Göğüs HastalıklarıGastroenterolojiKulak Burun Boğaz Hastalıkları

Akalazya: Yutma Güçlüğü Belirtileri Nelerdir?

Akalazya, yemek borusunun (özofagus) alt ucunda bulunan ve mideye geçişi sağlayan kasın (alt özofagus sfinkteri - AÖS) gevşememesi ve yemek borusunun kasılma hareketlerinin (peristaltizm) bozulması sonucu ortaya çıkan bir yutma güçlüğü hastalığıdır. Bu durum, yiyecek ve sıvıların mideden yemek borusuna geri kaçmasına (regürjitasyon) ve çeşitli rahatsız edici belirtilere yol açabilir. Bu blog yazısında, akalazyanın belirtilerini ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.

Akalazyanın Temel Belirtileri

Akalazyanın belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve zamanla şiddetlenebilir. Erken evrelerde belirtiler hafif olabilirken, hastalık ilerledikçe daha belirgin ve rahatsız edici hale gelebilir. Akalazyanın en sık görülen belirtileri şunlardır:

• Yutma Güçlüğü (Disfaji): Katı ve sıvı gıdaları yutmada zorluk çekme.
• Göğüs Ağrısı: Yemek borusunda sıkışma veya yanma hissi.
• Regürjitasyon (Geri Kaçırma): Yenilen gıdaların veya sıvıların ağza veya buruna geri gelmesi.
• Kilo Kaybı: Yetersiz beslenme nedeniyle istemsiz kilo kaybı.
• Öksürük: Özellikle gece yatarken, yemek borusundan akciğerlere kaçan gıdalar nedeniyle.
• Gece Öksürüğü ve Boğulma Hissi: Regürjitasyonun neden olduğu aspirasyon sonucu.
• Göğüste Yanma (Heartburn): Mide asidinin yemek borusuna geri kaçması sonucu. (Her zaman görülmeyebilir)

Yutma Güçlüğü (Disfaji): Akalazyanın En Belirgin Sinyali

Yutma güçlüğü (disfaji), akalazyanın en belirgin ve en sık karşılaşılan belirtisidir. Bu durum, katı veya sıvı gıdaları yutarken zorluk çekme şeklinde kendini gösterir. Bazı hastalarda sadece katı gıdaları yutmakta zorlanırken, bazılarında hem katı hem de sıvı gıdaları yutmakta güçlük çekilebilir. Yutma güçlüğü zamanla şiddetlenebilir ve hastanın yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir.

Yutma Güçlüğünün Nedenleri

Akalazyada yutma güçlüğünün temel nedeni, alt özofagus sfinkterinin (AÖS) gevşememesi ve yemek borusunun normal kasılma hareketlerinin (peristaltizm) bozulmasıdır. Normalde, yutkunma sırasında AÖS gevşeyerek yiyeceklerin mideye geçişine izin verir. Ancak akalazyada AÖS yeterince gevşemez ve yemek borusunda bir tıkanıklık hissi yaratır. Ayrıca, yemek borusunun kasılma hareketleri de bozulduğu için yiyecekler mideye doğru itilemez ve yemek borusunda birikir.

Yutma Güçlüğünün Şiddeti

Yutma güçlüğünün şiddeti kişiden kişiye değişebilir. Bazı hastalarda hafif bir takılma hissi olurken, bazılarında yiyeceklerin yemek borusunda sıkışıp kaldığı hissi oluşabilir. Yutma güçlüğü zamanla artabilir ve hastanın sadece sıvı gıdalarla beslenmesine neden olabilir. Bu durum, kilo kaybı ve yetersiz beslenmeye yol açabilir.

Yutma Güçlüğünü Hafifletme Yolları

Yutma güçlüğünü hafifletmek için bazı yöntemler denenebilir:

• Yiyecekleri Küçük Parçalara Ayırmak: Büyük parçalar halinde yutmak yerine, yiyecekleri küçük parçalara ayırarak yutmak daha kolay olabilir.
• Yavaş Yemek Yemek: Acele etmeden, yavaş yavaş yemek yemek yutma işlemini kolaylaştırabilir.
• İyi Çiğnemek: Yiyecekleri iyice çiğnemek, yutmayı kolaylaştırır ve yemek borusundaki yükü azaltır.
• Bol Sıvı Tüketmek: Yemeklerle birlikte bol sıvı tüketmek, yiyeceklerin daha kolay geçişini sağlayabilir.
• Yemekten Sonra Dik Durmak: Yemekten sonra en az 30 dakika dik durmak, yiyeceklerin yer çekimi etkisiyle mideye inmesine yardımcı olabilir.

