Tiroid Kanseri Tanısı Nasıl Konur?

Tiroid kanseri, tiroid bezinde gelişen kötü huylu tümörlerdir. Erken teşhis, tedavi başarısını önemli ölçüde artırır. Bu blog yazısında, tiroid kanseri tanısının nasıl konulduğu, hangi testlerin kullanıldığı ve tanı sürecinde nelere dikkat edilmesi gerektiği hakkında detaylı bilgi bulacaksınız.

Tiroid Kanseri Nedir?

Tiroid bezi, boynun ön kısmında, adem elmasının altında bulunan kelebek şeklinde bir organdır. Temel görevi, vücudun metabolizmasını düzenleyen tiroid hormonlarını (T3 ve T4) üretmektir. Tiroid kanseri, bu bezdeki hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümesi sonucu ortaya çıkar.

Tiroid Kanseri Türleri

Tiroid kanserinin farklı türleri vardır ve her türün farklı özellikleri, tedavi yaklaşımları ve prognozu bulunmaktadır:

• Papiller Tiroid Kanseri: En sık görülen tiroid kanseri türüdür. Genellikle yavaş büyür ve lenf bezlerine yayılabilir. Prognozu genellikle iyidir.
• Folliküler Tiroid Kanseri: Papiller kansere göre daha az görülür. Kan yoluyla akciğerlere ve kemiklere yayılma eğilimindedir. Prognozu genellikle iyidir.
• Medüller Tiroid Kanseri: Daha nadir görülen bir türdür. Genetik yatkınlıkla ilişkili olabilir. Kalsitonin hormonu salgılar ve lenf bezlerine erken yayılabilir.
• Anaplastik Tiroid Kanseri: En agresif tiroid kanseri türüdür. Hızlı büyür ve çevre dokulara yayılır. Tedavisi zordur ve prognozu kötüdür.
• Tiroid Lenfoması: Tiroid bezinde gelişen nadir bir lenfoma türüdür. Hashimoto tiroiditi olan kişilerde daha sık görülür.

Tiroid Kanseri Belirtileri Nelerdir?

Tiroid kanseri genellikle erken evrelerde belirti vermez. Ancak tümör büyüdükçe bazı belirtiler ortaya çıkabilir:

• Boyunda ele gelen şişlik veya nodül
• Yutma güçlüğü
• Ses kısıklığı veya ses değişikliği
• Boyunda ağrı
• Sürekli öksürük
• Nefes darlığı

Bu belirtiler her zaman tiroid kanseri anlamına gelmez. Tiroid bezinde iyi huylu nodüller, tiroidit veya diğer tiroid hastalıkları da benzer belirtilere neden olabilir. Ancak bu belirtilerden herhangi birini fark ederseniz, bir doktora başvurmanız önemlidir.

Tiroid Kanseri Tanı Yöntemleri

Tiroid kanseri tanısı, çeşitli testler ve incelemeler kullanılarak konulur. Bu testler, tiroid bezinin yapısı ve fonksiyonu hakkında bilgi sağlar ve nodüllerin iyi huylu mu yoksa kötü huylu mu olduğunu belirlemeye yardımcı olur.

Fizik Muayene

Doktor, öncelikle hastanın tıbbi geçmişini dinler ve fizik muayene yapar. Boyunda ele gelen şişlik veya nodül olup olmadığını kontrol eder. Lenf bezlerinin büyüklüğünü ve hassasiyetini değerlendirir.

Kan Testleri

Kan testleri, tiroid bezinin fonksiyonunu değerlendirmek için yapılır. En sık yapılan kan testleri şunlardır:

