Genel CerrahiGastroenterolojiGastroenteroloji Cerrahisi

Reflü Hastalığı ve Cerrahi Tedavi Seçenekleri: Ne Zaman Ameliyat Gerekli?

Reflü hastalığı, mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçması sonucu ortaya çıkan ve yaygın olarak görülen bir sağlık sorunudur. Bu durum, yemek borusunda tahrişe, yanmaya ve diğer rahatsız edici semptomlara yol açabilir. Çoğu zaman yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaçlarla kontrol altına alınabilse de, bazı durumlarda cerrahi tedavi bir seçenek haline gelebilir. Bu blog yazısında, reflü hastalığını, cerrahi tedavi seçeneklerini ve ameliyatın ne zaman gerekli olduğunu detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Reflü Hastalığına Genel Bakış

Reflü hastalığı (Gastroözofageal Reflü Hastalığı - GÖRH), mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçması sonucu ortaya çıkan kronik bir durumdur. Normalde, mide içeriğinin yemek borusuna kaçmasını engelleyen bir mekanizma olan alt özofagus sfinkteri (AÖS) bulunmaktadır. AÖS, yemek borusu ile mide arasındaki kas halkasıdır ve yiyeceklerin mideye geçmesine izin verirken, mide içeriğinin yukarı doğru kaçmasını engeller. Ancak, AÖS düzgün çalışmadığında veya gevşediğinde, mide asidi ve diğer mide içerikleri yemek borusuna geri kaçabilir. Bu durum, yemek borusunun iç yüzeyini tahriş ederek reflü semptomlarına neden olur.

Reflü Hastalığının Nedenleri

Reflü hastalığının temel nedeni, alt özofagus sfinkterinin (AÖS) yetersiz çalışmasıdır. AÖS'nin zayıflamasına veya gevşemesine yol açabilecek çeşitli faktörler bulunmaktadır:

• Hiatal herni: Midenin bir kısmının diyaframdaki bir açıklıktan yukarı doğru kayması durumudur. Bu durum, AÖS'nin normal işlevini bozabilir.
• Obezite: Aşırı kilo, karın içi basıncını artırarak AÖS'ye baskı yapabilir ve reflüye yol açabilir.
• Hamilelik: Hamilelik sırasında hormon seviyelerindeki değişiklikler ve büyüyen uterusun karın içi basıncını artırması AÖS'nin gevşemesine neden olabilir.
• Sigara içmek: Sigara, AÖS'nin kasılma yeteneğini azaltabilir ve mide asidi üretimini artırabilir.
• Bazı ilaçlar: Bazı ilaçlar, özellikle ağrı kesiciler, kas gevşeticiler ve bazı tansiyon ilaçları AÖS'yi gevşetebilir.
• Beslenme alışkanlıkları: Yağlı yiyecekler, baharatlı yiyecekler, çikolata, kahve, alkol ve asitli içecekler gibi bazı yiyecekler ve içecekler reflü semptomlarını tetikleyebilir.

Reflü Hastalığının Belirtileri

Reflü hastalığının belirtileri kişiden kişiye değişebilir, ancak en yaygın belirtiler şunlardır:

• Mide yanması: Göğüs kemiğinin arkasında hissedilen yanma hissi, reflü hastalığının en tipik belirtisidir.
• Regürjitasyon: Mide içeriğinin ağza veya boğaza geri gelmesi. Bu durum, özellikle yemeklerden sonra veya yatarken daha sık görülebilir.
• Yutma güçlüğü (disfaji): Yemek borusunda daralma veya tıkanma hissi.
• Kronik öksürük: Mide asidinin yemek borusuna kaçması sonucu oluşan tahriş, kronik öksürüğe neden olabilir.
• Ses kısıklığı: Mide asidinin ses tellerini tahriş etmesi sonucu ses kısıklığı oluşabilir.
• Boğaz ağrısı: Mide asidinin boğazı tahriş etmesi sonucu boğaz ağrısı yaşanabilir.
• Astım belirtilerinin kötüleşmesi: Reflü, astım semptomlarını tetikleyebilir veya kötüleştirebilir.
• Diş problemleri: Mide asidinin diş minesini aşındırması sonucu diş çürükleri ve hassasiyet oluşabilir.

