NST (Non Stress Test) Nedir? Kapsamlı Rehber

Hamilelik, anne adayları için heyecan verici ve özel bir dönemdir. Bu dönemde anne ve bebeğin sağlığını korumak, sağlıklı bir doğum gerçekleştirmek için düzenli doktor kontrolleri ve çeşitli testler büyük önem taşır. Bu testlerden biri de Non Stress Test (NST) olarak adlandırılır. NST, anne karnındaki bebeğin iyilik halini değerlendirmek için kullanılan, güvenilir ve yaygın bir yöntemdir. Bu kapsamlı rehberde, NST'nin ne olduğunu, neden yapıldığını, nasıl uygulandığını ve sonuçlarının nasıl yorumlandığını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

NST'nin Tanımı ve Amacı

Non Stress Test (NST), anne karnındaki bebeğin kalp atış hızının, bebeğin hareketlerine veya kasılmalarına verdiği tepkiyi ölçen bir testtir. Bu test, bebeğin yeterli oksijen alıp almadığını ve genel sağlığının nasıl olduğunu değerlendirmek için kullanılır. "Non Stress" ifadesi, testin bebeğe herhangi bir stres yüklemediği anlamına gelir. Test, genellikle hamileliğin son trimesterinde (28. haftadan itibaren) uygulanır, ancak doktorun gerekli görmesi halinde daha erken haftalarda da yapılabilir.

NST'nin temel amacı:

• Bebeğin genel iyilik halini değerlendirmek.
• Bebeğin yeterli oksijen alıp almadığını kontrol etmek.
• Riskli gebeliklerde bebeğin durumunu yakından takip etmek.
• Doğum öncesi dönemde olası sorunları erken teşhis etmek ve müdahale etmek.

NST Neden Yapılır? Hangi Durumlarda Gerekli Olabilir?

NST, her hamile kadına rutin olarak uygulanmayabilir. Genellikle doktor, anne veya bebekle ilgili belirli risk faktörleri olduğunda NST yapılmasını önerir. NST'nin gerekli olabileceği durumlar şunlardır:

Anneyle İlgili Risk Faktörleri

• Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon): Gebelik hipertansiyonu (preeklampsi veya gebelik zehirlenmesi), bebeğe giden kan akışını etkileyebilir ve NST ile bebeğin durumu yakından takip edilmelidir.
• Diyabet (Şeker Hastalığı): Gebelik diyabeti veya önceden var olan diyabet, bebeğin sağlığını olumsuz etkileyebilir. NST, bebeğin durumunu izlemek için önemlidir.
• Otoimmün Hastalıklar (SLE, APS gibi): Bu tür hastalıklar, plasentanın fonksiyonunu etkileyebilir ve bebeğin gelişimini olumsuz etkileyebilir.
• Kan Uyuşmazlığı (Rh Uygunsuzluğu): Anne ve bebek arasında kan uyuşmazlığı varsa, bebeğin sağlığı risk altında olabilir ve NST ile takip edilmelidir.
• Çoğul Gebelik (İkiz, Üçüz Gebelikler): Çoğul gebeliklerde, bebeklerin büyüme hızı ve oksijen alımı farklılık gösterebilir. NST, her bir bebeğin durumunu ayrı ayrı değerlendirmek için önemlidir.
• Geçmişte Ölü Doğum veya Bebek Kaybı: Daha önce ölü doğum veya bebek kaybı yaşamış olan annelerde, sonraki gebeliklerde NST ile bebeğin sağlığı yakından takip edilmelidir.
• İlaç Kullanımı: Hamilelikte kullanılan bazı ilaçlar, bebeğin kalp atış hızını etkileyebilir. NST, bu etkileri izlemek için kullanılabilir.
• Annenin Yaşı: İleri yaşta (35 yaş ve üzeri) hamile kalan annelerde, gebelik komplikasyonları riski daha yüksek olabilir.
• Aşırı Kilolu veya Obez Olmak: Obezite, gebelik komplikasyonları riskini artırabilir.

