Ağız, Diş ve Çene CerrahisiDiş Hekimliği

Gömülü 20 Yaş Dişleri: Ağrı, Riskler ve Cerrahi Çözümler

Yirmilik dişler, ağzımızda en son çıkan dişlerdir ve genellikle 17 ila 25 yaşları arasında sürerler. Ancak, çoğu zaman çene yeterince büyük olmadığı için bu dişler tam olarak çıkamazlar ve "gömülü" kalırlar. Bu durum, çeşitli sorunlara yol açabilir ve sıklıkla cerrahi müdahale gerektirebilir. Bu makalede, gömülü yirmilik dişlerin ne olduğunu, neden sorunlara yol açtığını, potansiyel risklerini ve cerrahi çözümlerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Yirmilik Diş Nedir?

Yirmilik dişler, ağzımızın en arkasında bulunan ve her çenede bir tane olmak üzere toplamda dört adet bulunan üçüncü azı dişleridir. Evrimsel süreçte, atalarımız daha sert ve çiğ gıdalarla beslenirken bu dişlere daha fazla ihtiyaç duyuyorlardı. Ancak günümüzde, beslenme alışkanlıklarımızın değişmesi ve daha yumuşak gıdalar tüketmemiz nedeniyle, çene yapımız küçülmüş ve yirmilik dişler için yeterli alan kalmamıştır.

Yirmilik Dişlerin Gelişimi

Yirmilik dişlerin gelişimi genellikle ergenlik döneminde başlar. Diş tomurcukları kemik içinde oluşur ve yavaş yavaş büyüyerek diş kronu ve kökleri gelişir. Bu süreç, kişinin genetik yapısı, beslenme alışkanlıkları ve genel sağlığı gibi çeşitli faktörlerden etkilenebilir. Yirmilik dişler genellikle 17 ila 25 yaşları arasında sürmeye başlarlar. Ancak, bazı durumlarda bu dişler hiç sürmeyebilir veya daha geç yaşlarda sürmeye çalışabilirler.

Gömülü Yirmilik Diş Ne Anlama Gelir?

Gömülü yirmilik diş, dişin normal pozisyonda çıkamadığı ve kemik veya diş eti altında sıkıştığı durumu ifade eder. Bu durum, dişin çene kemiğinde yatay, eğik veya dikey olarak konumlanmasından kaynaklanabilir. Gömülü yirmilik dişler, kısmen çıkmış (yarı gömülü) veya tamamen kemik içinde kalmış (tamamen gömülü) olabilirler.

Gömülülük Nedenleri

Gömülü yirmilik dişlerin en yaygın nedeni, çene kemiğinin yirmilik dişlerin sığabileceği kadar büyük olmamasıdır. Bunun dışında, dişin çıkış yolunda başka bir dişin veya kemik yapısının engeli olması, dişin anormal pozisyonda gelişmesi veya genetik faktörler de gömülülüğe neden olabilir.

Gömülü Yirmilik Dişlerin Belirtileri ve Neden Olduğu Sorunlar

Gömülü yirmilik dişler her zaman belirti vermeyebilir. Bazı kişilerde herhangi bir ağrı veya rahatsızlık olmaksızın uzun yıllar boyunca gömülü kalabilirler. Ancak, çoğu durumda gömülü yirmilik dişler çeşitli sorunlara yol açabilir ve bu sorunlar farklı belirtilerle kendini gösterebilir.

Ağrı ve Rahatsızlık

Gömülü yirmilik dişlerin en sık görülen belirtisi ağrıdır. Ağrı, dişin çıkmaya çalışırken çevre dokulara baskı yapması, iltihaplanmaya neden olması veya diğer dişlere zarar vermesi sonucu ortaya çıkabilir. Ağrı genellikle çene, kulak veya baş bölgesine yayılabilir ve zonklayıcı, sürekli veya aralıklı olabilir.

Enfeksiyon (Perikoronit)

Kısmen çıkmış yirmilik dişlerin çevresindeki diş eti dokusu, bakteri ve yiyecek artıklarının birikmesi için uygun bir ortam oluşturur. Bu durum, perikoronit adı verilen bir enfeksiyona yol açabilir. Perikoronit, diş eti şişliği, kızarıklık, ağrı, hassasiyet, ağız kokusu ve hatta yutkunma güçlüğü gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Şiddetli vakalarda, enfeksiyon çene kemiğine ve diğer bölgelere yayılabilir.

