KardiyolojiKalp ve Damar Cerrahisi

Kalp Kapak Kaçaklarının Belirtileri: Detaylı Bir Rehber

Kalp kapakları, kalbin dört odacığı (iki kulakçık ve iki karıncık) arasında kanın doğru yönde akmasını sağlayan hayati yapılardır. Bu kapaklar, kanın yalnızca ileriye doğru gitmesine izin verir ve geri akışını engeller. Ancak, bazı durumlarda bu kapaklar tam olarak kapanamaz ve kanın bir kısmı geriye doğru sızar. Bu duruma kalp kapak kaçağı veya regürjitasyon denir. Kalp kapak kaçağı, hafif ila şiddetli arasında değişebilir ve belirtileri de buna göre farklılık gösterebilir. Bu yazıda, kalp kapak kaçaklarının belirtilerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Kalp Kapak Kaçağı Nedir?

Kalp, kanı vücuda pompalamak için sürekli olarak kasılan ve gevşeyen bir organdır. Bu pompalama işlemi sırasında kanın doğru yönde akmasını sağlamak için dört adet kalp kapağı bulunur: mitral kapak, triküspit kapak, aort kapağı ve pulmoner kapak. Her kapak, bir veya daha fazla yaprakçıktan oluşur ve bu yaprakçıklar, kanın geçişine izin vermek için açılır ve kapanır. Kalp kapak kaçağı, bu kapakların tam olarak kapanmaması sonucu kanın geriye doğru sızması durumudur. Bu sızıntı, kalbin daha fazla çalışmasına ve zamanla kalp yetmezliğine yol açabilir.

Kalp Kapaklarının Anatomisi ve Fonksiyonu

Kalp, dört odacıktan oluşur: sağ kulakçık, sağ karıncık, sol kulakçık ve sol karıncık. Bu odacıklar arasında dört adet kapak bulunur:

• Mitral Kapak: Sol kulakçık ile sol karıncık arasında bulunur. İki yaprakçıktan oluşur ve sol karıncığın kasılması sırasında sol kulakçığa kan geri akışını engeller.
• Triküspit Kapak: Sağ kulakçık ile sağ karıncık arasında bulunur. Üç yaprakçıktan oluşur ve sağ karıncığın kasılması sırasında sağ kulakçığa kan geri akışını engeller.
• Aort Kapağı: Sol karıncık ile aort damarı arasında bulunur. Üç yaprakçıktan oluşur ve sol karıncığın gevşemesi sırasında aorttan sol karıncığa kan geri akışını engeller.
• Pulmoner Kapak: Sağ karıncık ile pulmoner arter arasında bulunur. Üç yaprakçıktan oluşur ve sağ karıncığın gevşemesi sırasında pulmoner arterden sağ karıncığa kan geri akışını engeller.

Bu kapakların her biri, kanın doğru yönde akmasını sağlayarak kalbin verimli bir şekilde çalışmasına yardımcı olur. Kapaklardan herhangi birinde sorun olması, kanın geriye doğru sızmasına ve kalbin daha fazla çalışmasına neden olabilir.

Kalp Kapak Kaçağının Nedenleri

Kalp kapak kaçağı, doğuştan (konjenital) olabileceği gibi, sonradan da gelişebilir. Kaçağın nedenleri, etkilenen kapağa ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir.

Doğuştan (Konjenital) Nedenler

Bazı bebekler, kalp kapaklarında yapısal sorunlarla doğarlar. Bu sorunlar, kapakların normal şekilde kapanmasını engelleyebilir ve kaçağa yol açabilir. Doğuştan kalp kapak kaçağına neden olabilecek bazı durumlar şunlardır:

• Bikuspid Aort Kapağı: Normalde üç yaprakçıktan oluşan aort kapağının iki yaprakçıktan oluşmasıdır. Bu durum, aort kapağının tam olarak kapanmasını engelleyebilir ve aort yetmezliğine neden olabilir.
• Ebstein Anomalisi: Triküspit kapağın normalden daha aşağıda yerleşmesi ve yaprakçıklarının anormal olmasıdır. Bu durum, triküspit yetmezliğine neden olabilir.
• Diğer Konjenital Kalp Hastalıkları: Kalpteki diğer yapısal sorunlar da kalp kapak kaçağına yol açabilir.

