Acil TıpKardiyoloji

Taşikardi Nabız Sayısı Kaçtır? Kapsamlı Rehber

Taşikardi, kalbin normalden daha hızlı atması durumudur. Genellikle yetişkinlerde dakikada 100 atımın üzerinde bir kalp hızı olarak tanımlanır. Bu durum, altta yatan çeşitli sağlık sorunlarının bir belirtisi olabileceği gibi, bazı durumlarda zararsız da olabilir. Bu kapsamlı rehberde, taşikardinin ne olduğunu, farklı türlerini, nedenlerini, semptomlarını, teşhis ve tedavi yöntemlerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Taşikardi Nedir?

Kalp, vücuda kan pompalamakla görevli hayati bir organdır. Kalp atış hızı, kalbin dakikadaki kasılma sayısıdır. Normal bir yetişkinin istirahat halindeki kalp atış hızı genellikle dakikada 60 ila 100 atım arasındadır. Taşikardi ise bu normal aralığın üzerindeki kalp atış hızını ifade eder. Çocuklarda ve bebeklerde normal kalp atış hızı yetişkinlere göre daha yüksek olabilir, bu nedenle taşikardi tanımı yaşa göre değişebilir.

Taşikardi, kalbin üst odacıklarından (atriyum) veya alt odacıklarından (ventrikül) kaynaklanabilir. Bu durum, kalbin elektriksel aktivitesindeki bir bozukluktan kaynaklanır ve kalbin daha hızlı ve düzensiz atmasına neden olur. Taşikardi, bazı durumlarda herhangi bir belirti vermeyebilirken, bazı durumlarda ise ciddi semptomlara yol açabilir ve acil tıbbi müdahale gerektirebilir.

Normal Kalp Atış Hızı

Normal kalp atış hızı, kişinin yaşına, fiziksel aktivite düzeyine, stres seviyesine ve genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterir. Genel olarak kabul gören normal değerler şunlardır:

• Yetişkinler (18 yaş ve üzeri): Dakikada 60-100 atım
• Çocuklar (6-15 yaş): Dakikada 70-100 atım
• Bebekler (0-5 yaş): Dakikada 80-120 atım
• Yeni doğanlar (0-1 ay): Dakikada 100-160 atım

Bu değerler genel bir kılavuz niteliğindedir ve kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Örneğin, düzenli egzersiz yapan sporcuların istirahat halindeki kalp atış hızları daha düşük olabilir (dakikada 40-60 atım). Ayrıca, bazı ilaçlar ve tıbbi durumlar da kalp atış hızını etkileyebilir.

Taşikardi Türleri

Taşikardi, kalbin hangi bölgesinden kaynaklandığına ve elektriksel aktivitenin nasıl etkilendiğine bağlı olarak farklı türlere ayrılır. En yaygın taşikardi türleri şunlardır:

• Sinüs Taşikardisi: Kalbin doğal pacemaker'ı olan sinüs düğümünden kaynaklanan normalden daha hızlı kalp atışıdır. Genellikle stres, egzersiz, ateş, dehidratasyon veya anemi gibi durumlara bağlı olarak ortaya çıkar. Sinüs taşikardisi genellikle altta yatan nedenin tedavi edilmesiyle düzelir.
• Supraventriküler Taşikardi (SVT): Kalbin karıncıklarının (ventriküller) üzerinde, yani kulakçıklarda (atriyum) veya atriyoventriküler (AV) düğümde başlayan hızlı kalp atışıdır. SVT genellikle aniden başlar ve aniden sona erer. Çeşitli alt tipleri bulunur (AV nodal reentrant taşikardi, AV reentrant taşikardi, atriyal taşikardi gibi).
• Ventriküler Taşikardi (VT): Kalbin karıncıklarından kaynaklanan hızlı kalp atışıdır. VT, genellikle altta yatan ciddi bir kalp hastalığı (örneğin, kalp krizi geçirmiş olmak, kardiyomiyopati) ile ilişkilidir ve hayatı tehdit edici olabilir.
• Atriyal Fibrilasyon (AF): Kalbin kulakçıklarının düzensiz ve hızlı bir şekilde kasılmasıdır. AF, en sık görülen aritmi türlerinden biridir ve inme riskini artırabilir.
• Atriyal Flutter: Kalbin kulakçıklarının düzenli ancak çok hızlı bir şekilde kasılmasıdır. Atriyal flutter, atriyal fibrilasyona benzer semptomlara neden olabilir ve inme riskini artırabilir.
• Wolff-Parkinson-White Sendromu: Kalpte normal iletim yollarına ek olarak fazladan bir elektriksel yolun bulunması durumudur. Bu durum, SVT'ye neden olabilir.

