Fizik Tedavi ve RehabilitasyonOrtopedi ve Travmatoloji

Prepatellar Bursit Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Diz ağrısı, her yaştan insanı etkileyebilen yaygın bir sorundur. Diz ağrısının birçok nedeni olmakla birlikte, bunlardan biri de prepatellar bursittir. Bu yazıda, prepatellar bursitin ne olduğunu, nedenlerini, belirtilerini, teşhisini ve tedavi seçeneklerini ayrıntılı olarak inceleyeceğiz. Amacımız, bu durum hakkında kapsamlı bir anlayış sağlamak ve diz ağrısı çeken kişilere yardımcı olmaktır.

Prepatellar Bursit Nedir?

Prepatellar bursit, diz kapağının (patella) önünde bulunan prepatellar bursa'nın iltihaplanmasıdır. Bursa, kemikler, tendonlar ve kaslar arasında sürtünmeyi azaltmaya yardımcı olan, sıvı dolu küçük bir kesedir. Diz kapağının önündeki prepatellar bursa, diz hareket ettiğinde diz kapağı ile cilt arasındaki sürtünmeyi azaltır. Bu bursa iltihaplandığında, prepatellar bursit olarak bilinen ağrılı bir duruma yol açar.

Bursit, genel olarak vücuttaki herhangi bir bursanın iltihaplanması anlamına gelir. Diz bölgesinde, prepatellar bursa dışında farklı bursalar da bulunabilir ve bunların iltihaplanması da farklı bursit türlerine yol açabilir. Ancak prepatellar bursit, diz bölgesinde en sık görülen bursit türlerinden biridir.

Bursa'nın Anatomisi ve İşlevi

Bursalar, vücudun birçok yerinde bulunan küçük, sıvı dolu keselerdir. Temel işlevleri, kemikler, tendonlar ve kaslar arasındaki sürtünmeyi azaltmaktır. Bu, eklemlerin daha serbest ve ağrısız hareket etmesini sağlar. Bursalar, özellikle eklemlerin yakınında, hareketin yoğun olduğu bölgelerde sıklıkla bulunur.

Prepatellar bursa, diz kapağının önünde, cilt ile diz kapağı kemiği arasında yer alır. Diz hareket ettiğinde, bu bursa diz kapağı ile cilt arasındaki sürtünmeyi azaltarak, dizin rahatça hareket etmesini sağlar. Bursa, iç yüzeylerinde sinovyal membran adı verilen bir zarla kaplıdır. Bu membran, sinovyal sıvı adı verilen kaygan bir sıvı üretir. Bu sıvı, bursa içindeki yüzeylerin kayganlığını sağlayarak sürtünmeyi en aza indirir.

Prepatellar Bursitin Diğer İsimleri

Prepatellar bursit, bazen farklı isimlerle de anılabilir. Bunlardan en yaygın olanları şunlardır:

• Hizmetçi Dizi (Housemaid's Knee): Bu isim, uzun süre diz çöken kişilerde (örneğin, temizlik işi yapanlar) sıklıkla görülmesi nedeniyle verilmiştir.
• Halının Üzerinde Diz Çökme Bursiti (Carpet Layer's Knee): Halı döşeme işiyle uğraşan kişilerde de sık görüldüğü için bu şekilde adlandırılır.

Bu farklı isimler, prepatellar bursitin belirli meslek gruplarında daha sık görüldüğünü göstermektedir. Ancak, bu durum sadece belirli mesleklerle sınırlı değildir ve herhangi bir kişi prepatellar bursit geliştirebilir.

Prepatellar Bursitin Nedenleri

Prepatellar bursitin birçok farklı nedeni olabilir. En sık görülen nedenler şunlardır:

Tekrarlayan Travma ve Sürekli Basınç

Prepatellar bursitin en yaygın nedenlerinden biri, diz kapağına uygulanan tekrarlayan travma veya sürekli basınçtır. Bu, uzun süre diz çökmek, diz kapağına sürekli olarak yaslanmak veya diz kapağına tekrar tekrar darbe almak gibi aktivitelerden kaynaklanabilir. Örneğin, temizlik işi yapanlar, bahçıvanlar, halı döşeyenler ve tesisatçılar, uzun süre diz çöktükleri için prepatellar bursit geliştirme riski altındadırlar. Ayrıca, bazı sporcular (örneğin, güreşçiler, voleybolcular) da diz kapağına sık sık darbe aldıkları için bu duruma yakalanabilirler.

Tekrarlayan travma veya sürekli basınç, prepatellar bursanın iltihaplanmasına ve şişmesine neden olur. Bu iltihaplanma, bursa içinde sıvı birikmesine ve ağrıya yol açar.