Sonradan Gelişen Nedenler

Kalp kapak kaçağı, yaşamın ilerleyen dönemlerinde çeşitli nedenlerle de gelişebilir. Bu nedenler şunlardır:

• Romatizmal Ateş: Özellikle çocukluk çağında geçirilen streptokok enfeksiyonlarına bağlı olarak gelişen bir hastalıktır. Romatizmal ateş, kalp kapaklarına zarar verebilir ve kapaklarda daralma (stenoz) veya kaçak (yetmezlik) oluşmasına neden olabilir.
• Enfektif Endokardit: Kalp kapaklarının enfeksiyonudur. Bakteriler veya diğer mikroorganizmalar kan yoluyla kalbe ulaşarak kapaklara yerleşebilir ve kapaklarda hasara neden olabilir.
• Kalp Krizi (Miyokard İnfarktüsü): Kalp kasının bir bölümünün kan akışının kesilmesi sonucu hasar görmesidir. Kalp krizi, kalp kapaklarını destekleyen kaslara zarar verebilir ve kapaklarda kaçağa neden olabilir.
• Kardiyomiyopati: Kalp kasının zayıflaması veya kalınlaşmasıdır. Kardiyomiyopati, kalp kapaklarının normal şekilde çalışmasını engelleyebilir ve kaçağa yol açabilir.
• Aort Anevrizması: Aort damarının genişlemesidir. Aort anevrizması, aort kapağını etkileyebilir ve aort yetmezliğine neden olabilir.
• İlaçlar ve Radyasyon Tedavisi: Bazı ilaçlar ve radyasyon tedavisi, kalp kapaklarına zarar verebilir ve kaçağa yol açabilir.
• Yaşlanma: Yaşlanma ile birlikte kalp kapakları kalınlaşabilir ve sertleşebilir, bu da kapakların tam olarak kapanmasını engelleyebilir ve kaçağa neden olabilir.

Kalp Kapak Kaçağının Belirtileri

Kalp kapak kaçağının belirtileri, kaçağın şiddetine, etkilenen kapağa ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir. Hafif kalp kapak kaçakları genellikle belirti vermezken, şiddetli kaçaklar ciddi belirtilere neden olabilir. Bazı kişilerde belirtiler yavaş yavaş gelişirken, bazılarında ise aniden ortaya çıkabilir.

Genel Belirtiler

Kalp kapak kaçağı olan kişilerde görülebilecek genel belirtiler şunlardır:

• Nefes Darlığı (Dispne): Özellikle efor sırasında veya yatarken nefes darlığı hissedilmesi. Bu durum, akciğerlerde sıvı birikmesine bağlı olabilir.
• Yorgunluk (Fatik): Kalbin daha fazla çalışması nedeniyle sürekli yorgunluk hissi.
• Çarpıntı (Palpitasyon): Kalbin hızlı, düzensiz veya kuvvetli atması hissi.
• Göğüs Ağrısı (Anjina): Kalbe yeterli kan gitmemesi nedeniyle göğüste sıkışma, baskı veya ağrı hissedilmesi.
• Baş Dönmesi ve Bayılma (Senkop): Kalbin yeterli kanı pompalayamaması nedeniyle beyne yeterli kan gitmemesi sonucu baş dönmesi veya bayılma.
• Ayak Bileklerinde ve Bacaklarda Şişlik (Ödem): Kalp yetmezliği nedeniyle vücutta sıvı birikmesi sonucu ayak bileklerinde ve bacaklarda şişlik.
• Öksürük: Özellikle yatarken veya efor sırasında öksürük. Bu durum, akciğerlerde sıvı birikmesine bağlı olabilir.
• Gece Terlemeleri: Kalp yetmezliği nedeniyle gece terlemeleri.
• Karın Şişliği (Asit): Kalp yetmezliği nedeniyle karın boşluğunda sıvı birikmesi sonucu karın şişliği.
• Kilo Alımı: Vücutta sıvı birikmesi nedeniyle ani kilo alımı.

