Acil Tıpİç HastalıklarıKardiyoloji

EKG: Kalbin Elektriksel Aktivitesinin İzlenmesi

Elektrokardiyografi (EKG), kalbin elektriksel aktivitesini kaydeden ve bu aktiviteyi bir grafik üzerinde gösteren bir tıbbi testtir. EKG, kalp hastalıklarının teşhisinde ve takibinde yaygın olarak kullanılan, non-invaziv ve ağrısız bir yöntemdir. Bu yazıda, EKG'nin ne işe yaradığına, EKG cihazının nasıl çalıştığına, EKG sonuçlarının nasıl yorumlandığına ve EKG'nin hangi durumlarda kullanıldığına dair kapsamlı bilgiler sunulacaktır.

EKG Nedir?

Elektrokardiyografi (EKG), kalbin kasılmasını sağlayan elektriksel uyarıların kaydedilmesi işlemidir. Kalp, kendi elektriksel sistemine sahip bir organdır ve bu sistem, kalbin düzenli ve koordineli bir şekilde kasılmasını sağlar. EKG, bu elektriksel aktivitenin bir kaydını oluşturarak, kalbin ritmi, hızı ve elektriksel iletimi hakkında önemli bilgiler sağlar.

EKG, genellikle göğüs, kollar ve bacaklara yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla yapılır. Bu elektrotlar, kalbin elektriksel aktivitesini algılar ve bir EKG cihazına iletir. EKG cihazı, bu elektriksel sinyalleri yükseltir ve bir grafik üzerinde gösterir. Bu grafik, EKG trasesi olarak adlandırılır ve doktorlar tarafından kalbin sağlığı hakkında bilgi edinmek için yorumlanır.

EKG'nin Tarihçesi

EKG'nin temelleri, 19. yüzyılın sonlarında atılmıştır. 1887'de Augustus Waller, insan kalbinin elektriksel aktivitesini bir elektrometrenin yardımıyla kaydetmeyi başarmıştır. Ancak, EKG'nin klinik uygulamalarda yaygın olarak kullanılmasını sağlayan kişi, Willem Einthoven'dir. Einthoven, 1903 yılında daha hassas bir EKG cihazı geliştirmiş ve bu cihazla elde ettiği EKG traselerini tanımlamıştır. Einthoven, EKG'ye olan katkılarından dolayı 1924 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'ne layık görülmüştür.

EKG Cihazı Ne İşe Yarar?

EKG cihazı, kalbin elektriksel aktivitesini algılayan, yükselten, filtreleyen ve kaydeden bir elektronik cihazdır. EKG cihazı, elde edilen elektriksel sinyalleri bir grafik üzerinde göstererek, doktorların kalbin ritmini, hızını ve elektriksel iletimini değerlendirmesine olanak tanır.

EKG Cihazının Temel Bileşenleri

Bir EKG cihazı temel olarak şu bileşenlerden oluşur:

• Elektrotlar: Elektrotlar, kalbin elektriksel aktivitesini ciltten algılayan metal veya iletken malzemeden yapılmış küçük disklerdir. Elektrotlar, genellikle göğüs, kollar ve bacaklara yerleştirilir.
• Kablolar: Kablolar, elektrotlardan gelen elektriksel sinyalleri EKG cihazına ileten yalıtılmış tellerdir.
• Amplifyer (Yükseltici): Amplifyer, elektrotlardan gelen zayıf elektriksel sinyalleri yükselten bir elektronik devredir. Bu, EKG cihazının sinyalleri doğru bir şekilde kaydetmesini sağlar.
• Filtreler: Filtreler, EKG sinyalindeki gürültüyü ve artefaktları azaltan elektronik devrelerdir. Bu, EKG trasesinin daha net ve okunabilir olmasını sağlar.
• Kayıt Cihazı: Kayıt cihazı, yükseltilmiş ve filtrelenmiş EKG sinyallerini bir grafik üzerinde kaydeden bir cihazdır. Geleneksel EKG cihazları, EKG traselerini kağıda yazdırırken, modern EKG cihazları EKG traselerini dijital olarak kaydeder ve bir ekranda görüntüler.
• Bilgisayar ve Yazılım (Opsiyonel): Bazı EKG cihazları, EKG verilerini analiz etmek ve yorumlamak için bir bilgisayar ve yazılımla birlikte gelir. Bu yazılım, EKG trasesindeki anormallikleri otomatik olarak tespit edebilir ve doktorlara tanı koymada yardımcı olabilir.