Diğer Dişlere Baskı ve Çapraşıklık

Gömülü yirmilik dişler, diğer dişlere baskı yaparak onların pozisyonunu değiştirebilir ve çapraşıklığa neden olabilir. Bu durum, özellikle ortodontik tedavi görmüş kişilerde, tedavi sonuçlarını olumsuz etkileyebilir ve tekrar çapraşıklığa yol açabilir.

Kist ve Tümör Oluşumu

Nadir durumlarda, gömülü yirmilik dişlerin etrafında kist veya tümör oluşabilir. Bu kistler ve tümörler, çevre dokulara zarar verebilir, çene kemiğini zayıflatabilir ve hatta sinirlere baskı yaparak uyuşukluğa neden olabilir.

Diş Çürüğü ve Diş Eti Hastalıkları

Gömülü yirmilik dişlerin temizlenmesi zordur ve bu durum, diş çürüğü ve diş eti hastalıkları riskini artırır. Ayrıca, gömülü yirmilik dişin yanındaki dişte de çürük oluşma riski artabilir.

Gömülü Yirmilik Dişlerin Tanısı Nasıl Konulur?

Gömülü yirmilik dişlerin tanısı, genellikle bir diş hekimi tarafından klinik muayene ve radyolojik görüntüleme yöntemleri kullanılarak konulur.

Klinik Muayene

Diş hekimi, ağız içini dikkatlice inceleyerek yirmilik dişlerin durumunu değerlendirir. Diş eti şişliği, kızarıklık, hassasiyet, ağrı ve diğer belirtiler kontrol edilir. Ayrıca, diğer dişlerin pozisyonu ve çapraşıklık olup olmadığı da değerlendirilir.

Radyolojik Görüntüleme

Radyolojik görüntüleme yöntemleri, gömülü yirmilik dişlerin konumunu, yönünü, çevre dokularla ilişkisini ve potansiyel sorunları değerlendirmek için kullanılır. En sık kullanılan radyolojik görüntüleme yöntemleri şunlardır:

• Panoramik Röntgen: Tüm ağız ve çene yapısını gösteren geniş bir röntgen filmidir. Gömülü yirmilik dişlerin genel konumunu ve diğer dişlerle ilişkisini değerlendirmek için kullanılır.
• Periapikal Röntgen: Tek bir dişi ve çevresindeki kemik dokusunu daha detaylı gösteren bir röntgen filmidir. Gömülü yirmilik dişin kök yapısını, çürük olup olmadığını ve çevre kemikle ilişkisini değerlendirmek için kullanılır.
• Konik Işınlı Bilgisayarlı Tomografi (CBCT): Üç boyutlu bir görüntüleme yöntemidir. Gömülü yirmilik dişin konumunu, yönünü, çevre dokularla (sinirler, damarlar, sinüsler) ilişkisini ve potansiyel sorunları en detaylı şekilde değerlendirmek için kullanılır. Özellikle cerrahi planlama aşamasında çok önemlidir.

Gömülü Yirmilik Dişlerin Tedavi Seçenekleri

Gömülü yirmilik dişlerin tedavisi, dişin durumuna, belirtilere ve potansiyel risklere bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri arasında gözlem, ilaç tedavisi ve cerrahi çekim yer alır.

Gözlem

Eğer gömülü yirmilik diş herhangi bir belirti vermiyorsa, çevre dokulara zarar vermiyorsa ve potansiyel bir risk oluşturmuyorsa, diş hekimi düzenli olarak gözlem yapmayı tercih edebilir. Bu durumda, düzenli diş hekimi kontrolleri ve radyolojik görüntüleme ile dişin durumu takip edilir. Herhangi bir sorun ortaya çıkarsa, tedaviye başlanır.