Enfeksiyon

Bazı durumlarda, prepatellar bursa enfekte olabilir. Bu, genellikle ciltteki bir kesik veya yara yoluyla bakterilerin bursaya girmesiyle meydana gelir. Enfeksiyon, bursanın iltihaplanmasına ve şişmesine neden olur. Enfekte olmuş bir bursa genellikle kırmızı, sıcak ve ağrılıdır. Ayrıca, ateş ve titreme gibi sistemik belirtiler de görülebilir.

Enfekte olmuş bir prepatellar bursit, tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir durumdur. Tedavi genellikle antibiyotiklerle yapılır ve bazı durumlarda bursanın cerrahi olarak boşaltılması gerekebilir.

Diğer Tıbbi Durumlar

Bazı tıbbi durumlar, prepatellar bursit riskini artırabilir. Bu durumlar şunlardır:

• Gut: Gut, kanda ürik asit birikmesi sonucu oluşan bir artrit türüdür. Ürik asit kristalleri eklemlerde ve diğer dokularda birikerek iltihaplanmaya neden olabilir. Gut, prepatellar bursayı da etkileyebilir ve bursitin gelişmesine katkıda bulunabilir.
• Romatoid Artrit: Romatoid artrit, vücudun kendi dokularına saldırdığı kronik bir otoimmün hastalıktır. Bu hastalık, eklemlerde ve diğer dokularda iltihaplanmaya neden olabilir. Romatoid artrit, prepatellar bursit riskini artırabilir.
• Osteoartrit: Osteoartrit, eklem kıkırdağının yıpranmasıyla karakterize bir dejeneratif eklem hastalığıdır. Osteoartrit, diz eklemini etkileyebilir ve prepatellar bursa üzerinde stres yaratarak bursitin gelişmesine katkıda bulunabilir.
• Diyabet: Diyabet, vücudun kan şekerini düzenleme yeteneğinin bozulduğu bir metabolik hastalıktır. Diyabet, enfeksiyon riskini artırabilir ve prepatellar bursanın enfekte olma olasılığını yükseltebilir.

Bilinmeyen Nedenler

Bazı durumlarda, prepatellar bursitin nedeni belirlenemeyebilir. Bu durumlarda, bursit idiyopatik olarak kabul edilir. İdiyopatik bursit, belirli bir neden olmadan ortaya çıkar ve teşhisi zor olabilir.

Prepatellar Bursitin Belirtileri

Prepatellar bursitin belirtileri, iltihabın şiddetine ve süresine bağlı olarak değişebilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:

Diz Kapağının Önünde Şişlik

Prepatellar bursitin en belirgin belirtisi, diz kapağının önünde şişliktir. Şişlik, bursa içinde sıvı birikmesi nedeniyle oluşur. Şişlik, bazen küçük ve fark edilmesi zor olabilirken, bazı durumlarda oldukça belirgin ve rahatsız edici olabilir.

Şişlik genellikle yumuşak ve süngerimsi bir kıvamdadır. Üzerine bastırıldığında hafif bir hareketlilik hissedilebilir. Şişlik, diz hareket ettirildiğinde veya üzerine basıldığında daha belirgin hale gelebilir.

Ağrı

Ağrı, prepatellar bursitin diğer yaygın bir belirtisidir. Ağrı, genellikle diz kapağının önünde hissedilir ve hareketle artabilir. Ağrının şiddeti, iltihabın derecesine bağlı olarak değişebilir. Hafif vakalarda, ağrı sadece belirli aktiviteler sırasında hissedilebilirken, şiddetli vakalarda ağrı sürekli olabilir ve günlük aktiviteleri engelleyebilir.

Ağrı, genellikle künt ve sızlayıcı bir karakterdedir. Ancak, enfeksiyon varsa, ağrı daha şiddetli ve zonklayıcı olabilir.

Hassasiyet

Diz kapağının önündeki bölge, prepatellar bursit olan kişilerde genellikle hassastır. Dokunmak veya bastırmak ağrıya neden olabilir. Hassasiyet, iltihaplı bursanın etrafındaki dokuların tahriş olmasından kaynaklanır.

Hareket Kısıtlılığı

Prepatellar bursit, diz hareketlerini kısıtlayabilir. Şişlik ve ağrı, dizin tam olarak bükülmesini veya düzeltilmesini zorlaştırabilir. Hareket kısıtlılığı, özellikle uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra veya sabahları daha belirgin olabilir.

Kızarıklık ve Isı Artışı

Eğer prepatellar bursa enfekte olmuşsa, diz kapağının önündeki cilt kızarık ve sıcak olabilir. Bu belirtiler, enfeksiyonun varlığını gösterir ve acil tıbbi müdahale gerektirir.