• TSH (Tiroid Stimulan Hormon): Hipofiz bezi tarafından üretilen ve tiroid bezini uyaran hormondur. TSH seviyesi, tiroid bezinin ne kadar iyi çalıştığını gösterir.
• Serbest T4 (Serbest Tiroksin): Tiroid bezi tarafından üretilen ve vücuttaki metabolizmayı düzenleyen hormondur.
• Serbest T3 (Serbest Triiyodotironin): T4 hormonunun aktif formudur. Metabolizma üzerinde daha güçlü bir etkiye sahiptir.
• Antitiroid Antikorları (Anti-TPO, Anti-Tg): Otoimmün tiroid hastalıklarını (Hashimoto tiroiditi, Graves hastalığı) tespit etmek için kullanılır.
• Kalsitonin: Medüller tiroid kanseri şüphesi olan hastalarda bakılır.
• Tiroglobulin: Tiroid kanseri tanısı konmuş ve tiroid bezi çıkarılmış hastalarda, hastalığın tekrarlayıp tekrarlamadığını takip etmek için kullanılır.

Kan testleri, tiroid bezinin fonksiyonu hakkında genel bir fikir verir, ancak nodüllerin iyi huylu mu yoksa kötü huylu mu olduğunu belirlemede yetersiz kalır.

Tiroid Ultrasonografisi

Tiroid ultrasonografisi, tiroid bezinin ve boyundaki lenf bezlerinin görüntülenmesini sağlayan bir görüntüleme yöntemidir. Yüksek frekanslı ses dalgaları kullanılarak tiroid bezinin yapısı hakkında detaylı bilgi elde edilir. Ultrasonografi, nodüllerin boyutunu, şeklini, yapısını (katı, sıvı, karma), sınırlarını ve kanlanmasını değerlendirmede önemlidir.

Ultrasonografide şüpheli bulunan nodüllerin daha detaylı incelenmesi gerekebilir. Şüpheli nodüllerin özellikleri şunlardır:

• Hipoekoik (koyu renkli) görünüm
• Düzensiz sınırlar
• Mikrokalsifikasyonlar (küçük kireçlenmeler)
• Boyunun ön-arka çapının geniş olması (dikey pozisyon)
• Nodül içinde artmış kanlanma

Bu özelliklere sahip nodüller, tiroid kanseri riski taşıyabilir ve biyopsi ile incelenmesi gerekebilir.

Tiroid Sintigrafisi

Tiroid sintigrafisi, tiroid bezinin fonksiyonunu değerlendirmek için kullanılan bir nükleer tıp yöntemidir. Hastaya radyoaktif bir madde (genellikle teknesyum-99m perteknetat veya iyot-123) verilir ve tiroid bezinin bu maddeyi ne kadar iyi tuttuğu özel bir kamera ile görüntülenir.

Tiroid sintigrafisi, "sıcak" ve "soğuk" nodüllerin belirlenmesinde yardımcı olabilir. "Sıcak" nodüller, radyoaktif maddeyi normalden daha fazla tutan ve genellikle iyi huylu olan nodüllerdir. "Soğuk" nodüller ise radyoaktif maddeyi normalden daha az tutan ve kanser riski taşıyabilen nodüllerdir.

Tiroid sintigrafisi, ultrasonografi kadar sık kullanılmamaktadır. Genellikle TSH seviyesi düşük olan (hipertiroidi) hastalarda tiroid bezinin fonksiyonunu değerlendirmek için kullanılır.

İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi (İİAB)

İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi (İİAB), tiroid nodüllerinin iyi huylu mu yoksa kötü huylu mu olduğunu belirlemede en önemli tanı yöntemidir. Ultrasonografi eşliğinde ince bir iğne ile nodülden hücre örneği alınır ve patoloji laboratuvarında incelenir.

İİAB, genellikle ultrasonografide şüpheli bulunan veya belirli bir büyüklüğe (genellikle 1 cm veya daha büyük) ulaşan nodüllere uygulanır. Biyopsi, lokal anestezi altında yapılabilir ve genellikle ağrısızdır. İğne giriş yerinde hafif bir morarma olabilir, ancak ciddi komplikasyon riski düşüktür.