Reflü Hastalığının Tanısı

Reflü hastalığının tanısı genellikle hastanın semptomlarına ve fiziksel muayenesine dayanır. Ancak, bazı durumlarda ek testler gerekebilir:

• Endoskopi: Yemek borusu, mide ve oniki parmak bağırsağının incelenmesi için kullanılan bir yöntemdir. Ucunda kamera bulunan ince, esnek bir tüp (endoskop) ağızdan veya burundan sokularak organların iç yüzeyi görüntülenir. Endoskopi sırasında, yemek borusunda hasar veya iltihaplanma olup olmadığı değerlendirilir ve gerekirse biyopsi alınabilir.
• pH Monitorizasyonu: Yemek borusundaki asit seviyesini ölçmek için kullanılan bir testtir. Yemek borusuna yerleştirilen bir kateter veya kapsül aracılığıyla 24 saat veya daha uzun süre boyunca asit seviyesi takip edilir. Bu test, reflünün sıklığını ve şiddetini belirlemede yardımcı olur.
• Manometri: Yemek borusunun kasılma yeteneğini ve AÖS'nin basıncını ölçmek için kullanılan bir testtir. Yemek borusuna yerleştirilen bir kateter aracılığıyla basınç ölçümleri yapılır. Bu test, yutma güçlüğü olan hastalarda yemek borusunun fonksiyonunu değerlendirmek için kullanılır.
• Baryumlu Yemek Borusu Grafisi: Hastaya baryumlu bir sıvı içirilerek yemek borusu ve midenin röntgen filmi çekilir. Bu test, yemek borusundaki darlıklar, ülserler veya hiatal herni gibi yapısal anormallikleri tespit etmede yardımcı olabilir.

Reflü Hastalığının Tedavi Seçenekleri

Reflü hastalığının tedavisi, semptomların şiddetine, hastanın genel sağlık durumuna ve diğer faktörlere bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri arasında yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi ve cerrahi tedavi yer alır.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Reflü semptomlarını hafifletmek için yapılabilecek bazı yaşam tarzı değişiklikleri şunlardır:

• Kilo vermek: Fazla kilolu veya obezseniz, kilo vermek karın içi basıncını azaltarak reflü semptomlarını hafifletebilir.
• Sık sık ve az yemek: Büyük öğünler yerine daha sık ve küçük öğünler yemek, mide basıncını azaltarak reflüyü önleyebilir.
• Yatmadan önce yemek yememek: Yatmadan en az 2-3 saat önce yemek yemeyi bırakın.
• Yatağın başını yükseltmek: Yatarken yatağın başını 15-20 cm yükseltmek, mide asidinin yemek borusuna kaçmasını zorlaştırır.
• Tetkikleyici yiyecek ve içeceklerden kaçınmak: Yağlı yiyecekler, baharatlı yiyecekler, çikolata, kahve, alkol ve asitli içecekler gibi reflüyü tetikleyen yiyecek ve içeceklerden kaçının.
• Sigarayı bırakmak: Sigara, AÖS'nin kasılma yeteneğini azaltır ve mide asidi üretimini artırır.
• Sıkı giysilerden kaçınmak: Sıkı giysiler karın içi basıncını artırarak reflüye yol açabilir.

İlaç Tedavisi

Reflü semptomlarını kontrol altına almak için kullanılan bazı ilaçlar şunlardır:

• Antasitler: Mide asidini nötralize ederek hızlı rahatlama sağlarlar. Ancak, uzun süreli kullanımda yan etkilere neden olabilirler.
• H2 reseptör blokerleri: Mide asidi üretimini azaltarak reflü semptomlarını hafifletirler.
• Proton pompası inhibitörleri (PPI'lar): Mide asidi üretimini en etkili şekilde azaltan ilaçlardır. Uzun süreli kullanımları bazı yan etkilere neden olabilir, bu nedenle doktor kontrolünde kullanılması önemlidir.
• Prokinetikler: Mide boşalmasını hızlandırarak ve AÖS'nin kasılmasını güçlendirerek reflüyü önlemeye yardımcı olurlar. Ancak, yan etkileri nedeniyle daha az kullanılırlar.