Göğüs Ağrısı: Yemek Borusunda Sıkışma Hissi

Göğüs ağrısı, akalazyanın bir diğer yaygın belirtisidir. Bu ağrı, genellikle yemek borusunda sıkışma veya yanma hissi şeklinde tarif edilir. Ağrı, yemek yedikten sonra veya stresli durumlarda daha da şiddetlenebilir.

Göğüs Ağrısının Nedenleri

Akalazyada göğüs ağrısının birkaç nedeni olabilir:

• Yemek Borusunda Biriken Yiyecekler: Yiyeceklerin yemek borusunda birikmesi, yemek borusu duvarında gerilmeye ve ağrıya neden olabilir.
• Yemek Borusu Kaslarının Spazmı: Akalazyada yemek borusu kasları anormal kasılmalar gösterebilir. Bu spazmlar, göğüste ağrıya neden olabilir.
• Mide Asidinin Geri Kaçması: Akalazyada mide asidi yemek borusuna geri kaçabilir (reflü). Bu durum, yemek borusunda tahrişe ve yanmaya neden olarak göğüs ağrısına yol açabilir. (Akalazyada reflü nadir görülür fakat görülebilir)

Göğüs Ağrısını Hafifletme Yolları

Göğüs ağrısını hafifletmek için aşağıdaki yöntemler denenebilir:

• Antiasit İlaçlar: Mide asidini nötralize eden antiasit ilaçlar, reflüye bağlı göğüs ağrısını hafifletebilir. (Doktor tavsiyesi ile kullanılmalıdır.)
• Ağrı Kesiciler: Hafif ağrıları gidermek için reçetesiz satılan ağrı kesiciler kullanılabilir. (Doktor tavsiyesi ile kullanılmalıdır.)
• Sıcak İçecekler: Sıcak içecekler, yemek borusu kaslarını rahatlatarak ağrıyı hafifletebilir.
• Stresten Kaçınmak: Stres, yemek borusu spazmlarını tetikleyebilir. Bu nedenle, stresten kaçınmak önemlidir.

Regürjitasyon (Geri Kaçırma): Yenilen Gıdaların Ağza Geri Gelmesi

Regürjitasyon, yenilen gıdaların veya sıvıların ağza veya buruna geri gelmesi durumudur. Akalazyalı hastalarda regürjitasyon sık görülen bir belirtidir. Regürjitasyon, özellikle yemekten sonra veya gece yatarken daha belirgin olabilir.

Regürjitasyonun Nedenleri

Akalazyada regürjitasyonun temel nedeni, yiyeceklerin yemek borusunda birikmesi ve mideye geçememesidir. Yemek borusunda biriken yiyecekler, zamanla ağza veya buruna geri kaçabilir. Bu durum, özellikle yatay pozisyonda daha kolay gerçekleşir.

Regürjitasyonun Sonuçları

Regürjitasyon, bazı rahatsız edici sonuçlara yol açabilir:

• Ağızda Kötü Tat: Regürjite olan gıdalar, ağızda kötü bir tat bırakabilir.
• Öksürük: Regürjite olan gıdalar, soluk borusuna kaçarak öksürüğe neden olabilir.
• Pnömoni (Zatürre): Uzun süreli regürjitasyon, gıdaların akciğerlere kaçmasına (aspirasyon) ve pnömoniye yol açabilir.
• Boğaz Tahrişi: Regürjite olan mide asidi, boğazı tahriş edebilir.

