Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıÇocuk Kardiyolojisiİmmünoloji ve Alerji Hastalıkları

Kawasaki Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Kawasaki hastalığı (KH), öncelikle küçük ve orta boy kan damarlarının iltihaplanmasıyla karakterize, nadir görülen bir çocukluk çağı hastalığıdır. Erken teşhis ve tedavi, ciddi komplikasyonları önlemek için kritik öneme sahiptir. Bu yazıda, Kawasaki hastalığının teşhis sürecini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz, mevcut tanı kriterlerini, ayırıcı tanıları ve kullanılan tanı yöntemlerini ele alacağız.

Kawasaki Hastalığına Genel Bakış

Kawasaki hastalığı ilk olarak 1967'de Dr. Tomisaku Kawasaki tarafından tanımlanmıştır. Genellikle 5 yaşın altındaki çocukları etkiler, ancak daha büyük çocuklarda ve nadiren yetişkinlerde de görülebilir. Hastalığın kesin nedeni bilinmemektedir, ancak genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. Kawasaki hastalığı bulaşıcı değildir.

Kawasaki Hastalığının Evreleri

Kawasaki hastalığı tipik olarak üç evrede ilerler:

1. Akut Evre: Bu evre, yüksek ateş (genellikle 5 gün veya daha uzun süren) ve diğer karakteristik semptomlarla başlar.
2. Subakut Evre: Ateş düşmeye başlar, ancak diğer semptomlar devam edebilir veya hatta kötüleşebilir. Bu evrede anevrizma (kan damarlarında balonlaşma) riski en yüksektir.
3. Konvalesan Evre: Semptomlar azalmaya başlar ve hasta yavaş yavaş iyileşir. Ancak, kalp komplikasyonları bu evrede de ortaya çıkabilir.

Kawasaki Hastalığının Tanı Kriterleri

Kawasaki hastalığının tanısı, klinik bulgulara dayanır. Kesin bir laboratuvar testi olmamasına rağmen, tanı kriterlerini karşılayan hastalarda destekleyici laboratuvar bulguları mevcuttur. Klasik Kawasaki hastalığı tanısı için aşağıdaki ana kriterlerin ateş ile birlikte en az 5'inin bulunması gereklidir:

• Ateş: Genellikle 5 gün veya daha uzun süren, nedeni açıklanamayan yüksek ateş (38.5°C veya daha yüksek).
• Konjonktivit: Genellikle pürülan akıntı olmaksızın, bilateral (iki taraflı) konjonktival enjeksiyon (gözlerde kızarıklık).
• Oral Mukozal Değişiklikler: Çilek dili (kırmızı ve çıkıntılı tat tomurcukları), dudaklarda çatlama ve kızarıklık, ağız ve farenksin kızarması.
• Ekstremite Değişiklikleri: El ve ayaklarda ödem (şişlik), avuç içleri ve ayak tabanlarında kızarıklık, iyileşme döneminde parmak uçlarından soyulma.
• Deri Döküntüsü: Gövde üzerinde, genellikle polimorfik (çeşitli şekillerde) bir döküntü. Genellikle veziküler (içi sıvı dolu kabarcıklar) veya büllöz (büyük kabarcıklar) değildir.
• Servikal Lenfadenopati: Genellikle tek taraflı (unilateral), en az 1.5 cm çapında servikal lenf bezlerinde büyüme.

İnkomplet (Atipik) Kawasaki Hastalığı

Bazı hastalarda yukarıdaki tanı kriterlerinin tamamı bulunmayabilir. Bu duruma "inkomplet" veya "atipik" Kawasaki hastalığı denir. Özellikle küçük bebeklerde ve daha büyük çocuklarda inkomplet Kawasaki hastalığı daha sık görülür. Bu hastalarda tanı koymak daha zordur, ancak kalp komplikasyonları riski daha yüksek olabilir. İnkomplet Kawasaki hastalığı tanısı için, ateşin yanı sıra daha az sayıda ana kriter veya atipik klinik bulgular ve destekleyici laboratuvar testleri dikkate alınır.

Kawasaki Hastalığında Görülen Atipik Bulgular

Kawasaki hastalığı tipik semptomlarla kendini göstermeyebilir ve çeşitli atipik bulgularla ortaya çıkabilir. Bu durum tanıyı zorlaştırabilir. Atipik bulgular şunları içerebilir:

• Karın Ağrısı ve Kusma: Gastrointestinal semptomlar, özellikle küçük bebeklerde yaygın olabilir.
• Sarılık: Karaciğer fonksiyon bozukluğuna bağlı olarak sarılık görülebilir.
• Hidrops Safra Kesesi: Safra kesesinin şişmesi (hidrops), karın ağrısına neden olabilir.
• Miyokardit: Kalp kasının iltihaplanması, kalp yetmezliğine neden olabilir.
• Artrit veya Artralji: Eklem ağrısı veya iltihabı, özellikle büyük eklemlerde görülebilir.
• Menenjit: Beyin zarlarının iltihaplanması (aseptik menenjit), baş ağrısı, boyun sertliği ve ışığa duyarlılıkla kendini gösterebilir.
• Üretrit: İdrar yolu iltihabı, idrar yaparken yanma veya sık idrara çıkma ile kendini gösterebilir.
• Öksürük ve Burun Akıntısı: Üst solunum yolu semptomları, Kawasaki hastalığını diğer enfeksiyonlardan ayırt etmeyi zorlaştırabilir.