Supraventriküler Taşikardi (SVT) Alt Tipleri

SVT kendi içerisinde farklı alt tiplere ayrılır. Bu alt tipler, elektriksel uyarının kalpteki izlediği yola göre farklılık gösterir:

• AV Nodal Reentrant Taşikardi (AVNRT): AV düğümü içinde oluşan bir döngü nedeniyle meydana gelir. Kalp atış hızı genellikle dakikada 150-250 atım arasındadır.
• AV Reentrant Taşikardi (AVRT): Kalpte normal iletim yollarına ek olarak bulunan fazladan bir elektriksel yol (aksesuar yol) nedeniyle meydana gelir. Wolff-Parkinson-White sendromu bu duruma bir örnektir.
• Atriyal Taşikardi: Kulakçıklarda (atriyum) bulunan anormal bir odak tarafından başlatılan hızlı kalp atışıdır.

Taşikardi Nedenleri

Taşikardiye yol açabilecek birçok farklı neden bulunmaktadır. Bu nedenler, kalp rahatsızlıklarından yaşam tarzı faktörlerine kadar geniş bir yelpazede yer alabilir:

• Kalp Hastalıkları: Koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği, kalp kapak hastalıkları ve doğuştan kalp kusurları taşikardiye neden olabilir.
• Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon): Kontrolsüz yüksek tansiyon, kalbin daha fazla çalışmasına ve dolayısıyla taşikardiye yol açabilir.
• Tiroid Problemleri: Hipertiroidizm (tiroid bezinin aşırı aktif olması) kalp atış hızını artırabilir.
• Anemi: Kanda yeterli oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerinin eksikliği, kalbin daha hızlı atmasına neden olabilir.
• Akciğer Hastalıkları: Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve pulmoner emboli gibi akciğer hastalıkları taşikardiye yol açabilir.
• Dehidratasyon: Vücudun yeterince sıvı alamaması, kan hacmini azaltarak kalbin daha hızlı atmasına neden olabilir.
• Stres ve Anksiyete: Yoğun stres ve anksiyete, adrenalin salgılanmasına ve kalp atış hızının artmasına neden olabilir.
• Aşırı Kafein ve Alkol Tüketimi: Kafein ve alkol, kalp atış hızını artırıcı etkilere sahip olabilir.
• Sigara Kullanımı: Sigara içmek, kalp ve damar sağlığını olumsuz etkileyerek taşikardi riskini artırabilir.
• Bazı İlaçlar: Soğuk algınlığı ilaçları, astım ilaçları ve bazı antidepresanlar gibi bazı ilaçlar taşikardiye neden olabilir.
• Elektrolit Dengesizlikleri: Kanda potasyum, sodyum, kalsiyum ve magnezyum gibi elektrolitlerin dengesizliği kalp atış hızını etkileyebilir.
• Ateş: Vücut ısısının yükselmesi, kalp atış hızının artmasına neden olabilir.