Regürjitasyonu Önleme Yolları

Regürjitasyonu önlemek veya azaltmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:

• Yemekten Sonra Dik Durmak: Yemekten sonra en az 30 dakika dik durmak, yiyeceklerin yer çekimi etkisiyle mideye inmesine yardımcı olabilir.
• Yatmadan Önce Yemek Yememek: Yatmadan en az 2-3 saat önce yemek yemeyi bırakmak, regürjitasyon riskini azaltabilir.
• Yüksek Yastıkla Yatmak: Yüksek yastıkla yatmak, yemek borusunun yukarıda kalmasına ve regürjitasyonun önlenmesine yardımcı olabilir.
• Küçük Porsiyonlar Halinde Yemek Yemek: Büyük porsiyonlar yerine, sık sık küçük porsiyonlar halinde yemek yemek, yemek borusundaki yükü azaltabilir.

Kilo Kaybı: Yetersiz Beslenme Sonucu

Kilo kaybı, akalazyanın ilerleyen evrelerinde sık görülen bir belirtidir. Yutma güçlüğü nedeniyle yeterli miktarda besin alamayan hastalar, istemsiz kilo kaybı yaşayabilirler.

Kilo Kaybının Nedenleri

Akalazyada kilo kaybının temel nedeni, yutma güçlüğü nedeniyle yeterli kalori ve besin alamamaktır. Yutma güçlüğü nedeniyle yemek yemekten kaçınan veya sadece sıvı gıdalarla beslenen hastalar, zamanla kilo kaybedebilirler.

Kilo Kaybının Sonuçları

Kilo kaybı, birçok olumsuz sonuca yol açabilir:

• Halsizlik ve Yorgunluk: Yetersiz beslenme nedeniyle vücut yeterli enerji üretemez ve halsizlik ve yorgunluk hissi ortaya çıkar.
• Bağışıklık Sisteminin Zayıflaması: Yetersiz beslenme, bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve enfeksiyonlara karşı direncin azalmasına neden olabilir.
• Kas Kaybı: Vücut, enerji ihtiyacını karşılamak için kasları kullanabilir. Bu durum, kas kaybına ve güçsüzlüğe yol açabilir.
• Kemik Yoğunluğunun Azalması: Yetersiz beslenme, kemik yoğunluğunun azalmasına ve osteoporoza yol açabilir.

Kilo Kaybını Önleme Yolları

Kilo kaybını önlemek veya azaltmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:

• Beslenme Uzmanına Danışmak: Bir beslenme uzmanı, hastanın ihtiyaçlarına uygun bir beslenme planı oluşturabilir.
• Yüksek Kalorili ve Besleyici Gıdalar Tüketmek: Yüksek kalorili ve besleyici gıdalar tüketmek, kilo alımına yardımcı olabilir. Örneğin, protein shake'ler, enerji barları ve besleyici içecekler tüketilebilir.
• Sık Sık Küçük Öğünler Yemek: Günde üç büyük öğün yerine, sık sık küçük öğünler yemek, yemek borusundaki yükü azaltabilir ve daha fazla besin alımını sağlayabilir.
• Yemekleri Kolay Yutulabilir Hale Getirmek: Yiyecekleri püre haline getirmek veya sıvılaştırmak, yutmayı kolaylaştırabilir.

Öksürük: Özellikle Gece Yatarken

Öksürük, akalazyanın bir diğer belirtisi olabilir. Özellikle gece yatarken öksürük daha belirgin hale gelebilir.

Öksürüğün Nedenleri

Akalazyada öksürüğün temel nedeni, regürjitasyon sonucu yemek borusundan akciğerlere gıda kaçmasıdır (aspirasyon). Akciğerlere kaçan gıdalar, öksürük refleksini tetikler.

Öksürüğün Sonuçları

Öksürük, bazı rahatsız edici sonuçlara yol açabilir:

• Uyku Bozukluğu: Gece öksürüğü, uyku düzenini bozabilir ve yorgunluğa neden olabilir.
• Boğaz Tahrişi: Sürekli öksürmek, boğazı tahriş edebilir.
• Pnömoni (Zatürre): Uzun süreli aspirasyon, pnömoniye yol açabilir.