Diğer Belirtiler

Bazı durumlarda, prepatellar bursit aşağıdaki ek belirtilere neden olabilir:

• Sertlik: Dizde sertlik hissi, özellikle sabahları veya uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra ortaya çıkabilir.
• Çıtırtı veya Gıcırdama Sesi: Diz hareket ettirildiğinde, bursa etrafında çıtırtı veya gıcırdama sesi duyulabilir.
• Ateş ve Titreme: Eğer bursa enfekte olmuşsa, ateş ve titreme gibi sistemik belirtiler görülebilir.

Prepatellar Bursitin Teşhisi

Prepatellar bursitin teşhisi genellikle fizik muayene ve hastanın tıbbi öyküsüne dayanır. Doktorunuz, belirtilerinizi ve tıbbi geçmişinizi soracak ve dizinizi dikkatlice muayene edecektir.

Fizik Muayene

Fizik muayene sırasında, doktorunuz aşağıdaki adımları izleyecektir:

• Gözlem: Doktorunuz, diz kapağının önündeki şişliği, kızarıklığı ve diğer gözle görülür belirtileri değerlendirecektir.
• Palpasyon: Doktorunuz, diz kapağının önündeki bölgeye dokunarak hassasiyeti, şişliğin kıvamını ve diğer anormallikleri değerlendirecektir.
• Hareket Aralığı Değerlendirmesi: Doktorunuz, dizinizi bükerek ve düzelterek hareket aralığını değerlendirecektir. Hareket kısıtlılığı veya ağrı, prepatellar bursitin bir işareti olabilir.
• Diğer Eklem Değerlendirmesi: Doktorunuz, diğer eklemlerinizi de muayene ederek, prepatellar bursite neden olabilecek diğer tıbbi durumları (örneğin, gut, romatoid artrit) dışlamaya çalışacaktır.

Görüntüleme Yöntemleri

Bazı durumlarda, doktorunuz teşhisi doğrulamak veya diğer olası nedenleri dışlamak için görüntüleme yöntemleri isteyebilir. En sık kullanılan görüntüleme yöntemleri şunlardır:

• Röntgen: Röntgen, kemiklerin görüntülenmesinde kullanılan bir yöntemdir. Prepatellar bursit tanısında doğrudan yardımcı olmasa da, diğer kemik problemlerini (örneğin, kırık, osteoartrit) dışlamak için kullanılabilir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): MRG, yumuşak dokuların (örneğin, bursa, tendonlar, kaslar) ayrıntılı görüntülerini sağlayan bir yöntemdir. MRG, prepatellar bursanın iltihaplanmasını ve şişmesini gösterebilir. Ayrıca, diğer yumuşak doku problemlerini (örneğin, tendon yırtıkları, menisküs yırtıkları) de tespit edebilir.
• Ultrason: Ultrason, ses dalgaları kullanarak yumuşak dokuların görüntülerini oluşturan bir yöntemdir. Ultrason, prepatellar bursanın iltihaplanmasını ve sıvı birikmesini gösterebilir. Ayrıca, ultrason rehberliğinde bursa içindeki sıvının boşaltılması da mümkündür.

Sıvı Analizi (Bursa Aspirasyonu)

Eğer doktorunuz bursanın enfekte olduğundan şüphelenirse, bursa içindeki sıvıyı bir iğne ile çekerek (aspirasyon) analiz edebilir. Sıvı analizi, enfeksiyonun varlığını doğrulamaya ve enfeksiyona neden olan bakterileri belirlemeye yardımcı olabilir. Ayrıca, gut veya diğer kristal artropatilerinin varlığını da tespit edebilir.

Prepatellar Bursitin Tedavisi

Prepatellar bursitin tedavisi, iltihabın şiddetine, nedenine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri şunlardır:

Konservatif Tedavi

Hafif ve orta dereceli prepatellar bursit vakalarında, konservatif tedavi yöntemleri genellikle yeterlidir. Konservatif tedavi yöntemleri şunlardır:

• Dinlenme: Diz kapağına baskı uygulayan aktivitelerden kaçınmak veya azaltmak önemlidir.
• Buz Uygulaması: Dizin üzerine günde birkaç kez 15-20 dakika buz uygulamak, iltihabı ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir.
• Kompresyon: Diz üzerine elastik bir bandaj sarmak, şişliği azaltmaya yardımcı olabilir.
• Elevasyon: Dizi kalp seviyesinin üzerinde tutmak, şişliği azaltmaya yardımcı olabilir.
• Ağrı Kesiciler: Reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin, ibuprofen, naproksen), ağrıyı ve iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir. Doktorunuz, daha şiddetli ağrı için daha güçlü ağrı kesiciler reçete edebilir.
• Fizik Tedavi: Fizik tedavi, diz çevresindeki kasları güçlendirmeye ve esnekliği artırmaya yardımcı olabilir. Fizyoterapistiniz, size uygun egzersizler ve diğer tedavi yöntemleri önerebilir.