İlaç Tedavisi

Gömülü yirmilik dişin neden olduğu ağrı, enfeksiyon veya iltihaplanma gibi durumlarda, diş hekimi ilaç tedavisi uygulayabilir. Bu tedavi genellikle ağrı kesiciler, anti-enflamatuar ilaçlar ve antibiyotikler içerir. İlaç tedavisi, semptomları hafifletmeye ve enfeksiyonu kontrol altına almaya yardımcı olur, ancak altta yatan sorunu çözmez.

Cerrahi Çekim

Gömülü yirmilik dişlerin neden olduğu sorunların kalıcı çözümü genellikle cerrahi çekimdir. Cerrahi çekim, dişin kemik veya diş eti altından çıkarılmasını içerir. Cerrahi çekim, diş hekimi veya oral cerrah tarafından yapılabilir.

Cerrahi Çekim Endikasyonları

Gömülü yirmilik dişlerin cerrahi çekimi aşağıdaki durumlarda gereklidir:

• Ağrı ve Rahatsızlık: Gömülü yirmilik dişin neden olduğu sürekli veya tekrarlayan ağrı durumunda.
• Enfeksiyon (Perikoronit): Gömülü yirmilik dişin çevresinde tekrarlayan enfeksiyon durumunda.
• Diğer Dişlere Baskı ve Çapraşıklık: Gömülü yirmilik dişin diğer dişlere baskı yaparak çapraşıklığa neden olması durumunda.
• Kist ve Tümör Oluşumu: Gömülü yirmilik dişin etrafında kist veya tümör oluşması durumunda.
• Diş Çürüğü ve Diş Eti Hastalıkları: Gömülü yirmilik dişin neden olduğu diş çürüğü veya diş eti hastalıkları durumunda.
• Ortodontik Tedavi: Ortodontik tedavi planlaması veya tedavi sonuçlarının korunması amacıyla.

Cerrahi Çekim Süreci

Gömülü yirmilik dişlerin cerrahi çekimi genellikle lokal anestezi altında yapılır. Ancak, bazı durumlarda genel anestezi veya sedasyon da tercih edilebilir. Cerrahi çekim süreci aşağıdaki adımları içerir:

1. Anestezi: Diş hekimi veya cerrah, bölgeyi uyuşturmak için lokal anestezi uygular. Bazı durumlarda, hastanın rahatlaması için sedasyon veya genel anestezi de kullanılabilir.
2. Diş Eti Kesimi: Diş hekimi veya cerrah, dişe ulaşmak için diş eti üzerinde bir kesi yapar. Kesiğin şekli ve boyutu, dişin konumuna ve gömülülük derecesine bağlı olarak değişir.
3. Kemik Kaldırma: Eğer diş kemik içinde gömülüyse, diş hekimi veya cerrah dişe ulaşmak için bir miktar kemik kaldırabilir. Bu işlem, özel cerrahi aletler veya bir frez kullanılarak yapılır.
4. Dişin Bölünmesi: Dişin tamamını çıkarmak zor ise, diş hekimi veya cerrah dişi birkaç parçaya bölebilir. Bu, dişin daha kolay çıkarılmasını sağlar ve çevre dokulara zarar verme riskini azaltır.
5. Dişin Çıkarılması: Diş veya diş parçaları, özel cerrahi aletler kullanılarak dikkatlice çıkarılır.
6. Yara Temizliği: Dişin çıkarıldığı bölge, enfeksiyon riskini azaltmak için temizlenir ve dezenfekte edilir.
7. Dikiş Atılması: Diş eti kesisi, eriyebilen veya erimeyen dikişlerle kapatılır. Eriyebilen dikişler zamanla kendiliğinden erir, erimeyen dikişler ise bir hafta sonra diş hekimi tarafından alınır.
8. Gazlı Bez Uygulaması: Kanamanın durdurulması ve yaranın korunması için dişin çıkarıldığı bölgeye gazlı bez yerleştirilir. Hastaya gazlı bezi belirli bir süre boyunca ısırması söylenir.

Cerrahi Çekim Sonrası Bakım

Gömülü yirmilik dişlerin cerrahi çekimi sonrası, iyileşme sürecini hızlandırmak ve komplikasyonları önlemek için dikkatli bir bakım gereklidir. Diş hekiminin veya cerrahın talimatlarına uyulması çok önemlidir.