Öksürüğü Önleme Yolları

Öksürüğü önlemek veya azaltmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:

• Yatmadan Önce Yemek Yememek: Yatmadan en az 2-3 saat önce yemek yemeyi bırakmak, regürjitasyon riskini azaltabilir.
• Yüksek Yastıkla Yatmak: Yüksek yastıkla yatmak, yemek borusunun yukarıda kalmasına ve regürjitasyonun önlenmesine yardımcı olabilir.
• Sık Sık Küçük Öğünler Yemek: Büyük porsiyonlar yerine, sık sık küçük öğünler yemek, yemek borusundaki yükü azaltabilir.
• Doktora Danışmak: Şiddetli veya sürekli öksürük durumunda, bir doktora danışmak önemlidir. Doktor, öksürüğü hafifletmek için ilaçlar veya diğer tedaviler önerebilir.

Gece Öksürüğü ve Boğulma Hissi: Regürjitasyonun Tehlikeli Sonucu

Gece öksürüğü ve boğulma hissi, akalazyanın daha ciddi belirtilerindendir ve genellikle regürjitasyon sonucu ortaya çıkar. Bu durum, yemek borusundan akciğerlere kaçan gıdaların (aspirasyon) bir sonucudur.

Gece Öksürüğü ve Boğulma Hissi Nedenleri

Gece öksürüğü ve boğulma hissinin temel nedeni, yatay pozisyonda yemek borusundan akciğerlere gıda kaçmasıdır. Yatay pozisyonda yer çekimi etkisi azaldığı için, yemek borusunda biriken gıdaların akciğerlere kaçması daha kolaydır. Bu durum, öksürük refleksini tetikler ve boğulma hissine neden olabilir.

Gece Öksürüğü ve Boğulma Hissinin Sonuçları

Gece öksürüğü ve boğulma hissi, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir:

• Aspirasyon Pnömonisi: Akciğerlere kaçan gıdalar, aspirasyon pnömonisine neden olabilir. Aspirasyon pnömonisi, akciğerlerin iltihaplanmasıdır ve ciddi bir enfeksiyon olabilir.
• Akciğer Hasarı: Tekrarlayan aspirasyonlar, akciğerlerde kalıcı hasara yol açabilir.
• Uyku Bozukluğu: Gece öksürüğü ve boğulma hissi, uyku düzenini bozabilir ve kronik yorgunluğa neden olabilir.
• Anksiyete ve Panik Atak: Boğulma hissi, anksiyete ve panik ataklara yol açabilir.

Gece Öksürüğü ve Boğulma Hissini Önleme Yolları

Gece öksürüğü ve boğulma hissini önlemek veya azaltmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:

• Yatmadan Önce Yemek Yememek: Yatmadan en az 2-3 saat önce yemek yemeyi bırakmak, regürjitasyon riskini azaltabilir.
• Yüksek Yastıkla Yatmak: Yüksek yastıkla yatmak, yemek borusunun yukarıda kalmasına ve regürjitasyonun önlenmesine yardımcı olabilir.
• Sol Yan Üzerine Yatmak: Sol yan üzerine yatmak, midenin yemek borusuna göre daha aşağıda kalmasını sağlayarak regürjitasyon riskini azaltabilir.
• Doktora Danışmak: Gece öksürüğü ve boğulma hissi durumunda, bir doktora danışmak önemlidir. Doktor, durumu değerlendirerek uygun tedaviyi önerebilir.

Göğüste Yanma (Heartburn): Mide Asidinin Yemek Borusuna Geri Kaçması Sonucu (Daha Az Sıklıkla)

Göğüste yanma (heartburn), mide asidinin yemek borusuna geri kaçması sonucu ortaya çıkan bir belirtidir. Akalazyada, alt özofagus sfinkterinin (AÖS) gevşememesi nedeniyle reflü (mide asidinin geri kaçması) genellikle daha az görülür. Ancak, bazı akalazyalı hastalarda AÖS'ün tam olarak kapanmaması veya yemek borusunda biriken yiyeceklerin baskısıyla reflü meydana gelebilir.