Taşikardi Belirtileri

Taşikardi belirtileri, taşikardinin türüne, şiddetine ve altta yatan nedenine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bazı kişilerde herhangi bir belirti görülmeyebilirken, bazılarında ise belirgin ve rahatsız edici semptomlar ortaya çıkabilir. En yaygın taşikardi belirtileri şunlardır:

• Çarpıntı: Kalbin hızlı, düzensiz veya güçlü bir şekilde attığını hissetme. Bu his, göğüste, boyunda veya boğazda hissedilebilir.
• Nefes Darlığı: Özellikle eforla birlikte ortaya çıkan nefes darlığı.
• Göğüs Ağrısı: Göğüste sıkışma, baskı veya ağrı hissi.
• Baş Dönmesi ve Sersemlik: Beyne yeterli kan gitmemesi nedeniyle baş dönmesi ve sersemlik hissi.
• Bayılma veya Bayılma Hissi: Şiddetli taşikardi durumlarında bilinç kaybı yaşanabilir.
• Halsizlik ve Yorgunluk: Kalbin yeterince kan pompalayamaması nedeniyle halsizlik ve yorgunluk hissi.
• Terleme: Özellikle soğuk terleme.
• Anksiyete: Taşikardi atağı sırasında anksiyete ve panik hissi.

Bu belirtilerden herhangi birini yaşıyorsanız, özellikle de altta yatan bir kalp rahatsızlığınız varsa, bir doktora başvurmanız önemlidir. Doktorunuz, gerekli testleri yaparak taşikardinin nedenini belirleyebilir ve uygun tedavi yöntemini önerebilir.

Taşikardi Teşhisi

Taşikardi teşhisi, doktorunuzun fiziksel muayenesi, hastanın tıbbi öyküsü ve çeşitli tanısal testler sonucunda konulur. Teşhis sürecinde kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

• Elektrokardiyogram (EKG): Kalbin elektriksel aktivitesini kaydeden bir testtir. EKG, kalp atış hızını, ritmini ve kalp kasının hasar görüp görmediğini gösterir. Taşikardi atağı sırasında çekilen bir EKG, taşikardinin türünü belirlemede çok önemlidir.
• Holter Monitörü: 24 saat veya daha uzun süre boyunca kalbin elektriksel aktivitesini kaydeden taşınabilir bir EKG cihazıdır. Holter monitörü, EKG'nin yakalayamadığı aralıklı taşikardi ataklarını tespit etmede faydalıdır.
• Olay Kaydedici (Event Recorder): Belirli bir süre boyunca (genellikle birkaç hafta veya ay) kalbin elektriksel aktivitesini kaydeden bir cihazdır. Hasta, semptomlar hissettiğinde cihazı aktive ederek kalp ritmini kaydeder. Olay kaydedici, seyrek görülen taşikardi ataklarını tespit etmede kullanılır.
• Efor Testi (Stres Testi): Egzersiz yaparken (genellikle koşu bandında veya bisiklette) kalbin elektriksel aktivitesini ve kan basıncını ölçen bir testtir. Efor testi, egzersizle tetiklenen taşikardi türlerini tespit etmede ve kalbin egzersize nasıl tepki verdiğini değerlendirmede kullanılır.
• Ekokardiyogram: Kalbin ultrason görüntülerini oluşturan bir testtir. Ekokardiyogram, kalbin yapısını, fonksiyonunu ve kalp kapaklarının durumunu değerlendirmede kullanılır.
• Kan Testleri: Tiroid hormonları, elektrolitler ve kan sayımı gibi kan testleri, taşikardiye neden olabilecek altta yatan tıbbi durumları belirlemede yardımcı olabilir.
• Elektrofizyolojik Çalışma (EPS): Kalbin elektriksel sistemini detaylı bir şekilde incelemek için kullanılan invaziv bir testtir. EPS sırasında, kasık veya koldaki bir damardan kalbe kateterler yerleştirilir ve kalbin elektriksel aktivitesi haritalanır. Bu test, taşikardinin kaynağını ve mekanizmasını belirlemede ve ablasyon gibi tedavi yöntemlerini planlamada kullanılır.