Ağrı Kontrolü

Cerrahi çekim sonrası ağrı normaldir. Diş hekimi veya cerrah, ağrıyı kontrol altına almak için ağrı kesiciler reçete edebilir. Reçeteli ağrı kesicilerin yanı sıra, reçetesiz satılan ağrı kesiciler de kullanılabilir. Ancak, herhangi bir ilaç kullanmadan önce diş hekimine danışmak önemlidir.

Şişlik Kontrolü

Cerrahi çekim sonrası şişlik de normaldir. Şişliği azaltmak için, ilk 24 saat boyunca bölgeye buz kompresi uygulanabilir. Buz kompresi, 20 dakika uygulama ve 20 dakika ara şeklinde tekrarlanmalıdır. 24 saat sonra, sıcak kompres uygulamak şişliğin azalmasına yardımcı olabilir.

Kanama Kontrolü

Cerrahi çekim sonrası hafif kanama normaldir. Kanama kontrol altına almak için, dişin çıkarıldığı bölgeye yerleştirilen gazlı bezi 30-45 dakika boyunca sıkıca ısırmak gerekir. Eğer kanama devam ederse, yeni bir gazlı bez yerleştirerek aynı işlemi tekrarlamak gerekir. Şiddetli kanama durumunda, derhal diş hekimine başvurulmalıdır.

Beslenme

Cerrahi çekim sonrası ilk birkaç gün boyunca yumuşak ve sıvı gıdalar tüketmek önemlidir. Çiğneme gerektirmeyen gıdalar, yaranın iyileşmesine yardımcı olur ve ağrıyı azaltır. Çorba, yoğurt, püre, muhallebi ve smoothie gibi gıdalar tercih edilebilir. Sert, baharatlı, sıcak ve asitli gıdalardan kaçınmak gerekir.

Ağız Hijyeni

Cerrahi çekim sonrası ağız hijyenine dikkat etmek, enfeksiyon riskini azaltmak için önemlidir. İlk 24 saat boyunca ağzı çalkalamaktan kaçınmak gerekir. 24 saat sonra, ılık tuzlu su ile nazikçe ağzı çalkalamak, yaranın temiz kalmasına yardımcı olur. Dişleri fırçalarken, cerrahi bölgeye dikkat etmek ve nazikçe fırçalamak gerekir.

Sigara ve Alkol

Sigara ve alkol, iyileşme sürecini olumsuz etkileyebilir ve komplikasyon riskini artırabilir. Bu nedenle, cerrahi çekim sonrası en az bir hafta boyunca sigara ve alkolden kaçınmak önemlidir.

Dinlenme

Cerrahi çekim sonrası dinlenmek, vücudun iyileşmesine yardımcı olur. İlk birkaç gün boyunca ağır aktivitelerden kaçınmak ve yeterli uyku almak önemlidir.

Diş Hekimi Kontrolü

Cerrahi çekim sonrası diş hekiminin belirlediği tarihlerde kontrole gitmek, iyileşme sürecinin takip edilmesi ve herhangi bir komplikasyonun erken teşhis edilmesi için önemlidir.

Gömülü Yirmilik Diş Çekiminin Riskleri ve Komplikasyonları

Gömülü yirmilik diş çekimi genellikle güvenli bir işlemdir. Ancak, her cerrahi işlemde olduğu gibi, bazı riskler ve komplikasyonlar mevcuttur.

Ağrı ve Şişlik

Cerrahi çekim sonrası ağrı ve şişlik normaldir ve genellikle ağrı kesiciler ve buz kompresi ile kontrol altına alınabilir. Ancak, bazı durumlarda ağrı ve şişlik daha şiddetli olabilir ve daha uzun sürebilir.

Kanama

Cerrahi çekim sonrası hafif kanama normaldir ve genellikle gazlı bez ile kontrol altına alınabilir. Ancak, nadir durumlarda kanama daha şiddetli olabilir ve ek müdahale gerektirebilir.

Enfeksiyon

Cerrahi çekim sonrası enfeksiyon riski düşüktür, ancak yine de mümkündür. Enfeksiyon belirtileri arasında ağrı, şişlik, kızarıklık, ateş ve kötü tat yer alır. Enfeksiyon durumunda, diş hekimi antibiyotik tedavisi uygulayabilir.