Göğüste Yanmanın Nedenleri (Akalazyada)

Akalazyada göğüste yanmanın nedenleri şunlar olabilir:

• AÖS'ün Tam Kapanmaması: Nadiren, AÖS tam olarak kapanmayabilir ve mide asidi yemek borusuna geri kaçabilir.
• Yemek Borusunda Biriken Yiyeceklerin Baskısı: Yemek borusunda biriken yiyecekler, mideye baskı yaparak mide asidinin yemek borusuna kaçmasına neden olabilir.
• Tedavi Sonrası: Akalazya tedavisi sonrası (örneğin, balon dilatasyonu veya cerrahi müdahale sonrası) AÖS'ün gevşemesi nedeniyle reflü riski artabilir.

Göğüste Yanmanın Sonuçları

Göğüste yanma, aşağıdaki rahatsızlıklara yol açabilir:

• Yemek Borusu Tahrişi: Mide asidi, yemek borusunu tahriş ederek ağrı ve yanma hissine neden olabilir.
• Özofajit: Uzun süreli reflü, yemek borusunun iltihaplanmasına (özofajit) yol açabilir.
• Barrett Özofagusu: Nadiren, uzun süreli reflü, yemek borusunun hücrelerinde değişikliklere neden olarak Barrett özofagusuna yol açabilir. Barrett özofagusu, yemek borusu kanseri riskini artırabilir.

Göğüste Yanmayı Hafifletme Yolları

Akalazyada göğüste yanmayı hafifletmek için aşağıdaki yöntemler denenebilir:

• Antiasit İlaçlar: Mide asidini nötralize eden antiasit ilaçlar, reflüye bağlı göğüs yanmasını hafifletebilir. (Doktor tavsiyesi ile kullanılmalıdır.)
• H2 Reseptör Blokerleri: Mide asidi üretimini azaltan H2 reseptör blokerleri kullanılabilir. (Doktor tavsiyesi ile kullanılmalıdır.)
• Proton Pompası İnhibitörleri (PPI'lar): Mide asidi üretimini tamamen engelleyen PPI'lar kullanılabilir. (Doktor tavsiyesi ile kullanılmalıdır. Akalazyada reflü nadir olduğu için PPI kullanımı her zaman gerekli olmayabilir.)
• Yemek Alışkanlıklarını Değiştirmek: Yağlı, baharatlı ve asitli gıdalardan kaçınmak, alkol ve kafein tüketimini azaltmak reflüyü hafifletebilir.
• Yatmadan Önce Yemek Yememek: Yatmadan en az 2-3 saat önce yemek yemeyi bırakmak, reflü riskini azaltabilir.
• Yüksek Yastıkla Yatmak: Yüksek yastıkla yatmak, yemek borusunun yukarıda kalmasına ve reflünün önlenmesine yardımcı olabilir.

Akalazya Belirtileri Hakkında Önemli Notlar

Akalazya belirtileri diğer yemek borusu hastalıklarıyla benzerlik gösterebilir. Bu nedenle, doğru teşhis için bir doktora başvurmak önemlidir. Doktor, fiziksel muayene, öykü alma ve bazı testler yaparak akalazya teşhisini koyabilir.

Akalazya teşhisi konulduktan sonra, tedavi seçenekleri hakkında doktorunuzla konuşmanız önemlidir. Akalazyanın tedavisi, belirtileri hafifletmeye ve yemek borusunun fonksiyonunu iyileştirmeye yöneliktir. Tedavi seçenekleri arasında ilaçlar, endoskopik tedaviler (balon dilatasyonu, POEM) ve cerrahi müdahale (Heller miyotomisi) bulunur.

Akalazya, yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilen bir hastalıktır. Ancak, erken teşhis ve uygun tedavi ile belirtiler kontrol altına alınabilir ve hastaların yaşam kalitesi artırılabilir.

Sonuç

Akalazya, yutma güçlüğü, göğüs ağrısı, regürjitasyon, kilo kaybı, öksürük ve göğüste yanma gibi çeşitli belirtilere yol açabilen bir yemek borusu hastalığıdır. Bu belirtiler kişiden kişiye değişebilir ve zamanla şiddetlenebilir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile akalazya belirtileri kontrol altına alınabilir ve hastaların yaşam kalitesi artırılabilir. Eğer sizde de bu belirtilerden herhangi biri varsa, vakit kaybetmeden bir doktora başvurmanız önemlidir.