Kawasaki Hastalığında Kullanılan Tanı Yöntemleri

Kawasaki hastalığını teşhis etmek için kullanılan çeşitli tanı yöntemleri vardır. Bu yöntemler, klinik bulguları desteklemek, diğer hastalıkları dışlamak ve kalp komplikasyonlarını değerlendirmek için kullanılır.

Laboratuvar Testleri

Kawasaki hastalığı için spesifik bir laboratuvar testi olmamasına rağmen, bazı testler tanıyı destekleyebilir ve diğer hastalıkları dışlamaya yardımcı olabilir.

• Tam Kan Sayımı (CBC): Akut fazda lökositoz (beyaz kan hücrelerinin sayısında artış) ve trombositoz (platelet sayısında artış) görülebilir. Anemi de mevcut olabilir.
• Eritrosit Sedimantasyon Hızı (ESR) ve C-Reaktif Protein (CRP): Bu testler, vücuttaki iltihaplanma düzeyini gösterir. Kawasaki hastalığında genellikle yükselirler. Ancak, bu testler spesifik değildir ve diğer inflamatuvar durumlarda da yükselebilirler.
• Karaciğer Fonksiyon Testleri (LFT): Karaciğer enzimlerinde (ALT, AST) hafif bir yükselme görülebilir.
• Albümin: Serum albümin düzeyleri düşebilir.
• Ürinaliz: İdrar tahlilinde piyüri (idrarda beyaz kan hücreleri) görülebilir, ancak bu durum steril piyüri olarak adlandırılır, yani idrar kültüründe bakteri üremez.
• Kan Kültürü: Kawasaki hastalığını diğer enfeksiyonlardan ayırt etmek için yapılır. Kan kültürünün negatif olması beklenir.
• Boğaz Kültürü: Streptokok enfeksiyonunu dışlamak için yapılır.

Elektrokardiyogram (EKG)

EKG, kalbin elektriksel aktivitesini ölçen bir testtir. Kawasaki hastalığında miyokardit (kalp kasının iltihaplanması) veya aritmi (kalp ritim bozukluğu) olup olmadığını değerlendirmek için kullanılır. EKG'de ST segment değişiklikleri, T dalgası inversiyonu veya uzamış QT aralığı gibi anormallikler görülebilir.

Ekokardiyogram

Ekokardiyogram, kalbin ultrason görüntülemesi yoluyla yapısını ve fonksiyonunu değerlendiren bir testtir. Kawasaki hastalığında koroner arter anevrizmalarını (kalbi besleyen damarlarda balonlaşma) tespit etmek için en önemli tanı yöntemidir. Ekokardiyogram, hastalığın erken döneminde ve takip sürecinde düzenli olarak yapılmalıdır.

• Akut Fazda Ekokardiyogram: Hastalığın başlangıcında, koroner arterlerde dilatasyon (genişleme) veya anevrizma olup olmadığını belirlemek için yapılır.
• Takip Ekokardiyogramları: Anevrizma gelişimi veya mevcut anevrizmaların büyüklüğündeki değişiklikleri izlemek için düzenli aralıklarla yapılır. Anevrizmaların çoğu zamanla kendiliğinden iyileşebilir, ancak bazıları kalıcı olabilir ve kalp krizi riskini artırabilir.

Koroner Anjiyografi

Koroner anjiyografi, koroner arterlerin röntgen görüntülemesi yoluyla detaylı olarak incelenmesini sağlayan bir tanı yöntemidir. Ekokardiyogram ile yeterli bilgi alınamadığında veya koroner arterlerde ciddi anevrizmalar tespit edildiğinde kullanılır. Anjiyografi, kateter adı verilen ince bir tüpün kasıktan veya koldan koroner arterlere yerleştirilmesi ve kontrast madde enjekte edilerek röntgen filmi çekilmesiyle yapılır.

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)

MRG, radyasyon kullanmadan vücudun detaylı görüntülerini elde etmek için manyetik alan ve radyo dalgaları kullanan bir tanı yöntemidir. Kawasaki hastalığında, koroner arterleri ve diğer organları değerlendirmek için kullanılabilir. Özellikle ekokardiyogram ve anjiyografi ile yeterli bilgi alınamadığında veya atipik bulgular mevcut olduğunda MRG faydalı olabilir.