Sinir Hasarı

Alt çenedeki yirmilik dişlerin kökleri, sinirlere yakın olabilir. Cerrahi çekim sırasında sinir hasarı oluşma riski vardır. Sinir hasarı, dudak, dil veya çenede uyuşukluğa veya karıncalanmaya neden olabilir. Çoğu durumda, sinir hasarı geçicidir ve birkaç hafta veya ay içinde düzelir. Ancak, nadir durumlarda sinir hasarı kalıcı olabilir.

Kuru Soket (Alveolit)

Kuru soket, dişin çekildiği bölgedeki kan pıhtısının erken kaybolması sonucu ortaya çıkar. Bu durum, şiddetli ağrıya ve kötü ağız kokusuna neden olabilir. Kuru soket, genellikle diş hekimi tarafından uygulanan özel bir pansuman ile tedavi edilir.

Çene Kemiği Kırığı

Nadir durumlarda, özellikle kemik yoğunluğunun düşük olduğu kişilerde, cerrahi çekim sırasında çene kemiği kırılabilir. Çene kemiği kırığı, ek cerrahi müdahale gerektirebilir.

Diğer Dişlere Zarar

Cerrahi çekim sırasında, komşu dişlere zarar verme riski vardır. Bu durum, dişin yerinden çıkması veya dolgusunun düşmesi şeklinde olabilir.

Gömülü Yirmilik Diş Çekimi Öncesi ve Sonrası Nelere Dikkat Etmeli?

Gömülü yirmilik diş çekimi, dikkatli bir planlama ve uygun bakım ile başarılı bir şekilde gerçekleştirilebilir. İşte cerrahi çekim öncesi ve sonrası dikkat edilmesi gerekenler:

Cerrahi Çekim Öncesi

• Diş hekiminizle tüm tıbbi geçmişinizi ve kullandığınız ilaçları paylaşın.
• Cerrahi çekim günü rahat ve bol giysiler giyin.
• Cerrahi çekimden önce yemek yiyin, ancak ağır ve yağlı gıdalardan kaçının.
• Cerrahi çekimden önce sigara içmeyin ve alkol tüketmeyin.
• Cerrahi çekim sonrası size eşlik edecek birini ayarlayın, özellikle genel anestezi veya sedasyon alacaksanız.
• Diş hekiminizin size verdiği tüm talimatları dikkatlice okuyun ve anlayın.

Cerrahi Çekim Sonrası

• Diş hekiminizin size verdiği ağrı kesici ve antibiyotikleri düzenli olarak kullanın.
• İlk 24 saat boyunca bölgeye buz kompresi uygulayın.
• Yumuşak ve sıvı gıdalar tüketin.
• Ağzınızı ılık tuzlu su ile nazikçe çalkalayın.
• Sigara içmeyin ve alkol tüketmeyin.
• Ağır aktivitelerden kaçının ve dinlenin.
• Diş hekiminizin belirlediği tarihlerde kontrole gidin.
• Herhangi bir sorun yaşarsanız (şiddetli ağrı, kanama, enfeksiyon belirtileri), derhal diş hekimine başvurun.

Gömülü Yirmilik Diş Çekimi Alternatifleri Var Mıdır?

Gömülü yirmilik dişlerin tedavisinde cerrahi çekim en yaygın ve etkili yöntemdir. Ancak, bazı durumlarda cerrahi çekime alternatif tedavi seçenekleri düşünülebilir.

Ortodontik Çekim

Eğer gömülü yirmilik diş, diğer dişlerin pozisyonunu bozuyorsa ve ortodontik tedavi gerekiyorsa, diş hekimi ortodontik çekim yöntemini düşünebilir. Bu yöntemde, gömülü diş ortodontik apareyler yardımıyla yavaş yavaş çekilir ve doğru pozisyona getirilir.