Mitral Kapak Kaçağı Belirtileri

Mitral kapak kaçağı (mitral yetmezliği), sol kulakçık ile sol karıncık arasındaki mitral kapağın tam olarak kapanmaması sonucu kanın sol karıncıktan sol kulakçığa geri sızmasıdır. Mitral kapak kaçağının belirtileri şunlardır:

• Nefes Darlığı: Özellikle efor sırasında veya yatarken nefes darlığı.
• Yorgunluk: Sürekli yorgunluk hissi.
• Çarpıntı: Kalbin hızlı, düzensiz veya kuvvetli atması hissi.
• Öksürük: Özellikle yatarken veya efor sırasında öksürük.
• Ayak Bileklerinde ve Bacaklarda Şişlik: Ayak bileklerinde ve bacaklarda şişlik.
• Akciğerlerde Sıvı Birikmesi (Pulmoner Ödem): Şiddetli mitral kapak kaçağında akciğerlerde sıvı birikmesi sonucu şiddetli nefes darlığı ve öksürük.

Triküspit Kapak Kaçağı Belirtileri

Triküspit kapak kaçağı (triküspit yetmezliği), sağ kulakçık ile sağ karıncık arasındaki triküspit kapağın tam olarak kapanmaması sonucu kanın sağ karıncıktan sağ kulakçığa geri sızmasıdır. Triküspit kapak kaçağının belirtileri şunlardır:

• Ayak Bileklerinde ve Bacaklarda Şişlik: Ayak bileklerinde ve bacaklarda şişlik.
• Karın Şişliği (Asit): Karın boşluğunda sıvı birikmesi sonucu karın şişliği.
• Boyun Damarlarında Şişlik: Boyun damarlarında şişlik.
• Yorgunluk: Sürekli yorgunluk hissi.
• Nefes Darlığı: Özellikle efor sırasında nefes darlığı.
• Karaciğer Büyümesi (Hepatomegali): Karaciğerde kan birikmesi sonucu karaciğer büyümesi.

Aort Kapak Kaçağı Belirtileri

Aort kapak kaçağı (aort yetmezliği), sol karıncık ile aort damarı arasındaki aort kapağının tam olarak kapanmaması sonucu kanın aorttan sol karıncığa geri sızmasıdır. Aort kapak kaçağının belirtileri şunlardır:

• Nefes Darlığı: Özellikle efor sırasında veya yatarken nefes darlığı.
• Göğüs Ağrısı (Anjina): Kalbe yeterli kan gitmemesi nedeniyle göğüste sıkışma, baskı veya ağrı hissedilmesi.
• Çarpıntı: Kalbin hızlı, düzensiz veya kuvvetli atması hissi.
• Baş Dönmesi ve Bayılma: Kalbin yeterli kanı pompalayamaması nedeniyle beyne yeterli kan gitmemesi sonucu baş dönmesi veya bayılma.
• Yorgunluk: Sürekli yorgunluk hissi.
• Ayak Bileklerinde ve Bacaklarda Şişlik: Ayak bileklerinde ve bacaklarda şişlik.
• Geniş Nabız Basıncı: Sistolik (büyük) tansiyon ile diyastolik (küçük) tansiyon arasındaki farkın artması.

Pulmoner Kapak Kaçağı Belirtileri

Pulmoner kapak kaçağı (pulmoner yetmezlik), sağ karıncık ile pulmoner arter arasındaki pulmoner kapağın tam olarak kapanmaması sonucu kanın pulmoner arterden sağ karıncığa geri sızmasıdır. Pulmoner kapak kaçağı genellikle diğer kalp hastalıklarına bağlı olarak gelişir ve tek başına nadiren ciddi belirtilere neden olur. Pulmoner kapak kaçağının belirtileri şunlardır:

• Nefes Darlığı: Özellikle efor sırasında nefes darlığı.
• Yorgunluk: Sürekli yorgunluk hissi.
• Ayak Bileklerinde ve Bacaklarda Şişlik: Ayak bileklerinde ve bacaklarda şişlik.
• Göğüs Ağrısı: Göğüste ağrı veya rahatsızlık hissi.

Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

Eğer yukarıda belirtilen belirtilerden herhangi birini yaşıyorsanız, özellikle nefes darlığı, göğüs ağrısı, çarpıntı veya bayılma gibi belirtileriniz varsa, vakit kaybetmeden bir doktora başvurmanız önemlidir. Doktorunuz, fiziksel muayene, EKG (elektrokardiyogram), ekokardiyogram ve diğer testler yaparak kalp kapak kaçağı olup olmadığını belirleyebilir ve uygun tedavi planını oluşturabilir.

Doktora Gitmeden Önce Hazırlık

Doktora gitmeden önce aşağıdaki bilgileri hazırlamanız, doktorunuzun size daha iyi yardımcı olmasına yardımcı olabilir:

• Belirtilerinizin Listesi: Hangi belirtileri yaşadığınızı, ne zaman başladığını ve ne kadar sürdüğünü not alın.
• Tıbbi Geçmişiniz: Daha önce geçirdiğiniz hastalıklar, ameliyatlar ve kullandığınız ilaçlar hakkında bilgi edinin.
• Aile Öykünüz: Ailenizde kalp hastalığı öyküsü olup olmadığını öğrenin.
• Sorularınızın Listesi: Doktora sormak istediğiniz soruları önceden hazırlayın.

Kalp Kapak Kaçağının Teşhisi

Kalp kapak kaçağının teşhisi, genellikle bir kardiyolog tarafından yapılır. Teşhis süreci, fiziksel muayene, hastanın tıbbi öyküsü ve çeşitli tanı testlerini içerir.

Fiziksel Muayene

Doktor, steteskop kullanarak kalbinizi dinleyerek kalp üfürümü olup olmadığını kontrol eder. Kalp üfürümü, kanın kalp kapaklarından anormal bir şekilde geçmesi sonucu oluşan bir sestir. Ayrıca, doktorunuz nabzınızı, kan basıncınızı ve solunum hızınızı da kontrol edecektir.

Elektrokardiyogram (EKG)

EKG, kalbin elektriksel aktivitesini ölçen bir testtir. EKG, kalp ritmi bozukluklarını, kalp kası hasarını ve diğer kalp problemlerini tespit etmeye yardımcı olabilir. Ancak, EKG tek başına kalp kapak kaçağını teşhis etmek için yeterli değildir.

Ekokardiyogram

Ekokardiyogram, kalbin ultrason görüntülemesidir. Ekokardiyogram, kalp kapaklarının yapısını ve fonksiyonunu ayrıntılı olarak değerlendirmeye yardımcı olur. Ekokardiyogram ile kapakların ne kadar sızdırdığı, kalp odacıklarının boyutu ve kalp kasının fonksiyonu belirlenebilir. İki tür ekokardiyogram vardır:

• Transtorasik Ekokardiyogram (TTE): Göğüs duvarı üzerinden yapılan ekokardiyogramdır. En sık kullanılan ekokardiyogram türüdür.
• Transözofageal Ekokardiyogram (TEE): Yemek borusundan (özofagus) yapılan ekokardiyogramdır. TEE, kalbin daha ayrıntılı görüntülerini sağlar ve özellikle kalp kapaklarının değerlendirilmesinde daha hassastır.

Göğüs Röntgeni

Göğüs röntgeni, kalbin boyutunu ve şeklini değerlendirmeye ve akciğerlerde sıvı birikmesi olup olmadığını kontrol etmeye yardımcı olabilir. Kalp kapak kaçağına bağlı olarak kalp yetmezliği gelişmişse, göğüs röntgeninde kalp büyümesi ve akciğerlerde sıvı birikmesi görülebilir.