Biyopsi sonuçları şu şekilde olabilir:

• Benign (İyi Huylu): Nodülün kanser olmadığı anlamına gelir. Ancak nodül büyümeye devam ederse veya yeni belirtiler ortaya çıkarsa, takip edilmesi gerekebilir.
• Malign (Kötü Huylu): Nodülün kanser olduğu anlamına gelir. Tedavi planı, kanserin türüne ve evresine göre belirlenir.
• Şüpheli: Nodülün kanser olup olmadığı kesin olarak belirlenemez. Bu durumda, tekrar biyopsi yapılması veya cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir.
• Tanısal Olmayan (Yetersiz Materyal): Alınan hücre örneği yetersiz olduğu için tanı konulamaz. Bu durumda, tekrar biyopsi yapılması gerekir.

İİAB, tiroid kanseri tanısında oldukça güvenilir bir yöntemdir. Ancak bazı durumlarda, biyopsi sonucu yanıltıcı olabilir. Bu nedenle, biyopsi sonuçları klinik bulgular ve diğer test sonuçları ile birlikte değerlendirilmelidir.

Moleküler Testler

İİAB sonucu şüpheli olan nodüllerde, moleküler testler uygulanabilir. Bu testler, nodüldeki genetik değişiklikleri (mutasyonları) tespit ederek kanser riskini belirlemeye yardımcı olur. Moleküler testler, tanısal belirsizliği azaltır ve gereksiz cerrahi müdahaleleri önleyebilir.

En sık kullanılan moleküler testler şunlardır:

• Afirma GSC (Genomic Sequencing Classifier): Nodüldeki genlerin ifadesini analiz ederek kanser riskini belirler.
• ThyroSeq v3: Nodüldeki DNA ve RNA'yı analiz ederek mutasyonları ve gen füzyonlarını tespit eder.
• RosettaGX Reveal: Nodüldeki mikroRNA'ları analiz ederek kanser riskini belirler.

Moleküler testler, her hastada gerekli olmayabilir. Doktorunuz, nodülünüzün özelliklerine ve biyopsi sonucuna göre moleküler testlerin gerekli olup olmadığını belirleyecektir.

Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)

Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG), tiroid kanserinin yayılımını değerlendirmek için kullanılan görüntüleme yöntemleridir. Bu testler, kanserin boyundaki lenf bezlerine, akciğerlere veya diğer organlara yayılıp yayılmadığını belirlemeye yardımcı olur.

BT ve MRG, genellikle ileri evre tiroid kanseri şüphesi olan hastalarda veya ameliyat planlaması öncesinde kullanılır.

Pozitron Emisyon Tomografisi (PET)

Pozitron Emisyon Tomografisi (PET), vücuttaki metabolik aktiviteyi gösteren bir nükleer tıp yöntemidir. PET taraması, kanser hücrelerinin normal hücrelere göre daha fazla glikoz (şeker) kullandığı prensibine dayanır. Hastaya radyoaktif glikoz verilir ve vücuttaki glikoz tutulumu özel bir kamera ile görüntülenir.

PET taraması, tiroid kanserinin yayılımını değerlendirmek ve tedaviye yanıtı takip etmek için kullanılabilir. Özellikle anaplastik tiroid kanseri gibi agresif türlerde daha faydalıdır.

Tiroid Kanseri Evrelemesi

Tiroid kanseri tanısı konulduktan sonra, kanserin evresi belirlenir. Evreleme, kanserin ne kadar yayıldığını gösterir ve tedavi planını belirlemede önemlidir. Tiroid kanseri evrelemesi, TNM sistemine göre yapılır:

• T (Tümör): Tümörün boyutunu ve tiroid bezindeki yayılımını gösterir.
• N (Lenf Nodu): Kanser hücrelerinin boyundaki lenf bezlerine yayılıp yayılmadığını gösterir.
• M (Metastaz): Kanser hücrelerinin uzak organlara (akciğerler, kemikler, karaciğer vb.) yayılıp yayılmadığını gösterir.

TNM sistemine göre tiroid kanseri evreleri şu şekildedir:

• Evre I: Tümör küçük ve tiroid bezi ile sınırlıdır. Lenf bezlerine veya uzak organlara yayılmamıştır.
• Evre II: Tümör daha büyük olabilir veya tiroid bezinin dışına yayılmış olabilir. Lenf bezlerine yayılmamıştır veya sadece küçük lenf bezlerine yayılmıştır. Uzak organlara yayılmamıştır.
• Evre III: Tümör tiroid bezinin dışına yayılmış ve büyük lenf bezlerine yayılmıştır. Uzak organlara yayılmamıştır.
• Evre IV: Tümör tiroid bezinin dışına yayılmış ve çevre dokulara veya uzak organlara yayılmıştır.