Taşikardi Tedavisi

Taşikardi tedavisi, taşikardinin türüne, şiddetine, altta yatan nedenine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Tedavi yöntemleri, ilaçlardan cerrahi işlemlere kadar geniş bir yelpazede yer alabilir. En yaygın taşikardi tedavi yöntemleri şunlardır:

• Vagal Manevralar: Vagus sinirini uyararak kalp atış hızını yavaşlatan basit manevralardır. Bu manevralar arasında öksürmek, ıkınmak, yüze soğuk su uygulamak veya karotis masajı (doktor tarafından yapılması gerekir) yer alır. Vagal manevralar, özellikle SVT ataklarını sonlandırmada etkili olabilir.
• İlaç Tedavisi: Taşikardi tedavisinde kullanılan ilaçlar, kalp atış hızını yavaşlatmaya, ritmi düzenlemeye veya taşikardi ataklarını önlemeye yardımcı olabilir. En sık kullanılan ilaçlar şunlardır:
  • Beta Blokerler: Kalp atış hızını yavaşlatır ve kan basıncını düşürür.
  • Kalsiyum Kanal Blokerleri: Kalp atış hızını yavaşlatır ve kan damarlarını genişletir.
  • Anti-aritmik İlaçlar: Kalp ritmini düzenler ve taşikardi ataklarını önler.
  • Digoksin: Kalp kasılmalarını güçlendirir ve kalp atış hızını yavaşlatır.
• Kardiyoversiyon: Kalbe elektrik şoku verilerek normal ritmin sağlanması işlemidir. Kardiyoversiyon, özellikle AF ve VT gibi hayatı tehdit edici taşikardi türlerinde kullanılır.
• Ablasyon: Kalpte taşikardiye neden olan anormal elektriksel yolu veya odağı yok etmek için kullanılan bir işlemdir. Ablasyon sırasında, kasık veya koldaki bir damardan kalbe kateterler yerleştirilir ve radyo frekans enerjisi veya dondurma (kriyoterapi) kullanılarak anormal doku tahrip edilir. Ablasyon, özellikle SVT ve atriyal flutter gibi durumlarda yüksek başarı oranlarına sahiptir.
• Kalp Pili (Pacemaker): Kalp atış hızı çok yavaş olduğunda veya kalp ritmi düzensiz olduğunda kullanılan bir cihazdır. Kalp pili, kalbe düzenli elektriksel uyarılar göndererek normal ritmin korunmasına yardımcı olur.
• İmplante Edilebilir Kardiyoverter Defibrilatör (ICD): Hayatı tehdit edici ventriküler taşikardi veya ventriküler fibrilasyon riski taşıyan hastalara yerleştirilen bir cihazdır. ICD, anormal kalp ritmini tespit ettiğinde otomatik olarak elektrik şoku vererek normal ritmin sağlanmasına yardımcı olur.
• Cerrahi Tedavi: Nadiren, taşikardiye neden olan yapısal kalp sorunlarını düzeltmek için cerrahi müdahale gerekebilir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Tedaviye ek olarak, yaşam tarzı değişiklikleri de taşikardi semptomlarını yönetmede ve atakları önlemede yardımcı olabilir:

• Kafein ve Alkol Tüketimini Sınırlayın: Kafein ve alkol, kalp atış hızını artırıcı etkilere sahip olabilir.
• Sigarayı Bırakın: Sigara içmek, kalp ve damar sağlığını olumsuz etkileyerek taşikardi riskini artırır.
• Stresi Yönetin: Yoga, meditasyon, derin nefes egzersizleri veya hobiler gibi stres yönetimi teknikleri uygulayın.
• Düzenli Egzersiz Yapın: Doktorunuza danışarak uygun bir egzersiz programı oluşturun. Düzenli egzersiz, kalp sağlığını iyileştirmeye ve stresi azaltmaya yardımcı olabilir.
• Sağlıklı Beslenin: Kalp sağlığı için faydalı olan meyve, sebze, tam tahıllı ürünler ve sağlıklı yağlar içeren bir beslenme planı uygulayın.
• Yeterince Uyuyun: Her gece 7-8 saat uyumaya özen gösterin.
• Dehidratasyondan Kaçının: Gün boyunca yeterli miktarda su için.
• İlaçlarınızı Düzenli Kullanın: Doktorunuzun reçete ettiği ilaçları düzenli olarak kullanın ve dozajları değiştirmeyin.

Taşikardi ve Komplikasyonları

Tedavi edilmeyen veya kontrol altına alınamayan taşikardi, çeşitli komplikasyonlara yol açabilir:

• Kalp Yetmezliği: Uzun süreli hızlı kalp atışı, kalbin zayıflamasına ve kalp yetmezliğine neden olabilir.
• İnme: Özellikle atriyal fibrilasyon gibi durumlarda, kalpte kan pıhtıları oluşabilir ve bu pıhtılar beyne giderek inmeye neden olabilir.
• Ani Kalp Durması: Hayatı tehdit edici ventriküler taşikardi veya ventriküler fibrilasyon durumlarında ani kalp durması meydana gelebilir.
• Bayılma: Şiddetli taşikardi atakları sırasında beyne yeterli kan gitmemesi nedeniyle bayılma yaşanabilir.

Taşikardiden Korunma

Taşikardiden tamamen korunmak mümkün olmasa da, bazı önlemler alarak riski azaltabilirsiniz:

• Kalp Sağlığınıza Dikkat Edin: Sağlıklı bir yaşam tarzı benimseyerek kalp sağlığınızı koruyun.
• Risk Faktörlerini Kontrol Altında Tutun: Yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve diyabet gibi risk faktörlerini kontrol altında tutun.
• Kafein ve Alkol Tüketimini Sınırlayın: Kafein ve alkol, kalp atış hızını artırıcı etkilere sahip olabilir.
• Sigarayı Bırakın: Sigara içmek, kalp ve damar sağlığını olumsuz etkileyerek taşikardi riskini artırır.
• Stresi Yönetin: Yoga, meditasyon veya hobiler gibi stres yönetimi teknikleri uygulayın.
• Düzenli Kontrollerinizi Yaptırın: Doktorunuzla düzenli olarak görüşün ve gerekli tarama testlerini yaptırın.

Ne Zaman Doktora Başvurmalısınız?

Aşağıdaki durumlarda derhal bir doktora başvurmanız önemlidir:

• Ani başlayan ve geçmeyen çarpıntı, nefes darlığı veya göğüs ağrısı.
• Baş dönmesi, sersemlik veya bayılma hissi.
• Altta yatan bir kalp rahatsızlığınız varsa ve taşikardi belirtileri yaşıyorsanız.
• Taşikardi atakları sıklaşıyorsa veya şiddetleniyorsa.

Bu belirtiler, ciddi bir sağlık sorununun işareti olabilir ve acil tıbbi müdahale gerektirebilir.

Sonuç

Taşikardi, kalbin normalden daha hızlı atması durumudur ve çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Taşikardinin türünü, nedenini ve şiddetini belirlemek için bir doktora başvurmak önemlidir. Tedavi, ilaçlardan cerrahi işlemlere kadar değişebilir ve yaşam tarzı değişiklikleri de semptomları yönetmede yardımcı olabilir. Erken teşhis ve tedavi, taşikardiye bağlı komplikasyonları önlemeye yardımcı olabilir. Unutmayın, kalp sağlığınız genel sağlığınız için hayati öneme sahiptir. Bu rehber, taşikardi hakkında kapsamlı bilgi sunmayı amaçlamaktadır, ancak her zaman doktorunuzun tavsiyelerine uyun.