Kalp Kateterizasyonu

Kalp kateterizasyonu, kalbin içindeki basınçları ölçmek ve koroner arterleri görüntülemek için kullanılan bir invaziv işlemdir. Kalp kateterizasyonu, kalp kapak kaçağının şiddetini değerlendirmeye ve diğer kalp hastalıklarını dışlamaya yardımcı olabilir. Ancak, ekokardiyogramın gelişmesiyle birlikte kalp kateterizasyonuna olan ihtiyaç azalmıştır.

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)

MRG, kalbin ve kan damarlarının ayrıntılı görüntülerini oluşturmak için manyetik alanlar ve radyo dalgaları kullanan bir görüntüleme tekniğidir. MRG, kalp kapaklarının yapısını ve fonksiyonunu değerlendirmeye ve kalp kasının fonksiyonunu belirlemeye yardımcı olabilir. MRG, özellikle ekokardiyogramın yeterli bilgi sağlamadığı durumlarda kullanılabilir.

Kalp Kapak Kaçağının Tedavisi

Kalp kapak kaçağının tedavisi, kaçağın şiddetine, belirtilere ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Hafif kalp kapak kaçakları genellikle tedavi gerektirmezken, şiddetli kaçaklar ilaç tedavisi veya cerrahi müdahale gerektirebilir.

İlaç Tedavisi

Kalp kapak kaçağının ilaç tedavisi, kaçağı doğrudan düzeltmez, ancak belirtileri hafifletmeye ve kalp yetmezliğinin ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabilir. Kullanılabilecek ilaçlar şunlardır:

• Diüretikler (İdrar Söktürücüler): Vücuttaki fazla sıvıyı atarak nefes darlığı ve ödemi azaltır.
• ACE İnhibitörleri ve ARB'ler: Kan damarlarını genişleterek kalbin yükünü azaltır ve kan basıncını düşürür.
• Beta Blokerler: Kalp hızını yavaşlatarak ve kan basıncını düşürerek kalbin yükünü azaltır.
• Digoksin: Kalp kasının kasılma gücünü artırarak kalp yetmezliğinin belirtilerini hafifletir.
• Antikoagülanlar (Kan Sulandırıcılar): Kan pıhtılaşmasını önleyerek felç riskini azaltır. Özellikle atriyal fibrilasyonu olan hastalarda kullanılır.

Cerrahi Tedavi

Şiddetli kalp kapak kaçakları, ilaç tedavisiyle kontrol altına alınamıyorsa veya kalp yetmezliği ilerliyorsa, cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi tedavi seçenekleri şunlardır:

• Kapak Onarımı (Valvüloplasti): Kalp kapağının onarılmasıdır. Mümkünse, kapak onarımı kapak değişimine tercih edilir, çünkü onarılan kapak daha doğal bir şekilde çalışır ve kan sulandırıcı ilaç kullanma ihtiyacını azaltır. Kapak onarımı, açık kalp ameliyatı veya minimal invaziv yöntemlerle yapılabilir.
• Kapak Değişimi (Valv Değişimi): Hasarlı kalp kapağının yapay bir kapakla değiştirilmesidir. İki tür yapay kapak vardır:
• Mekanik Kapaklar: Dayanıklı malzemelerden yapılmıştır ve uzun ömürlüdürler. Ancak, mekanik kapak takılan hastaların ömür boyu kan sulandırıcı ilaç kullanması gerekir.
• Biyolojik Kapaklar: Hayvan (domuz veya sığır) dokusundan veya insan kadavradan elde edilen dokudan yapılmıştır. Biyolojik kapaklar, mekanik kapaklara göre daha az kan sulandırıcı ilaç gerektirir, ancak daha kısa ömürlüdürler ve zamanla yıpranabilirler.