Ayırıcı Tanı

Kawasaki hastalığının semptomları, diğer çocukluk çağı hastalıklarıyla benzerlik gösterebilir. Bu nedenle, doğru tanı koymak için ayırıcı tanı yapmak önemlidir. Ayırıcı tanıda dikkate alınması gereken bazı hastalıklar şunlardır:

• Kızıl: Ateş, döküntü ve çilek dili gibi semptomlarla kendini gösterir. Ancak, kızıl döküntüsü genellikle daha yaygın ve pütürlüdür. Boğaz kültürü ile streptokok enfeksiyonu tespit edilebilir.
• Kızamık: Ateş, öksürük, burun akıntısı, konjonktivit ve döküntü ile karakterizedir. Kızamık döküntüsü genellikle yüzden başlar ve vücuda yayılır.
• Rubella (Alman Kızamığı): Hafif ateş, döküntü ve lenf bezlerinde şişlik ile seyreder. Rubella döküntüsü genellikle daha soluk ve kısa sürelidir.
• Adenovirüs Enfeksiyonu: Ateş, konjonktivit, solunum yolu semptomları ve bazen döküntü ile kendini gösterebilir.
• Epstein-Barr Virüsü (EBV) Enfeksiyonu (Mononükleoz): Ateş, boğaz ağrısı, lenf bezlerinde şişlik ve yorgunluk ile karakterizedir.
• Stafilokokal Toksik Şok Sendromu (STSS): Yüksek ateş, döküntü, hipotansiyon (düşük tansiyon) ve organ yetmezliği ile seyreder.
• Streptokokal Toksik Şok Sendromu (STSS): Stafilokokal STSS'ye benzer semptomlarla kendini gösterir.
• İlaç Alerjisi: Bazı ilaçlar, ateş, döküntü ve diğer alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
• Juvenil İdiyopatik Artrit (JIA): Ateş, eklem ağrısı ve iltihabı ile karakterizedir.
• Sistemik Juvenil İdiyopatik Artrit (SJIA): JIA'nın bir alt tipidir ve ateş, döküntü, eklem ağrısı ve iç organların iltihaplanması ile seyreder.
• Multisistem İnflamatuvar Sendromu (MIS-C): COVID-19 ile ilişkili olarak ortaya çıkan, Kawasaki hastalığına benzer semptomlarla seyreden bir durumdur.

Kawasaki Hastalığı Tedavisi

Kawasaki hastalığının tedavisi, inflamasyonu azaltmayı ve koroner arter komplikasyonlarını önlemeyi amaçlar. Tedavi genellikle intravenöz immünglobulin (IVIG) ve aspirin içerir.

• İntravenöz İmmünglobulin (IVIG): Yüksek dozda IVIG, inflamasyonu azaltır ve koroner arter anevrizması riskini azaltır. Genellikle hastalığın başlangıcından itibaren ilk 10 gün içinde uygulanır.
• Aspirin: Yüksek dozda aspirin, inflamasyonu azaltmak için kullanılır. Ateş düştükten sonra, düşük dozda aspirin uzun süreli olarak, koroner arter anevrizması olan hastalarda kan pıhtılaşmasını önlemek için kullanılır.
• Kortikosteroidler: IVIG tedavisine yanıt vermeyen hastalarda kortikosteroidler kullanılabilir.
• Diğer İmmünosupresanlar: IVIG ve kortikosteroidlere yanıt vermeyen hastalarda infliksimab veya siklosporin gibi diğer immünosupresanlar kullanılabilir.

Kawasaki Hastalığının Prognozu

Kawasaki hastalığının prognozu, erken teşhis ve tedaviye bağlıdır. Erken tanı konulup tedavi edilen hastaların çoğu tamamen iyileşir. Ancak, tedavi edilmeyen veya geç tanı konulan hastalarda koroner arter anevrizmaları ve kalp krizi gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir. Koroner arter anevrizması olan hastalar, uzun süreli takip ve tedaviye ihtiyaç duyarlar.

Koroner Arter Anevrizmalarının Takibi

Koroner arter anevrizması olan hastalar, kardiyolog tarafından düzenli olarak takip edilmelidir. Takip, ekokardiyogram, EKG ve gerektiğinde koroner anjiyografi gibi testleri içerebilir. Anevrizmaların büyüklüğü ve sayısı, tedavi planını etkileyebilir.

Yaşam Tarzı Önerileri

Kawasaki hastalığı geçirmiş olan çocukların, kalp sağlığını korumak için sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemeleri önemlidir. Bu, dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve sigara dumanından uzak durmayı içerir. Ayrıca, aşılar konusunda doktorun önerilerine uymak ve düzenli diş bakımı yapmak da önemlidir.

Sonuç

Kawasaki hastalığı, erken teşhis ve tedavi ile yönetilebilen ciddi bir çocukluk çağı hastalığıdır. Tanı, klinik bulgulara dayanır ve atipik vakalarda tanı koymak zor olabilir. Bu nedenle, doktorların Kawasaki hastalığı hakkında bilgi sahibi olması ve şüpheli durumlarda gerekli tanı yöntemlerini kullanması önemlidir. Erken tanı ve uygun tedavi, ciddi kalp komplikasyonlarını önleyebilir ve hastaların sağlıklı bir yaşam sürmesine yardımcı olabilir.

Bu yazı, Kawasaki hastalığı hakkında genel bir bilgi sağlamayı amaçlamaktadır. Tanı ve tedavi konusunda doktorunuza danışmanız önemlidir.