Cerrahi Tedavi Seçenekleri

Yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi ile kontrol altına alınamayan, şiddetli reflü hastalığı olan veya ilaçların yan etkilerinden rahatsız olan hastalar için cerrahi tedavi bir seçenek olabilir. Cerrahi tedavinin amacı, AÖS'nin fonksiyonunu güçlendirmek ve mide içeriğinin yemek borusuna kaçmasını engellemektir.

Nissen Fundoplikasyonu

Nissen fundoplikasyonu, reflü hastalığının cerrahi tedavisinde en sık kullanılan yöntemdir. Bu ameliyatta, midenin üst kısmı (fundus) yemek borusunun etrafına sarılır ve dikilerek AÖS güçlendirilir. Bu sayede, mide içeriğinin yemek borusuna kaçması engellenir. Nissen fundoplikasyonu, laparoskopik (kapalı) yöntemle yapılabilir ve genellikle iyi sonuçlar verir.

Nissen Fundoplikasyonunun Avantajları

• Reflü semptomlarını önemli ölçüde azaltır.
• İlaç kullanımını azaltabilir veya ortadan kaldırabilir.
• Yemek borusundaki hasarı iyileştirebilir.
• Yaşam kalitesini artırır.

Nissen Fundoplikasyonunun Riskleri ve Yan Etkileri

• Yutma güçlüğü (disfaji): Ameliyattan sonra geçici veya kalıcı yutma güçlüğü yaşanabilir.
• Gaz şişkinliği: Midenin üst kısmının yemek borusuna sarılması, gazın normal şekilde atılmasını engelleyebilir ve şişkinliğe neden olabilir.
• Dumping sendromu: Mide içeriğinin hızla ince bağırsağa geçmesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bulantı, kusma, ishal, terleme ve baş dönmesi gibi belirtilere neden olabilir.
• Ameliyat sonrası ağrı: Ameliyattan sonra bir süre ağrı yaşanabilir.
• Enfeksiyon: Her cerrahi işlemde olduğu gibi, enfeksiyon riski bulunmaktadır.
• Fundoplikasyonun bozulması: Nadiren, fundoplikasyon zamanla bozulabilir ve reflü semptomları tekrar ortaya çıkabilir.

Toupet Fundoplikasyonu

Toupet fundoplikasyonu, Nissen fundoplikasyonuna benzer bir cerrahi işlemdir. Ancak, bu yöntemde midenin üst kısmı yemek borusunun etrafına daha az sarılır (yaklaşık 270 derece). Bu, yutma güçlüğü riskini azaltabilir. Toupet fundoplikasyonu, bazı hastalarda Nissen fundoplikasyonuna göre daha iyi bir seçenek olabilir.

Toupet Fundoplikasyonunun Avantajları

• Nissen fundoplikasyonuna benzer şekilde reflü semptomlarını azaltır.
• Yutma güçlüğü riski Nissen fundoplikasyonuna göre daha düşüktür.

Toupet Fundoplikasyonunun Riskleri ve Yan Etkileri

Toupet fundoplikasyonunun riskleri ve yan etkileri Nissen fundoplikasyonuna benzerdir, ancak yutma güçlüğü riski daha düşüktür.

LINX Sistemi

LINX sistemi, reflü hastalığının cerrahi tedavisinde kullanılan daha yeni bir yöntemdir. Bu yöntemde, titanyum boncuklardan oluşan bir halka, manyetik kuvvetle birbirine bağlıdır ve yemek borusunun etrafına yerleştirilir. Bu halka, yemek borusunun açık kalmasını sağlayarak yiyeceklerin mideye geçmesine izin verirken, mide içeriğinin yukarı doğru kaçmasını engeller. LINX sistemi, laparoskopik yöntemle yerleştirilir ve genellikle iyi tolere edilir.