Tiroid Kanseri Tanısında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Tiroid kanseri tanısı süreci karmaşık olabilir ve bazı noktalara dikkat etmek önemlidir:

• Erken teşhis: Tiroid kanseri genellikle erken evrelerde belirti vermez. Bu nedenle, düzenli sağlık kontrolleri ve tiroid bezi muayenesi önemlidir.
• Uzman görüşü: Tiroid nodülü tespit edildiğinde, bir endokrinoloji uzmanına veya tiroid cerrahına başvurmak önemlidir. Uzman, nodülün özelliklerini değerlendirecek ve gerekli testleri isteyecektir.
• Doğru tanı yöntemleri: Tiroid kanseri tanısında kullanılan testlerin doğru ve güvenilir olması önemlidir. Ultrasonografi, İİAB ve moleküler testler, tanı sürecinin önemli bir parçasıdır.
• Patoloji raporu: Biyopsi sonucunda alınan patoloji raporu dikkatlice incelenmelidir. Raporda, nodülün iyi huylu mu yoksa kötü huylu mu olduğu, kanserin türü ve grade'i belirtilir.
• Multidisipliner yaklaşım: Tiroid kanseri tedavisi, endokrinoloji uzmanı, tiroid cerrahı, nükleer tıp uzmanı ve onkologdan oluşan bir ekip tarafından planlanmalıdır.
• Hasta bilgilendirilmesi: Tanı süreci ve tedavi seçenekleri hakkında detaylı bilgi almak, hastanın karar verme sürecine katılması ve tedaviye uyum sağlaması açısından önemlidir.

Tiroid Kanseri Tedavi Seçenekleri

Tiroid kanseri tedavisi, kanserin türüne, evresine, hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna göre belirlenir. En sık kullanılan tedavi yöntemleri şunlardır:

• Cerrahi: Tiroid kanseri tedavisinde en sık kullanılan yöntemdir. Tiroid bezinin tamamı (total tiroidektomi) veya bir kısmı (lobektomi) çıkarılabilir. Lenf bezlerine yayılım varsa, lenf bezi diseksiyonu da yapılabilir.
• Radyoaktif İyot Tedavisi: Ameliyattan sonra kalan tiroid dokusunu yok etmek ve kanser hücrelerini öldürmek için kullanılır. Radyoaktif iyot, tiroid hücreleri tarafından tutulur ve bu hücreleri tahrip eder.
• Dışsal Radyoterapi: Yüksek enerjili ışınlar kullanılarak kanser hücreleri öldürülür. Genellikle anaplastik tiroid kanseri gibi agresif türlerde veya uzak organlara yayılım olan durumlarda kullanılır.
• Hedefe Yönelik Tedaviler: Kanser hücrelerinin büyümesini ve yayılmasını sağlayan belirli molekülleri hedef alan ilaçlardır. İleri evre tiroid kanserlerinde veya diğer tedavilere yanıt vermeyen durumlarda kullanılabilir.
• Kemoterapi: Kanser hücrelerini öldüren ilaçlardır. Tiroid kanserinde nadiren kullanılır, genellikle anaplastik tiroid kanseri gibi agresif türlerde tercih edilir.

Sonuç

Tiroid kanseri tanısı, dikkatli bir değerlendirme ve çeşitli testlerin kombinasyonu ile konulur. Erken teşhis, tedavi başarısını önemli ölçüde artırır. Bu nedenle, tiroid bezi ile ilgili herhangi bir belirti fark ederseniz, bir doktora başvurmanız önemlidir. Bu blog yazısında, tiroid kanseri tanısı hakkında detaylı bilgi vermeye çalıştık. Umarız, bu bilgiler size yardımcı olur.