Kısmi Çekim (Koronektomi)

Kısmi çekim, sadece dişin kron kısmının çıkarıldığı ve köklerinin yerinde bırakıldığı bir cerrahi yöntemdir. Bu yöntem, özellikle alt çenedeki yirmilik dişlerin sinirlere yakın olduğu durumlarda, sinir hasarı riskini azaltmak için tercih edilebilir. Ancak, kısmi çekim sonrası diş köklerinde enfeksiyon veya ağrı gibi sorunlar ortaya çıkabilir.

Oto-Transplantasyon

Oto-transplantasyon, gömülü yirmilik dişin başka bir bölgedeki eksik bir dişin yerine nakledilmesidir. Bu yöntem, özellikle genç hastalarda ve uygun kemik yapısına sahip olan kişilerde uygulanabilir. Ancak, oto-transplantasyonun başarı oranı düşüktür ve nakledilen dişin uzun ömürlü olması garanti edilmez.

Gömülü Yirmilik Dişlerle İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Gömülü yirmilik dişlerle ilgili birçok soru sorulmaktadır. İşte en sık sorulan sorulardan bazıları ve cevapları:

1. Yirmilik dişlerimin çekilmesi gerekli mi?

   Eğer yirmilik dişleriniz herhangi bir sorun yaratmıyorsa ve potansiyel bir risk oluşturmuyorsa, çekilmesi gerekli olmayabilir. Ancak, ağrı, enfeksiyon, çapraşıklık veya diğer sorunlara neden oluyorsa, çekilmesi önerilir.

2. Yirmilik diş çekimi ağrılı mı?

   Cerrahi çekim sırasında lokal anestezi uygulandığı için ağrı hissedilmez. Ancak, cerrahi çekim sonrası ağrı normaldir ve ağrı kesiciler ile kontrol altına alınabilir.

3. Yirmilik diş çekimi ne kadar sürer?

   Cerrahi çekim süresi, dişin konumuna, gömülülük derecesine ve diğer faktörlere bağlı olarak değişir. Basit bir çekim 30 dakika kadar sürerken, daha karmaşık bir çekim 1-2 saat sürebilir.

4. Yirmilik diş çekimi sonrası ne zaman normal hayatıma dönebilirim?

   Çoğu kişi, cerrahi çekimden birkaç gün sonra normal hayatına dönebilir. Ancak, iyileşme süreci kişiden kişiye değişir ve bazı kişilerde iyileşme daha uzun sürebilir.

5. Yirmilik diş çekimi sonrası nelere dikkat etmeliyim?

   Cerrahi çekim sonrası ağrı kontrolü, şişlik kontrolü, kanama kontrolü, beslenme, ağız hijyeni, sigara ve alkol tüketimi gibi konulara dikkat etmek önemlidir. Ayrıca, diş hekiminizin size verdiği tüm talimatlara uymalısınız.

6. Yirmilik diş çekimi riskli midir?

   Gömülü yirmilik diş çekimi genellikle güvenli bir işlemdir. Ancak, her cerrahi işlemde olduğu gibi, bazı riskler ve komplikasyonlar mevcuttur. Bu riskler ve komplikasyonlar hakkında diş hekiminizden bilgi almanız önemlidir.

7. Yirmilik dişlerim hiç çıkmazsa ne olur?

   Bazı kişilerde yirmilik dişler hiç sürmez veya kemik içinde kalır. Eğer herhangi bir sorun yaratmıyorsa, bu durum genellikle bir sorun teşkil etmez ve tedavi gerektirmez.

Sonuç

Gömülü yirmilik dişler, birçok kişide sorunlara yol açabilen yaygın bir durumdur. Ağrı, enfeksiyon, çapraşıklık ve diğer sorunlar, yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Gömülü yirmilik dişlerin tanısı ve tedavisi, diş hekimleri tarafından yapılmalıdır. Cerrahi çekim, çoğu durumda etkili bir çözüm olsa da, diğer tedavi seçenekleri de mevcuttur. Cerrahi çekim öncesi ve sonrası dikkatli bir bakım, iyileşme sürecini hızlandırır ve komplikasyon riskini azaltır. Eğer yirmilik dişlerinizle ilgili herhangi bir endişeniz varsa, bir diş hekimine başvurarak muayene olmanız ve uygun tedavi planını belirlemeniz önemlidir.