LINX Sisteminin Avantajları

• Reflü semptomlarını önemli ölçüde azaltır.
• Yutma güçlüğü riski Nissen fundoplikasyonuna göre daha düşüktür.
• Gaz şişkinliği riski Nissen fundoplikasyonuna göre daha düşüktür.
• Ameliyat geri döndürülebilir.

LINX Sisteminin Riskleri ve Yan Etkileri

• Yutma güçlüğü: Ameliyattan sonra geçici yutma güçlüğü yaşanabilir.
• Göğüs ağrısı: Ameliyattan sonra bir süre göğüs ağrısı yaşanabilir.
• Cihazın kayması veya erozyonu: Nadiren, LINX sistemi yerinden kayabilir veya yemek borusuna erozyona neden olabilir. Bu durumda, cihazın çıkarılması gerekebilir.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) uyumluluğu: LINX sistemi olan hastaların bazı MRI taramaları için uygun olmayabileceği unutulmamalıdır.

Endoskopik Fundoplikasyon

Endoskopik fundoplikasyon, cerrahi kesi yapılmadan, endoskop aracılığıyla yapılan bir tedavi yöntemidir. Bu yöntemde, mide ve yemek borusu arasındaki bağlantı noktası endoskopik olarak sıkılaştırılır. Çeşitli endoskopik fundoplikasyon teknikleri bulunmaktadır, ancak hepsi aynı prensibe dayanır: AÖS'nin fonksiyonunu güçlendirmek ve reflüyü önlemek.

Endoskopik Fundoplikasyonun Avantajları

• Minimal invaziv bir yöntemdir (cerrahi kesi yapılmaz).
• Ameliyat sonrası ağrı daha azdır.
• İyileşme süresi daha kısadır.

Endoskopik Fundoplikasyonun Riskleri ve Yan Etkileri

• Etkinlik süresi: Endoskopik fundoplikasyonun uzun vadeli etkinliği, cerrahi fundoplikasyona göre daha az olabilir.
• Tekrarlama riski: Reflü semptomlarının tekrarlama riski cerrahi fundoplikasyona göre daha yüksektir.
• Yemek borusu hasarı: Nadiren, endoskopik işlem sırasında yemek borusunda hasar oluşabilir.

Ne Zaman Ameliyat Gerekli?

Reflü hastalığında cerrahi tedavi, genellikle aşağıdaki durumlarda düşünülür:

• İlaç tedavisine rağmen semptomların kontrol altına alınamaması: Yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisine rağmen reflü semptomları devam ediyorsa ve hastanın yaşam kalitesini olumsuz etkiliyorsa, cerrahi tedavi bir seçenek olabilir.
• İlaçların yan etkilerinden rahatsızlık duyulması: Uzun süreli ilaç kullanımı, bazı hastalarda yan etkilere neden olabilir. Bu durumda, cerrahi tedavi ilaç kullanımını azaltmak veya ortadan kaldırmak için bir alternatif olabilir.
• Yemek borusunda ciddi hasar (Barrett özofagusu): Kronik reflü, yemek borusunda Barrett özofagusu adı verilen bir duruma yol açabilir. Barrett özofagusu, yemek borusu kanseri riskini artırır. Bu durumda, cerrahi tedavi reflüyü kontrol altına alarak kanser riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
• Hiatal herni varlığı: Hiatal herni, reflüye katkıda bulunuyorsa ve ilaçlarla kontrol altına alınamıyorsa, cerrahi tedavi herniyi onarmak ve AÖS'nin fonksiyonunu güçlendirmek için düşünülebilir.
• Genç ve uzun süreli ilaç kullanmak istemeyen hastalar: Genç yaşta reflü tanısı konulan ve uzun süreli ilaç kullanmak istemeyen hastalar için cerrahi tedavi bir seçenek olabilir.

Ameliyat kararı, hastanın semptomları, genel sağlık durumu, yaşam tarzı ve beklentileri dikkate alınarak bir gastroenterolog ve cerrah tarafından değerlendirilmelidir. Ameliyat öncesinde, hastanın kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi ve cerrahi tedavi seçenekleri hakkında bilgilendirilmesi önemlidir.

