sırasında çıkarılan testis dokusunun patolojik incelemesi, kanserin evresini belirlemede önemlidir.

Testis kanseri, TNM evreleme sistemi kullanılarak evrelenir. TNM sistemi, tümörün büyüklüğünü (T), lenf bezi tutulumunu (N) ve uzak metastazı (M) değerlendirir.

• T (Tümör): Tümörün büyüklüğünü ve testis içindeki yayılımını gösterir.
• N (Lenf Bezi): Lenf bezlerine yayılım olup olmadığını gösterir.
• M (Metastaz): Kanserin uzak organlara (örneğin akciğerler, karaciğer, kemikler) yayılıp yayılmadığını gösterir.

TNM evreleme sistemine göre, testis kanseri evreleri şunlardır:

• Evre 0: Kanser hücreleri sadece seminifer tübüllerde (sperm üreten tüpler) bulunur. Bu evre, genellikle invaziv kanser olarak kabul edilmez.
• Evre I: Kanser, testis içinde sınırlıdır ve lenf bezlerine veya diğer organlara yayılmamıştır.
  • Evre IA: Kanser, testis içinde sınırlıdır ve tümör belirteçleri normaldir.
  • Evre IB: Kanser, testis içinde sınırlıdır ve tümör belirteçleri yüksek olabilir.
  • Evre IS: Kanser, testis içinde sınırlıdır ve tümör belirteçleri ameliyat sonrası yüksek kalır.
• Evre II: Kanser, retroperitoneal lenf bezlerine (karın arkasındaki lenf bezleri) yayılmıştır.
  • Evre IIA: Lenf bezi tutulumu küçüktür (5 cm'den küçük).
  • Evre IIB: Lenf bezi tutulumu orta büyüklüktedir (5-10 cm arası).
  • Evre IIC: Lenf bezi tutulumu büyüktür (10 cm'den büyük).
• Evre III: Kanser, uzak lenf bezlerine veya diğer organlara yayılmıştır.
  • Evre IIIA: Kanser, uzak lenf bezlerine yayılmıştır.
  • Evre IIIB: Kanser, akciğerlere yayılmıştır.
  • Evre IIIC: Kanser, diğer uzak organlara (örneğin karaciğer, kemikler, beyin) yayılmıştır.

Testis kanseri evresi, tedavi planlamasında önemli bir faktördür. Doktorunuz, kanserin evresine ve türüne göre en uygun tedavi yöntemlerini belirleyecektir.

Testis Kanseri Türleri

Testis kanseri, hücre tipine göre farklı türlere ayrılır. Testis kanserlerinin çoğu germ hücreli tümörlerdir (GHCT). Germ hücreleri, sperm ve yumurta hücrelerini oluşturan hücrelerdir. Testis kanserinin başlıca türleri şunlardır:

Germ Hücreli Tümörler (GHCT)

Germ hücreli tümörler (GHCT), testis kanserlerinin %95'ini oluşturur. İki ana GHCT türü vardır: seminom ve non-seminom.

Seminom

Seminom, testis kanserlerinin en sık görülen türüdür. Genellikle yavaş büyür ve yayılır. Seminom, genellikle radyoterapiye ve kemoterapiye iyi yanıt verir. Seminomlu hastaların çoğu, erken evrede teşhis edilir ve tedavi edilebilir.

Non-Seminom

Non-seminom, seminomdan daha hızlı büyüyen ve yayılan bir GHCT türüdür. Non-seminomlar, embriyonal karsinom, teratom, yolk sak tümörü ve koryokarsinom gibi farklı hücre tiplerini içerebilir. Non-seminomlar, genellikle cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi ile tedavi edilir.

Diğer Testis Kanseri Türleri

Germ hücreli tümörlerin yanı sıra, testislerde nadir görülen diğer kanser türleri de vardır:

• Leydig Hücreli Tümörler: Leydig hücreleri, testosteron üreten hücrelerdir. Leydig hücreli tümörler, genellikle iyi huyludur, ancak bazı durumlarda kötü huylu olabilir.
• Sertoli Hücreli Tümörler: Sertoli hücreleri, sperm üretimini destekleyen hücrelerdir. Sertoli hücreli tümörler, genellikle iyi huyludur, ancak bazı durumlarda kötü huylu olabilir.
• Lenfoma: Lenfoma, lenf sisteminin kanseridir. Nadiren, lenfoma testislerde başlayabilir.

Testis kanseri türü, tedavi planlamasında önemli bir faktördür. Doktorunuz, kanser türüne göre en uygun tedavi yöntemlerini belirleyecektir.

Testis Kanseri Tedavi Yöntemleri

Testis kanseri tedavisi, kanserin türüne, evresine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişir. Testis kanseri tedavisinde kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

Cerrahi

Cerrahi, testis kanseri tedavisinin temelini oluşturur. İnguinal orşiektomi, testis kanseri teşhisi ve tedavisinde kullanılan cerrahi bir yöntemdir. Bu işlemde, tüm testis ve sperm kanalı (vas deferens) kasık bölgesinden yapılan bir kesi ile çıkarılır. Bazı durumlarda, retroperitoneal lenf bezi diseksiyonu (RPLND) adı verilen bir cerrahi işlem de yapılabilir. RPLND, karın arkasındaki lenf bezlerinin çıkarılmasıdır ve kanserin lenf bezlerine yayılmış olması durumunda uygulanır.

Radyoterapi

Radyoterapi, yüksek enerjili ışınlar kullanarak kanser hücrelerini öldürmeyi amaçlayan bir tedavi yöntemidir. Radyoterapi, genellikle seminomlu hastalarda kullanılır ve lenf bezlerine yayılmış kanser hücrelerini yok etmek için uygulanır. Radyoterapi, yan etkilere neden olabilir, ancak genellikle geçicidir.

Kemoterapi

Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için ilaçların kullanıldığı bir tedavi yöntemidir. Kemoterapi, genellikle non-seminomlu hastalarda kullanılır ve kanserin uzak organlara yayılmış olması durumunda uygulanır. Kemoterapi, birçok yan etkiye neden olabilir, ancak bu yan etkiler genellikle tedavi sona erdikten sonra azalır.

Gözlem

Erken evre testis kanseri olan bazı hastalarda, cerrahi sonrası gözlem yeterli olabilir. Gözlem, düzenli aralıklarla yapılan fiziksel muayeneleri, görüntüleme yöntemlerini ve kan testlerini içerir. Gözlem, kanserin nüks etmesi durumunda erken tedaviye başlamak için önemlidir.

Tedavi planı, multidisipliner bir yaklaşımla belirlenir. Ürolog, onkolog ve radyasyon onkoloğu gibi uzmanlar, birlikte çalışarak hastaya en uygun tedavi planını oluşturur.

Tedavi Sonrası Takip

Testis kanseri tedavisi tamamlandıktan sonra, düzenli takip önemlidir. Takip, kanserin nüks etmesi durumunda erken tedaviye başlamak için gereklidir. Takip programı, fiziksel muayeneleri, görüntüleme yöntemlerini (BT taraması, MRG) ve kan testlerini (tümör belirteçleri) içerir. Takip sıklığı, kanserin türüne, evresine ve tedaviye yanıtına göre değişir.

Tedavi sonrası takip, sadece kanserin nüksünü tespit etmekle kalmaz, aynı zamanda tedaviye bağlı yan etkileri de yönetmeye yardımcı olur. Tedavi sonrası takip, hastanın yaşam kalitesini artırmak için önemli bir rol oynar.

Sonuç

Testis kanseri, erken teşhis edildiğinde yüksek oranda tedavi edilebilir bir kanser türüdür. Belirtileri fark etmek, düzenli olarak kendi kendine muayene yapmak ve vakit kaybetmeden bir doktora başvurmak hayati önem taşır. Testis kanseri teşhisi, fiziksel muayene, görüntüleme yöntemleri ve kan testleri ile konulur. Tedavi seçenekleri arasında cerrahi, radyoterapi ve kemoterapi bulunur. Tedavi sonrası düzenli takip, kanserin nüks etmesi durumunda erken tedaviye başlamak için önemlidir.

Bu yazı, testis kanseri teşhisi hakkında genel bilgiler sunmaktadır. Herhangi bir sağlık sorununuz varsa, bir doktora başvurmanız önemlidir.