Bebekle İlgili Risk Faktörleri

• Bebek Hareketlerinde Azalma: Anne, bebeğin hareketlerinde belirgin bir azalma fark ederse, bu durum bebeğin sağlığıyla ilgili bir sorun olabileceğini gösterir. NST ile bebeğin durumu değerlendirilmelidir.
• Bebeğin Büyüme Geriliği (IUGR): Bebeğin anne karnında beklenen büyüme hızına ulaşamaması, yetersiz beslenme veya oksijen eksikliği gibi sorunlardan kaynaklanabilir. NST ile bebeğin durumu takip edilmelidir.
• Amniyon Sıvısı Anormallikleri (Polihidramniyos, Oligohidramniyos): Amniyon sıvısının normalden fazla (polihidramniyos) veya az (oligohidramniyos) olması, bebeğin sağlığıyla ilgili sorunlara işaret edebilir.
• Doğumsal Anomaliler: Bebekte tespit edilen doğumsal anomaliler, bebeğin kalp atış hızını etkileyebilir.
• Erken Doğum Riski: Erken doğum riski olan gebelerde, bebeğin sağlığını değerlendirmek için NST yapılabilir.
• Plasenta Previa veya Abruptio Plasenta: Plasentanın rahim ağzını kapatması (plasenta previa) veya erken ayrılması (abruptio plasenta), bebeğe giden kan akışını engelleyebilir ve NST ile bebeğin durumu takip edilmelidir.

NST Nasıl Yapılır? İşlem Adımları ve Süresi

NST, genellikle hastanede veya doğum merkezinde yapılan, ağrısız ve invaziv olmayan bir testtir. İşlem adımları şu şekildedir:

1. Hazırlık: Anne adayı, rahat bir pozisyonda (genellikle yarı oturur veya yan yatar pozisyonda) bir muayene masasına alınır.
2. Monitör Bağlanması: Annenin karnına, bebeğin kalp atış hızını algılayan bir ultrason probu ve rahim kasılmalarını ölçen bir tokodinamometre (TOCO) yerleştirilir. Bu problar, bir monitöre bağlıdır.
3. Kayıt İşlemi: Monitör, bebeğin kalp atış hızını ve rahim kasılmalarını sürekli olarak kaydeder. Anne adayından, bebeğin hareketlerini hissettiği zaman bir düğmeye basması istenir. Bu, bebeğin hareketlerinin kalp atış hızını nasıl etkilediğini belirlemeye yardımcı olur.
4. Gözlem Süresi: Test genellikle 20-40 dakika sürer. Bu süre boyunca, bebeğin kalp atış hızının ve hareketlerinin yeterli olup olmadığı değerlendirilir.
5. Değerlendirme: Test tamamlandıktan sonra, doktor veya hemşire monitördeki verileri inceler ve sonuçları yorumlar.

NST sırasında dikkat edilmesi gerekenler:

• Rahat Olmak: Test sırasında rahat ve sakin olmak, bebeğin daha aktif olmasına yardımcı olabilir.
• Düğmeye Basmak: Bebeğin hareketlerini hissettiğinizde düğmeye basmayı unutmayın.
• Soruları Sormak: Testle ilgili herhangi bir sorunuz varsa, doktorunuza veya hemşirenize sormaktan çekinmeyin.
• Aç Olmamak: Teste gelmeden önce hafif bir şeyler yemek, bebeğin daha hareketli olmasına yardımcı olabilir.
• Mesaneyi Boşaltmak: Test sırasında rahat etmek için mesanenizi boşaltmanız önerilir.

NST Sonuçları Nasıl Yorumlanır? Reaktif ve Non-Reaktif Ne Anlama Gelir?

NST sonuçları, bebeğin kalp atış hızının ve hareketlerinin belirli kriterlere uygun olup olmadığına göre yorumlanır. Temel olarak iki tür sonuç vardır: Reaktif (Normal) ve Non-Reaktif (Anormal).

Reaktif (Normal) NST Sonucu

Reaktif bir NST sonucu, bebeğin sağlığının iyi olduğunu gösterir. Bu sonuç, aşağıdaki kriterleri karşılar:

• Temel Kalp Atış Hızı: Bebeğin temel kalp atış hızı, genellikle 110-160 atım/dakika aralığında olmalıdır.
• Hızlanmalar (Akselerasyonlar): 20 dakikalık bir süre içinde, bebeğin kalp atış hızında en az iki kez, 15 atım/dakika veya daha fazla artış (akselerasyon) olmalıdır. Bu hızlanmaların her biri en az 15 saniye sürmelidir. (32 hafta ve üzeri gebeliklerde)
• Bebek Hareketleri: Bebek hareketleri sırasında kalp atış hızında beklenen artışlar gözlemlenmelidir.

Reaktif bir NST sonucu alındığında, genellikle ek bir işleme gerek duyulmaz ve gebelik takibi normal şekilde devam eder. Ancak, doktorunuz yine de belirli aralıklarla NST'yi tekrarlamanızı önerebilir.

Non-Reaktif (Anormal) NST Sonucu

Non-Reaktif bir NST sonucu, bebeğin kalp atış hızının ve hareketlerinin yukarıda belirtilen kriterleri karşılamadığını gösterir. Bu sonuç, bebeğin sağlığıyla ilgili bir sorun olabileceği anlamına gelebilir. Non-Reaktif bir NST sonucuna neden olabilecek faktörler şunlardır:

• Bebeğin Uyku Döngüsü: Bebekler, anne karnında da uyku ve uyanıklık döngülerine sahiptir. Test sırasında bebek uyuyorsa, hareketleri ve kalp atış hızındaki artışlar azalabilir.
• Yetersiz Oksijen Alımı (Hipoksi): Bebeğin yeterli oksijen alamaması, kalp atış hızını ve hareketlerini etkileyebilir.
• İlaçlar: Annenin kullandığı bazı ilaçlar, bebeğin kalp atış hızını etkileyebilir.
• Bebek Hastalıkları: Bebekte var olan bazı hastalıklar, kalp atış hızını etkileyebilir.
• Plasenta Sorunları: Plasentanın yeterince iyi çalışmaması, bebeğe giden kan akışını azaltabilir ve bu da NST sonucunu etkileyebilir.

Non-Reaktif bir NST sonucu alındığında, doktorunuz genellikle ek testler (Biyofizik Profil, Doppler Ultrason) isteyecektir. Bu testler, bebeğin durumunu daha detaylı bir şekilde değerlendirmeye yardımcı olur. Non-Reaktif bir NST sonucu her zaman bebeğin sağlıksız olduğu anlamına gelmez, ancak dikkatli bir değerlendirme ve takip gerektirir.

Ek Testler: Biyofizik Profil (BPP) ve Doppler Ultrason

Non-Reaktif bir NST sonucu alındığında veya doktorunuzun bebeğin sağlığıyla ilgili daha fazla bilgiye ihtiyacı olduğunda, aşağıdaki ek testler yapılabilir:

Biyofizik Profil (BPP)

Biyofizik Profil (BPP), bebeğin beş farklı parametresini değerlendiren bir testtir. Bu parametreler şunlardır:

1. NST: Bebeğin kalp atış hızının ve hareketlerinin değerlendirilmesi.
2. Bebek Hareketleri: 30 dakika içinde bebeğin en az üç kez vücut veya uzuv hareketi yapması.
3. Solunum Hareketleri: 30 dakika içinde bebeğin en az bir kez solunum hareketi yapması (göğüs kafesinin yukarı ve aşağı hareketi).
4. Kas Tonusu: Bebeğin uzuvlarını açıp kapatması veya vücudunu esnetmesi gibi kas tonusu hareketleri.
5. Amniyon Sıvısı Miktarı: Amniyon sıvısının yeterli miktarda olması.

Her bir parametre, 0 veya 2 puanla değerlendirilir. Toplam skor, 10 üzerinden hesaplanır. Yüksek skorlar (8-10), bebeğin sağlığının iyi olduğunu gösterirken, düşük skorlar (0-6), bebeğin sağlığıyla ilgili sorunlar olabileceğini gösterir. Düşük BPP skorları, erken doğum veya sezaryen gerekliliğini işaret edebilir.

Doppler Ultrason

Doppler Ultrason, bebeğe giden kan akışını değerlendiren bir testtir. Bu test, plasentanın ve bebeğin kan damarlarının (örneğin, umbilikal arter) kan akışını ölçer. Doppler Ultrason, bebeğin yeterli besin ve oksijen alıp almadığını belirlemeye yardımcı olur. Anormal Doppler sonuçları, bebeğin büyüme geriliği yaşadığını veya oksijen eksikliği çektiğini gösterebilir.

NST'nin Riskleri ve Yan Etkileri

NST, invaziv olmayan ve genellikle güvenli bir testtir. Ancak, nadiren de olsa bazı riskler ve yan etkiler görülebilir:

• Yanlış Pozitif Sonuçlar: NST, bazen bebeğin sağlıksız olduğunu gösteren yanlış pozitif sonuçlar verebilir. Bu durum, anne adayında gereksiz endişeye neden olabilir ve ek testler yapılmasını gerektirebilir.
• Yanlış Negatif Sonuçlar: Nadiren de olsa, NST bebeğin sağlıksız olduğunu göstermeyen yanlış negatif sonuçlar verebilir. Bu durum, bebeğin sağlığıyla ilgili sorunların gözden kaçmasına neden olabilir.
• Anne Adayında Stres: NST sonuçlarının belirsizliği veya anormal çıkması, anne adayında stres ve kaygıya neden olabilir.
• Uzun Süren Testler: Bazı durumlarda, bebeğin aktif olmaması nedeniyle NST uzayabilir ve bu durum anne adayını rahatsız edebilir.

NST'nin riskleri ve yan etkileri genellikle minimaldir ve testin faydaları, potansiyel risklerinden daha ağır basar. Ancak, testle ilgili herhangi bir endişeniz varsa, doktorunuzla konuşmaktan çekinmeyin.

NST Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Soru: NST ne zaman yapılır?

Cevap: NST genellikle hamileliğin son trimesterinde (28. haftadan itibaren) yapılır. Ancak, doktorun gerekli görmesi halinde daha erken haftalarda da yapılabilir.

Soru: NST ne kadar sürer?

Cevap: NST genellikle 20-40 dakika sürer.

Soru: NST ağrılı mıdır?

Cevap: NST ağrısız bir testtir.

Soru: NST sonuçları ne zaman çıkar?

Cevap: NST sonuçları genellikle testin hemen ardından çıkar.

Soru: Non-Reaktif NST sonucu ne anlama gelir?

Cevap: Non-Reaktif bir NST sonucu, bebeğin kalp atış hızının ve hareketlerinin normal kriterleri karşılamadığını gösterir. Bu durum, bebeğin sağlığıyla ilgili bir sorun olabileceği anlamına gelebilir ve ek testler gerektirebilir.

Soru: NST'ye gelirken nelere dikkat etmeliyim?

Cevap: NST'ye gelirken rahat kıyafetler giymek, tok karnına gelmek ve mesanenizi boşaltmak önemlidir. Ayrıca, testle ilgili herhangi bir sorunuz varsa, doktorunuza veya hemşirenize sormaktan çekinmeyin.

Soru: NST'nin alternatifi var mıdır?

Cevap: NST'nin alternatifi olarak Biyofizik Profil (BPP) ve Doppler Ultrason gibi testler yapılabilir. Doktorunuz, durumunuza en uygun testi belirleyecektir.

Sonuç

NST (Non Stress Test), anne karnındaki bebeğin iyilik halini değerlendirmek için kullanılan, güvenilir ve yaygın bir yöntemdir. Bu test, bebeğin yeterli oksijen alıp almadığını ve genel sağlığının nasıl olduğunu belirlemeye yardımcı olur. Riskli gebeliklerde veya bebeğin sağlığıyla ilgili endişeler olduğunda, NST önemli bir takip aracıdır. NST sonuçları, doktorunuzun bebeğinizin sağlığını korumak ve sağlıklı bir doğum gerçekleştirmek için doğru kararlar vermesine yardımcı olur. Hamilelik sürecinde doktorunuzun önerilerine uymak ve düzenli kontrollere gitmek, hem sizin hem de bebeğinizin sağlığı için büyük önem taşır.