Ameliyat Öncesi Değerlendirme

Reflü ameliyatı öncesinde, hastanın kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi gerekir. Bu değerlendirme şunları içerebilir:

• Tıbbi öykü ve fiziksel muayene: Hastanın tıbbi öyküsü alınır ve fiziksel muayenesi yapılır.
• Endoskopi: Yemek borusu, mide ve oniki parmak bağırsağının incelenmesi için endoskopi yapılır.
• pH Monitorizasyonu: Yemek borusundaki asit seviyesini ölçmek için pH monitorizasyonu yapılır.
• Manometri: Yemek borusunun kasılma yeteneğini ve AÖS'nin basıncını ölçmek için manometri yapılır.
• Baryumlu Yemek Borusu Grafisi: Yemek borusundaki yapısal anormallikleri tespit etmek için baryumlu yemek borusu grafisi çekilebilir.
• Solunum fonksiyon testleri: Özellikle astımı olan hastalarda solunum fonksiyon testleri yapılabilir.
• Kardiyolojik değerlendirme: Özellikle kalp hastalığı olan hastalarda kardiyolojik değerlendirme yapılabilir.

Bu testler, reflünün şiddetini, yemek borusundaki hasarı, AÖS'nin fonksiyonunu ve hastanın genel sağlık durumunu değerlendirmeye yardımcı olur. Bu bilgiler, cerrahi tedaviye uygun olup olmadığını ve hangi cerrahi yöntemin en uygun olduğunu belirlemede önemlidir.

Ameliyat Sonrası Bakım

Reflü ameliyatından sonra, hastanın dikkatli bir şekilde takip edilmesi ve bazı önlemler alması gerekir. Ameliyat sonrası bakım şunları içerebilir:

• Ağrı yönetimi: Ameliyattan sonra ağrı yaşanabilir. Doktorunuz ağrıyı kontrol altına almak için ağrı kesiciler reçete edebilir.
• Beslenme: Ameliyattan sonra birkaç hafta boyunca sıvı ve yumuşak gıdalarla beslenmeniz gerekebilir. Yavaş yavaş normal katı gıdalara geçebilirsiniz. Doktorunuz veya diyetisyeniniz size uygun bir beslenme planı hazırlayacaktır.
• İlaçlar: Doktorunuz, mide asidini azaltmak veya diğer semptomları kontrol altına almak için bazı ilaçlar reçete edebilir.
• Fiziksel aktivite: Ameliyattan sonra birkaç hafta boyunca ağır fiziksel aktivitelerden kaçınmanız gerekir. Yavaş yavaş normal aktivitelere dönebilirsiniz.
• Takip randevuları: Doktorunuzla düzenli takip randevularına gitmeniz önemlidir. Bu randevularda, iyileşmeniz takip edilir ve herhangi bir sorun olup olmadığı değerlendirilir.

Sonuç

Reflü hastalığı, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilen yaygın bir sağlık sorunudur. Çoğu durumda, yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaçlarla kontrol altına alınabilir. Ancak, bazı durumlarda cerrahi tedavi bir seçenek haline gelebilir. Reflü hastalığında cerrahi tedavi, yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisine rağmen semptomları kontrol altına alınamayan, ilaçların yan etkilerinden rahatsız olan veya yemek borusunda ciddi hasar olan hastalar için düşünülebilir. Ameliyat kararı, hastanın semptomları, genel sağlık durumu ve beklentileri dikkate alınarak bir gastroenterolog ve cerrah tarafından değerlendirilmelidir. Ameliyat öncesinde, hastanın kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi ve cerrahi tedavi seçenekleri hakkında bilgilendirilmesi önemlidir. Ameliyat sonrası, hastanın dikkatli bir şekilde takip edilmesi ve bazı önlemler alması gerekir. Reflü hastalığı ve cerrahi tedavi seçenekleri hakkında daha fazla bilgi için doktorunuza danışmanız önemlidir.