EKG Cihazı Nasıl Çalışır?

EKG cihazının çalışma prensibi şu şekildedir:

1. Elektrotlar, hastanın cildine yerleştirilir. Elektrotlar, genellikle göğüs, kollar ve bacaklara yerleştirilir ve bu elektrotların yerleştirildiği bölgeler, EKG'nin hangi açılardan kaydedileceğini belirler.
2. Elektrotlar, kalbin elektriksel aktivitesini algılar. Kalp kası hücreleri kasılırken, elektriksel potansiyel değişiklikleri meydana gelir. Bu değişiklikler, elektrotlar tarafından algılanır.
3. Elektrotlardan gelen elektriksel sinyaller, kablolar aracılığıyla EKG cihazına iletilir.
4. EKG cihazındaki amplifyer, zayıf elektriksel sinyalleri yükseltir.
5. EKG cihazındaki filtreler, EKG sinyalindeki gürültüyü ve artefaktları azaltır.
6. Yükseltilmiş ve filtrelenmiş EKG sinyalleri, kayıt cihazı tarafından bir grafik üzerinde kaydedilir. Bu grafik, EKG trasesi olarak adlandırılır.
7. EKG trasesi, doktor tarafından yorumlanır. Doktor, EKG trasesindeki dalgaların şekli, süresi ve aralıkları gibi faktörleri değerlendirerek, kalbin ritmi, hızı ve elektriksel iletimi hakkında bilgi edinir.

EKG Çeşitleri

Farklı klinik ihtiyaçları karşılamak için çeşitli EKG türleri mevcuttur. En yaygın EKG türleri şunlardır:

• Standart EKG (12-Lead EKG): Bu, en yaygın EKG türüdür. Göğüs, kollar ve bacaklara yerleştirilen 12 elektrot kullanılarak yapılır. 12-Lead EKG, kalbin elektriksel aktivitesini farklı açılardan kaydeder ve bu nedenle kalbin sağlığı hakkında kapsamlı bilgi sağlar.
• Ritim Şeridi (Rhythm Strip): Ritim şeridi, genellikle tek bir lead'den (örneğin, Lead II) sürekli olarak kaydedilen bir EKG trasesidir. Ritim şeridi, kalp ritmini ve hızını izlemek için kullanılır.
• Holter EKG (Ambulatuvar EKG): Holter EKG, 24 saat veya daha uzun süre boyunca sürekli olarak kaydedilen bir EKG trasesidir. Holter EKG, aralıklı olarak ortaya çıkan kalp ritmi bozukluklarını tespit etmek için kullanılır.
• Egzersiz EKG (Stres Testi): Egzersiz EKG, hastanın egzersiz yaparken kaydedilen bir EKG trasesidir. Egzersiz EKG, kalp damarlarındaki tıkanıklıkları veya kalp yetmezliğini tespit etmek için kullanılır.
• Olay Kaydedici (Event Recorder): Olay kaydedici, hastanın semptomları olduğunda kaydı başlattığı bir EKG cihazıdır. Olay kaydedici, nadir görülen kalp ritmi bozukluklarını tespit etmek için kullanılır.

Standart EKG (12-Lead EKG)

Standart EKG, 12 farklı lead'den (uç) elde edilen EKG traselerinden oluşur. Bu lead'ler, kalbin elektriksel aktivitesini farklı açılardan kaydeder ve bu nedenle kalbin sağlığı hakkında kapsamlı bilgi sağlar. 12-Lead EKG, kalp hastalıklarının teşhisinde ve takibinde en sık kullanılan EKG türüdür.

12-Lead EKG'de kullanılan elektrotların yerleşimi şu şekildedir:

• Limb Leads (Ekstremite Uçları):
  • RA (Sağ Kol): Sağ bileğe yerleştirilir.
  • LA (Sol Kol): Sol bileğe yerleştirilir.
  • RL (Sağ Bacak): Sağ ayak bileğine yerleştirilir. (Topraklama elektrodu)
  • LL (Sol Bacak): Sol ayak bileğine yerleştirilir.
• Chest Leads (Göğüs Uçları):
  • V1: 4. interkostal aralık, sternumun sağ kenarı.
  • V2: 4. interkostal aralık, sternumun sol kenarı.
  • V3: V2 ve V4 elektrotlarının arası.
  • V4: 5. interkostal aralık, midklavikular hat.
  • V5: 5. interkostal aralık, anterior aksillar hat.
  • V6: 5. interkostal aralık, midaksillar hat.

Bu 12 lead'in her biri, kalbin elektriksel aktivitesini farklı bir açıdan kaydeder ve bu nedenle doktorlar, EKG trasesini yorumlayarak kalbin sağlığı hakkında kapsamlı bilgi edinebilirler.

Holter EKG (Ambulatuvar EKG)

Holter EKG, 24 saat veya daha uzun süre boyunca sürekli olarak kaydedilen bir EKG trasesidir. Holter EKG, aralıklı olarak ortaya çıkan kalp ritmi bozukluklarını tespit etmek için kullanılır. Holter EKG cihazı, taşınabilir bir cihazdır ve hastanın günlük aktivitelerini sürdürürken EKG kaydını yapmasına olanak tanır.

Holter EKG, genellikle göğüse yerleştirilen 3-5 elektrot kullanılarak yapılır. Elektrotlar, küçük bir kayıt cihazına bağlanır ve kayıt cihazı, hastanın kemerine veya cebine takılır. Hasta, Holter EKG kaydı sırasında normal aktivitelerini sürdürür ve semptomları olduğunda bir günlük tutar.

Holter EKG kaydı tamamlandıktan sonra, kayıt cihazı doktora teslim edilir. Doktor, EKG trasesini analiz ederek, kalp ritmi bozukluklarını, kalp hızındaki değişiklikleri ve diğer anormallikleri tespit eder.

Egzersiz EKG (Stres Testi)

Egzersiz EKG, hastanın egzersiz yaparken kaydedilen bir EKG trasesidir. Egzersiz EKG, kalp damarlarındaki tıkanıklıkları veya kalp yetmezliğini tespit etmek için kullanılır. Egzersiz EKG, genellikle bir koşu bandı veya bisiklet ergometresi üzerinde yapılır.

Egzersiz EKG sırasında, hastanın EKG'si sürekli olarak izlenir ve kan basıncı düzenli aralıklarla ölçülür. Hasta, doktorun talimatlarına göre egzersizin yoğunluğunu artırır. Egzersiz sırasında göğüs ağrısı, nefes darlığı veya baş dönmesi gibi semptomlar ortaya çıkarsa, egzersiz hemen durdurulur.

Egzersiz EKG kaydı tamamlandıktan sonra, doktor EKG trasesini analiz ederek, kalp damarlarındaki tıkanıklıkları, kalp yetmezliğini ve diğer anormallikleri tespit eder.

EKG Hangi Durumlarda Kullanılır?

EKG, kalp hastalıklarının teşhisinde ve takibinde yaygın olarak kullanılan bir tıbbi testtir. EKG, aşağıdaki durumlarda kullanılabilir:

• Göğüs ağrısı: EKG, göğüs ağrısının nedenini belirlemeye yardımcı olabilir. Göğüs ağrısı, kalp krizi, anjina veya diğer kalp sorunlarının bir belirtisi olabilir.
• Nefes darlığı: EKG, nefes darlığının nedenini belirlemeye yardımcı olabilir. Nefes darlığı, kalp yetmezliği, akciğer hastalıkları veya diğer sağlık sorunlarının bir belirtisi olabilir.
• Baş dönmesi: EKG, baş dönmesinin nedenini belirlemeye yardımcı olabilir. Baş dönmesi, kalp ritmi bozuklukları, düşük kan basıncı veya diğer sağlık sorunlarının bir belirtisi olabilir.
• Çarpıntı: EKG, çarpıntının nedenini belirlemeye yardımcı olabilir. Çarpıntı, kalp ritmi bozuklukları veya diğer kalp sorunlarının bir belirtisi olabilir.
• Kalp ritmi bozuklukları: EKG, kalp ritmi bozukluklarını teşhis etmek ve tedavi etmek için kullanılır. Kalp ritmi bozuklukları, kalbin çok hızlı, çok yavaş veya düzensiz atmasına neden olabilir.
• Kalp krizi: EKG, kalp krizini teşhis etmek ve tedavi etmek için kullanılır. Kalp krizi, kalp kasına kan akışının aniden kesilmesi sonucu meydana gelir.
• Anjina: EKG, anjinayı teşhis etmek ve tedavi etmek için kullanılır. Anjina, kalp kasına yeterli kan akışının olmaması sonucu meydana gelen göğüs ağrısıdır.
• Kalp yetmezliği: EKG, kalp yetmezliğini teşhis etmek ve tedavi etmek için kullanılır. Kalp yetmezliği, kalbin vücuda yeterli kan pompalayamaması durumudur.
• İlaçların kalp üzerindeki etkilerini değerlendirmek: EKG, bazı ilaçların kalp üzerindeki etkilerini değerlendirmek için kullanılabilir. Özellikle, kalp ritmi bozukluklarına neden olabilen ilaçlar (örneğin, bazı antidepresanlar, antipsikotikler ve antibiyotikler) kullanılıyorsa, EKG ile düzenli olarak kalp aktivitesinin izlenmesi önemlidir.
• Ameliyat öncesi değerlendirme: EKG, ameliyat öncesi hastaların kalp sağlığını değerlendirmek için kullanılabilir. Bu, ameliyat sırasında veya sonrasında oluşabilecek kalp sorunları riskini azaltmaya yardımcı olur.
• Sağlıklı kişilerin kalp sağlığını değerlendirmek (tarama): EKG, bazen sağlıklı kişilerin kalp sağlığını değerlendirmek için de kullanılabilir. Bu, özellikle ailesinde kalp hastalığı öyküsü olan veya risk faktörleri taşıyan kişiler için önemlidir.

EKG Sonuçları Nasıl Yorumlanır?

EKG sonuçlarını yorumlamak, özel eğitim ve deneyim gerektiren karmaşık bir işlemdir. EKG trasesindeki dalgaların şekli, süresi ve aralıkları gibi faktörler değerlendirilerek, kalbin ritmi, hızı ve elektriksel iletimi hakkında bilgi edinilir.

EKG Trasesindeki Temel Dalgalar ve Aralıklar

EKG trasesinde görülen temel dalgalar ve aralıklar şunlardır:

• P Dalgası: Atriyumların (kulakçıkların) depolarizasyonunu (kasılmasını) temsil eder. P dalgasının şekli, süresi ve yüksekliği, atriyumların sağlığı hakkında bilgi verir.
• QRS Kompleksi: Ventriküllerin (karıncıkların) depolarizasyonunu (kasılmasını) temsil eder. QRS kompleksinin şekli, süresi ve yüksekliği, ventriküllerin sağlığı hakkında bilgi verir.
• T Dalgası: Ventriküllerin repolarizasyonunu (gevşemesini) temsil eder. T dalgasının şekli, süresi ve yüksekliği, ventriküllerin sağlığı hakkında bilgi verir.
• PR Aralığı: Atriyumların depolarizasyonunun başlangıcından ventriküllerin depolarizasyonunun başlangıcına kadar geçen süreyi temsil eder. PR aralığı, atriyoventriküler (AV) düğümdeki iletimin hızını gösterir.
• QT Aralığı: Ventriküllerin depolarizasyonunun başlangıcından repolarizasyonunun sonuna kadar geçen süreyi temsil eder. QT aralığı, ventriküllerin repolarizasyon süresini gösterir ve bazı ilaçların veya elektrolit dengesizliklerinin etkisi altında uzayabilir, bu da tehlikeli ritim bozukluklarına yol açabilir.
• ST Segmenti: Ventriküllerin depolarizasyonunun sonundan repolarizasyonunun başlangıcına kadar olan süreyi temsil eder. ST segmentindeki yükselme veya çökme, kalp krizi veya anjina gibi kalp sorunlarının bir belirtisi olabilir.

EKG'de Görülebilecek Anormallikler

EKG trasesinde görülebilecek bazı anormallikler şunlardır:

• Sinüs Taşikardisi: Kalp hızının normalden yüksek olması (genellikle dakikada 100 atımın üzerinde).
• Sinüs Bradikardisi: Kalp hızının normalden düşük olması (genellikle dakikada 60 atımın altında).
• Atriyal Fibrilasyon: Atriyumların düzensiz ve hızlı bir şekilde kasılması.
• Ventriküler Taşikardi: Ventriküllerin hızlı bir şekilde kasılması.
• Ventriküler Fibrilasyon: Ventriküllerin düzensiz ve hızlı bir şekilde kasılması (hayatı tehdit eden bir durum).
• AV Blok: Atriyumlar ile ventriküller arasındaki elektriksel iletimin engellenmesi.
• Dal Bloğu: Kalbin sağ veya sol dalında elektriksel iletimin engellenmesi.
• ST Segment Yükselmesi: Kalp krizinin bir belirtisi olabilir.
• ST Segment Çökmesi: Anjina veya iskemi belirtisi olabilir.
• QT Uzaması: Bazı ilaçların veya elektrolit dengesizliklerinin etkisi altında ortaya çıkabilir ve tehlikeli ritim bozukluklarına yol açabilir.

Bu anormalliklerin her biri, farklı kalp sorunlarının bir belirtisi olabilir ve doktor, EKG trasesini değerlendirerek tanı koyar ve uygun tedaviyi belirler.

EKG'nin Avantajları ve Dezavantajları

EKG, kalp hastalıklarının teşhisinde ve takibinde yaygın olarak kullanılan bir tıbbi testtir. EKG'nin birçok avantajı ve bazı dezavantajları bulunmaktadır.

Avantajları

• Non-invaziv: EKG, vücuda herhangi bir kesi veya iğne batırmadan yapılan bir testtir.
• Ağrısız: EKG, genellikle ağrısız bir işlemdir. Elektrotların yerleştirilmesi sırasında hafif bir rahatsızlık hissedilebilir, ancak bu genellikle kısa sürelidir.
• Hızlı: EKG, genellikle kısa sürede tamamlanabilen bir testtir. Standart bir EKG, genellikle 5-10 dakika sürer.
• Uygun maliyetli: EKG, diğer kalp testlerine göre daha uygun maliyetlidir.
• Yaygın olarak kullanılabilir: EKG cihazları, hastanelerde, kliniklerde ve doktor ofislerinde yaygın olarak bulunur.
• Kalp ritmi ve hızını değerlendirmek için idealdir: EKG, kalp ritmi bozukluklarını ve kalp hızındaki değişiklikleri tespit etmek için çok etkili bir yöntemdir.
• Kalp krizi gibi acil durumların teşhisinde hayat kurtarıcı olabilir: EKG, kalp krizini hızlı bir şekilde teşhis etmeye ve tedaviye başlamaya olanak tanır.

Dezavantajları

• Anormallikler aralıklı olarak ortaya çıkarsa, EKG normal olabilir: EKG, yalnızca kayıt sırasında kalbin elektriksel aktivitesini gösterir. Bu nedenle, anormallikler aralıklı olarak ortaya çıkarsa, EKG normal olabilir. Bu durumda, Holter EKG veya olay kaydedici gibi daha uzun süreli izleme yöntemleri gerekebilir.
• Bazı durumlarda, EKG sonuçları kesin olmayabilir: EKG, bazı durumlarda kesin sonuçlar vermeyebilir. Örneğin, bazı kalp ritmi bozuklukları EKG ile tespit edilemeyebilir veya EKG trasesindeki bazı değişiklikler, başka sağlık sorunlarından kaynaklanabilir.
• EKG sonuçlarını yorumlamak uzmanlık gerektirir: EKG sonuçlarını doğru bir şekilde yorumlamak, özel eğitim ve deneyim gerektirir. Bu nedenle, EKG sonuçları her zaman bir doktor tarafından değerlendirilmelidir.
• EKG, kalp yapısındaki veya fonksiyonundaki sorunları doğrudan göstermez: EKG, kalbin elektriksel aktivitesini gösterir, ancak kalp yapısındaki (örneğin, kalp kapakçıklarındaki sorunlar) veya fonksiyonundaki (örneğin, kalp yetmezliği) sorunları doğrudan göstermez. Bu tür sorunları değerlendirmek için ek testler (örneğin, ekokardiyografi) gerekebilir.

Sonuç

Elektrokardiyografi (EKG), kalbin elektriksel aktivitesini kaydeden ve kalp hastalıklarının teşhisinde ve takibinde yaygın olarak kullanılan önemli bir tıbbi testtir. EKG cihazı, kalbin elektriksel sinyallerini algılar, yükseltir, filtreler ve bir grafik üzerinde gösterir. EKG trasesi, doktorlar tarafından kalbin ritmi, hızı ve elektriksel iletimi hakkında bilgi edinmek için yorumlanır.

EKG, göğüs ağrısı, nefes darlığı, baş dönmesi, çarpıntı veya kalp ritmi bozuklukları gibi semptomları olan kişilerde sıklıkla kullanılır. EKG, kalp krizi, anjina, kalp yetmezliği ve diğer kalp sorunlarının teşhisinde ve tedavisinde önemli bir rol oynar.

EKG, non-invaziv, ağrısız, hızlı ve uygun maliyetli bir testtir. Ancak, EKG sonuçlarını yorumlamak uzmanlık gerektirir ve EKG, bazı durumlarda kesin sonuçlar vermeyebilir. Bu nedenle, EKG sonuçları her zaman bir doktor tarafından değerlendirilmelidir ve gerektiğinde ek testler yapılmalıdır.