Minimal İnvaziv Cerrahi

Minimal invaziv cerrahi, daha küçük kesilerle yapılan cerrahi işlemlerdir. Minimal invaziv kalp kapak cerrahisi, geleneksel açık kalp ameliyatına göre daha az ağrı, daha kısa hastanede kalış süresi ve daha hızlı iyileşme sağlayabilir. Ancak, her hasta minimal invaziv cerrahi için uygun olmayabilir.

Transkateter Kapak Girişimleri

Transkateter kapak girişimleri, kasıktaki bir damardan kateter yoluyla kalbe ulaşarak yapılan cerrahi olmayan işlemlerdir. Transkateter aort kapak değişimi (TAVİ) ve transkateter mitral kapak onarımı (MitraClip) gibi yöntemler, özellikle açık kalp ameliyatı için uygun olmayan yüksek riskli hastalarda kullanılabilir.

Kalp Kapak Kaçağı ile Yaşamak

Kalp kapak kaçağı ile yaşayan kişiler, sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek ve doktorlarının önerilerine uymak önemlidir. Kalp kapak kaçağı ile yaşarken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır:

Sağlıklı Beslenme

Sağlıklı ve dengeli beslenmek, kalp sağlığını korumak için önemlidir. Tuz, doymuş yağ ve kolesterolü düşük bir diyet tercih edin. Bol miktarda meyve, sebze, tam tahıllı ürünler ve sağlıklı yağlar tüketin.

Düzenli Egzersiz

Doktorunuzun önerdiği şekilde düzenli egzersiz yapmak, kalp sağlığını iyileştirmeye ve belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir. Yürüyüş, yüzme ve bisiklete binme gibi düşük etkili egzersizler genellikle güvenlidir.

Sigarayı Bırakmak

Sigara içmek, kalp hastalığı riskini artırır ve kalp kapak kaçağının belirtilerini kötüleştirebilir. Sigarayı bırakmak, kalp sağlığınız için yapabileceğiniz en önemli şeylerden biridir.

Alkol Tüketimini Sınırlamak

Aşırı alkol tüketimi, kalp hastalığı riskini artırabilir ve kalp kapak kaçağının belirtilerini kötüleştirebilir. Alkol tüketimini sınırlamak veya tamamen bırakmak önemlidir.

Stresi Yönetmek

Kronik stres, kalp hastalığı riskini artırabilir ve kalp kapak kaçağının belirtilerini kötüleştirebilir. Stresi yönetmek için yoga, meditasyon veya diğer rahatlama tekniklerini deneyebilirsiniz.

Düzenli Doktor Kontrolleri

Kalp kapak kaçağı olan kişilerin düzenli olarak doktor kontrolüne gitmeleri ve doktorlarının önerilerine uymaları önemlidir. Doktorunuz, belirtilerinizin seyrini izleyecek, ilaçlarınızı ayarlayacak ve gerektiğinde ek tedavi seçenekleri önerecektir.

Enfeksiyonları Önlemek

Kalp kapak kaçağı olan kişilerde enfektif endokardit riski daha yüksektir. Diş tedavisi veya cerrahi işlemler öncesinde doktorunuza danışarak antibiyotik profilaksisi gerekip gerekmediğini öğrenin. İyi ağız hijyeni sağlamak da enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

Sonuç

Kalp kapak kaçağı, kalp kapaklarının tam olarak kapanmaması sonucu kanın geriye doğru sızması durumudur. Kalp kapak kaçağının belirtileri, kaçağın şiddetine, etkilenen kapağa ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir. Hafif kalp kapak kaçakları genellikle belirti vermezken, şiddetli kaçaklar nefes darlığı, yorgunluk, çarpıntı, göğüs ağrısı ve bayılma gibi ciddi belirtilere neden olabilir. Kalp kapak kaçağının teşhisi, fiziksel muayene, EKG, ekokardiyogram ve diğer testlerle yapılır. Tedavi, ilaç tedavisi veya cerrahi müdahale gerektirebilir. Kalp kapak kaçağı ile yaşayan kişilerin sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek ve doktorlarının önerilerine uymak önemlidir.