Enjeksiyon Tedavisi

Eğer konservatif tedavi yöntemleri yeterli değilse, doktorunuz diz kapağının önüne kortikosteroid enjeksiyonu yapabilir. Kortikosteroidler, güçlü anti-inflamatuar ilaçlardır ve bursanın iltihabını azaltmaya yardımcı olabilirler. Enjeksiyon, ağrıyı ve şişliği hızla azaltabilir, ancak etkisi geçicidir. Kortikosteroid enjeksiyonlarının yan etkileri olabileceği için, doktorunuz bu tedaviyi dikkatlice değerlendirecektir.

Bazı durumlarda, doktorunuz kortikosteroid enjeksiyonu ile birlikte lokal anestezik de enjekte edebilir. Lokal anestezik, ağrıyı geçici olarak dindirmeye yardımcı olabilir.

Bursa Aspirasyonu

Eğer bursa içinde aşırı miktarda sıvı birikmişse, doktorunuz bir iğne ile sıvıyı çekebilir (aspirasyon). Bursa aspirasyonu, ağrıyı ve basıncı azaltmaya yardımcı olabilir. Aspirasyon, genellikle kortikosteroid enjeksiyonu ile birlikte yapılır.

Antibiyotik Tedavisi

Eğer prepatellar bursa enfekte olmuşsa, doktorunuz antibiyotik tedavisi reçete edecektir. Antibiyotikler, enfeksiyona neden olan bakterileri öldürmeye yardımcı olur. Antibiyotikler genellikle ağızdan alınır, ancak şiddetli enfeksiyonlarda intravenöz (damar yoluyla) antibiyotik tedavisi gerekebilir.

Cerrahi Tedavi

Prepatellar bursit nadiren cerrahi tedavi gerektirir. Cerrahi tedavi, genellikle konservatif tedavi yöntemlerinin başarısız olduğu ve bursanın kronik olarak iltihaplı olduğu durumlarda düşünülür. Cerrahi seçenekler şunlardır:

• Bursektomi: Bursektomi, bursanın cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Bursektomi, genellikle artroskopik olarak (küçük kesilerle) yapılır. Bu, daha az invaziv bir cerrahi yöntemdir ve iyileşme süresi daha kısadır.
• Drenaj ve Debridman: Eğer bursa enfekte olmuşsa, cerrahi olarak drene edilebilir ve enfekte olmuş dokular temizlenebilir (debridman).

Prepatellar Bursiti Önleme

Prepatellar bursiti önlemek için aşağıdaki önlemleri alabilirsiniz:

• Diz Çökmekten Kaçının: Uzun süre diz çökmekten kaçının. Eğer diz çökmek zorundaysanız, dizlerinizi korumak için dizlik kullanın.
• Dizlerinizi Koruyun: Spor yaparken veya diğer aktiviteler sırasında dizlerinizi koruyun. Dizlik kullanmak, dizlerinize gelebilecek darbeleri azaltmaya yardımcı olabilir.
• Kilonuzu Kontrol Edin: Aşırı kilo, dizlerinize binen yükü artırır ve prepatellar bursit riskini artırabilir. Sağlıklı bir kiloyu korumak, dizlerinizi korumaya yardımcı olabilir.
• Egzersiz Yapın: Diz çevresindeki kasları güçlendiren egzersizler yapmak, dizlerinizi desteklemeye ve yaralanma riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
• Ergonomik Düzenlemeler Yapın: Çalışma ortamınızda ergonomik düzenlemeler yapmak, dizlerinize binen yükü azaltmaya yardımcı olabilir.

Sonuç

Prepatellar bursit, diz kapağının önünde ağrı, şişlik ve hassasiyete neden olan yaygın bir durumdur. Tekrarlayan travma, enfeksiyon ve bazı tıbbi durumlar, prepatellar bursitin nedenleri arasında yer alabilir. Teşhis genellikle fizik muayene ve görüntüleme yöntemleriyle konulur. Tedavi seçenekleri arasında dinlenme, buz uygulaması, ağrı kesiciler, fizik tedavi, enjeksiyon tedavisi ve cerrahi tedavi yer alır. Prepatellar bursiti önlemek için diz çökmekten kaçınmak, dizleri korumak, sağlıklı bir kiloyu korumak ve diz çevresindeki kasları güçlendiren egzersizler yapmak önemlidir.

Diz ağrısı çekiyorsanız, bir doktora danışmanız önemlidir. Erken teşhis ve tedavi, prepatellar bursitin ilerlemesini önlemeye ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir.