ÜrolojiTıbbi GenetikAndroloji

Spermiyogram / Sperm Testi Kaç Günde Çıkar?

Spermiyogram, erkek üreme sağlığını değerlendirmek için yapılan temel bir testtir. Sperm analizi olarak da bilinir. Bu test, spermin miktarını, hareketliliğini (motilite) ve şeklini (morfoloji) değerlendirerek, erkek infertilitesi (kısırlık) tanısında önemli bilgiler sağlar. Spermiyogram sonucunun ne kadar sürede çıkacağı, testin yapıldığı laboratuvarın yoğunluğuna, kullanılan yöntemlere ve raporlama süreçlerine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Bu yazıda, spermiyogram testinin ne olduğu, neden yapıldığı, nasıl yapıldığı, sonuçların ne anlama geldiği ve sonuçların ne kadar sürede çıktığı gibi konuları detaylı bir şekilde ele alacağız.

Spermiyogram (Sperm Testi) Nedir?

Spermiyogram, erkeğin sperminin mikroskobik olarak incelenmesi işlemidir. Bu inceleme sırasında spermin aşağıdaki özellikleri değerlendirilir:

• Sperm Sayısı (Konsantrasyon): Mililitre başına düşen sperm sayısıdır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından belirlenen normal değerler, infertilite değerlendirmesinde referans alınır.
• Sperm Motilitesi (Hareketlilik): Spermlerin hareket yeteneğidir. İleri doğru hareketli (progresif) spermlerin yüzdesi, döllenme potansiyeli açısından önemlidir.
• Sperm Morfolojisi (Şekil): Spermlerin şekli ve yapısıdır. Normal şekilli sperm yüzdesi, döllenme yeteneğini etkileyebilir. Kruger kriterleri gibi farklı morfoloji değerlendirme yöntemleri kullanılır.
• Sperm Hacmi: Ejakülatın (meni) toplam hacmidir.
• Sperm pH Değeri: Semen sıvısının asidik veya bazik olup olmadığını gösterir. Normal pH değeri, sperm sağlığı için önemlidir.
• Sperm Vizkozitesi (Kıvam): Semen sıvısının kıvamıdır. Normal kıvam, spermlerin hareketini kolaylaştırır.
• Lökosit Varlığı: Semende beyaz kan hücrelerinin (lökosit) varlığı, enfeksiyon veya inflamasyon belirtisi olabilir.

Spermiyogram Neden Yapılır?

Spermiyogram, çeşitli nedenlerle yapılabilir. En yaygın nedenleri şunlardır:

• İnfertilite (Kısırlık) Değerlendirmesi: Bir çiftin düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiye rağmen bir yıl içinde hamile kalamaması durumunda, erkeğin sperm kalitesini değerlendirmek için yapılır.
• Vazektomi Sonrası Kontrol: Vazektomi (erkeklerde tüplerin bağlanması) ameliyatından sonra, spermlerin ejakülatta olup olmadığını kontrol etmek için yapılır.
• Üreme Sağlığı Sorunlarının Tespiti: Testislerde ağrı, şişlik veya diğer üreme sağlığı sorunları olan erkeklerde, sperm kalitesini değerlendirmek için yapılır.
• Tedavi Sonrası Değerlendirme: İnfertilite tedavisi gören erkeklerde, tedavinin etkinliğini değerlendirmek için yapılır. Örneğin, varikosel ameliyatı veya hormonal tedavi sonrası sperm kalitesindeki değişiklikleri izlemek için.
• Sperm Donasyonu İçin Değerlendirme: Sperm bankaları için sperm donörü adaylarının sperm kalitesini değerlendirmek için yapılır.

Spermiyogram Nasıl Yapılır?

Spermiyogram, belirli adımları içeren bir süreçtir:

1. Hazırlık

• Cinsel Perhiz: Testten önce genellikle 2-7 gün arasında cinsel perhiz (ejakülasyon olmaması) önerilir. Bu süre, sperm sayısının ve kalitesinin en uygun seviyede olmasını sağlar. Çok kısa veya çok uzun perhiz süreleri, sonuçları etkileyebilir.
• Doktor Talimatları: Doktorunuzun size özel talimatları varsa, mutlaka bunlara uyun. Bazı durumlarda ilaç kullanımı veya beslenme alışkanlıkları gibi faktörler test sonuçlarını etkileyebilir.
• Randevu: Test için bir laboratuvar veya üroloji kliniğinden randevu alın. Randevu alırken testin nasıl yapılacağı ve nelere dikkat edilmesi gerektiği hakkında bilgi alın.
• Stres Yönetimi: Testten önce stresi azaltmaya çalışın. Stres, sperm kalitesini olumsuz etkileyebilir.

2. Numune Verme

• Mastürbasyon Yoluyla Numune Verme: Spermiyogram için genellikle mastürbasyon yoluyla sperm numunesi alınır. Numune, steril bir kap içerisine toplanmalıdır.
• Laboratuvar Ortamında Numune Verme: İdeal olan, numunenin laboratuvar ortamında verilmesidir. Bu, numunenin kontaminasyon riskini azaltır ve spermlerin en kısa sürede incelenmesini sağlar.
• Evde Numune Verme: Bazı durumlarda numune evde de verilebilir. Ancak bu durumda, numunenin en geç 1 saat içinde laboratuvara ulaştırılması gerekir. Numunenin taşınması sırasında sıcaklık kontrolü önemlidir. Genellikle vücut sıcaklığına yakın bir sıcaklıkta (37°C) taşınması önerilir.
• Kondom Kullanımı: Numune verme sırasında asla normal kondom kullanılmamalıdır. Kondomlar, spermleri öldürebilecek maddeler içerebilir. Bunun yerine, laboratuvar tarafından sağlanan özel bir kondom kullanılabilir.
• Tüm Numunenin Toplanması: Numunenin tamamının kap içerisine toplanması önemlidir. Özellikle ilk ejakülat, sperm yoğunluğu açısından daha zengindir.

3. Laboratuvar İncelemesi

• Makroskobik İnceleme: Numune alındıktan sonra laboratuvar teknisyeni, önce makroskobik (gözle görülebilir) inceleme yapar. Bu incelemede numunenin hacmi, rengi, kıvamı ve pH değeri değerlendirilir.
• Mikroskobik İnceleme: Daha sonra mikroskobik inceleme yapılır. Bu incelemede sperm sayısı, hareketliliği ve morfolojisi değerlendirilir.
• Bilgisayar Destekli Sperm Analizi (CASA): Bazı laboratuvarlarda, sperm analizini daha objektif ve hassas bir şekilde yapmak için CASA sistemi kullanılır. CASA, spermlerin hareketini ve morfolojisini otomatik olarak analiz eder.
• Diğer Testler: Bazı durumlarda, spermiyogram sonuçlarına ek olarak, spermin DNA bütünlüğünü değerlendirmek için DNA fragmentasyon testi veya anti-sperm antikor testi gibi ek testler de yapılabilir.

Spermiyogram Sonuçları Ne Anlama Gelir?

Spermiyogram sonuçları, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından belirlenen referans değerlerle karşılaştırılarak değerlendirilir. Ancak unutulmamalıdır ki, bu değerler sadece bir rehberdir ve infertilite tanısı koymak için tek başına yeterli değildir. Doktorunuz, sonuçları değerlendirirken sizin özel durumunuzu ve diğer klinik bulguları da dikkate alacaktır.

WHO'nun en son (2021) yayınladığı referans değerlere göre, normal bir spermiyogram için aşağıdaki değerler beklenir:

• Sperm Hacmi: 1.4 mL veya daha fazla
• Sperm Konsantrasyonu: 16 milyon sperm/mL veya daha fazla
• Toplam Sperm Sayısı: 39 milyon sperm veya daha fazla
• İleri Hareketli (Progresif) Sperm Yüzdesi: %30 veya daha fazla
• Toplam Hareketli Sperm Yüzdesi: %42 veya daha fazla
• Normal Morfolojili Sperm Yüzdesi: %4 veya daha fazla (Kruger kriterlerine göre)
• pH: 7.2 - 8.0
• Lökosit Konsantrasyonu: 1 milyon/mL'den az

Spermiyogram sonuçlarında anormal değerler tespit edilmesi durumunda, aşağıdaki terimler kullanılabilir:

• Oligospermi: Sperm sayısının normalden düşük olmasıdır.
• Asthenospermi: Sperm hareketliliğinin normalden düşük olmasıdır.
• Teratospermi: Sperm morfolojisinin normalden düşük olmasıdır.
• Azoospermi: Semende hiç sperm bulunmamasıdır.
• Aspermia: Ejakülat (meni) olmamasıdır.
• Pyospermia (Lökositospermi): Semende anormal derecede yüksek sayıda lökosit (beyaz kan hücresi) bulunmasıdır.

Bu terimler, sadece birer tanımlamadır ve kesin tanı için doktorunuzun değerlendirmesi gereklidir. Anormal spermiyogram sonuçları, çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Bunlar arasında genetik faktörler, hormonal dengesizlikler, enfeksiyonlar, varikosel, yaşam tarzı faktörleri (sigara, alkol, obezite), çevresel toksinlere maruz kalma ve bazı ilaçlar sayılabilir.

Anormal spermiyogram sonuçları olan erkeklerde, genellikle ek testler ve değerlendirmeler yapılır. Bu testler arasında hormonal testler (FSH, LH, testosteron, prolaktin), genetik testler (kromozom analizi, Y kromozomu mikrodelesyonları), testis ultrasonu ve sperm DNA fragmentasyon testi sayılabilir. Bu testlerin sonuçlarına göre, altta yatan neden belirlenmeye çalışılır ve uygun tedavi planı oluşturulur.

Spermiyogram Sonucu Kaç Günde Çıkar?

Spermiyogram sonucunun ne kadar sürede çıkacağı, çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir. Bu faktörler şunlardır:

• Laboratuvarın Yoğunluğu: Büyük ve yoğun laboratuvarlarda, test sonuçları daha hızlı çıkabilir. Küçük laboratuvarlarda ise, testlerin tamamlanması ve raporlanması daha uzun sürebilir.
• Kullanılan Yöntemler: Manuel yöntemlerle yapılan spermiyogram analizleri, bilgisayar destekli (CASA) yöntemlere göre daha uzun sürebilir. CASA sistemi, analizi otomatik olarak yaptığı için daha hızlı sonuçlar verebilir.
• Ek Testlerin Varlığı: Spermiyograma ek olarak, sperm DNA fragmentasyon testi veya anti-sperm antikor testi gibi ek testler yapılması gerekiyorsa, sonuçların çıkması daha uzun sürebilir.
• Raporlama Süreci: Test sonuçlarının doktor tarafından değerlendirilmesi ve raporlanması da zaman alabilir. Özellikle birden fazla testin yapıldığı ve sonuçların karmaşık olduğu durumlarda, raporlama süreci daha uzun olabilir.

Genel olarak, spermiyogram sonuçları 1 ila 7 gün arasında çıkabilir. Çoğu laboratuvar, sonuçları 2-3 gün içinde vermektedir. Ancak bazı durumlarda, özellikle ek testlerin yapıldığı veya laboratuvarın yoğun olduğu durumlarda, sonuçların çıkması bir haftayı bulabilir.

Test sonucunuzun ne zaman çıkacağını öğrenmek için, testi yaptırdığınız laboratuvarla iletişime geçebilirsiniz. Laboratuvar, size tahmini bir sonuç verme süresi verecektir. Ayrıca, sonuçlarınızı nasıl alacağınızı da (e-posta, telefon, randevu vb.) öğrenmeniz önemlidir.

Spermiyogram Sonucunu Etkileyen Faktörler

Spermiyogram sonucunu etkileyebilecek birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörler, spermin miktarını, hareketliliğini ve şeklini etkileyerek, test sonuçlarının yanlış yorumlanmasına neden olabilir. Bu nedenle, spermiyogram yaptırmadan önce bu faktörlere dikkat etmek ve doktorunuzu bilgilendirmek önemlidir.

Spermiyogram sonucunu etkileyebilecek başlıca faktörler şunlardır:

• Cinsel Perhiz Süresi: Testten önce uygulanan cinsel perhiz süresi, sperm sayısını etkileyebilir. Çok kısa (1 günden az) veya çok uzun (7 günden fazla) perhiz süreleri, sperm sayısının normalden farklı çıkmasına neden olabilir. İdeal perhiz süresi genellikle 2-7 gün arasındadır.
• Hastalıklar ve İlaçlar: Ateşli hastalıklar, enfeksiyonlar ve bazı ilaçlar (kemoterapi ilaçları, bazı antibiyotikler, hormon ilaçları vb.) sperm kalitesini olumsuz etkileyebilir. Testten önce geçirdiğiniz hastalıkları ve kullandığınız ilaçları doktorunuza mutlaka bildirin.
• Alkol ve Sigara Kullanımı: Alkol ve sigara kullanımı, sperm sayısını, hareketliliğini ve şeklini olumsuz etkileyebilir. Testten önce alkol ve sigara kullanımını azaltmak veya bırakmak, daha doğru sonuçlar elde etmenize yardımcı olabilir.
• Stres: Stres, hormonal dengesizliklere neden olarak sperm kalitesini olumsuz etkileyebilir. Testten önce stresi azaltmaya çalışmak, daha iyi sonuçlar elde etmenize yardımcı olabilir.
• Beslenme: Sağlıklı ve dengeli beslenme, sperm sağlığı için önemlidir. Antioksidanlar, vitaminler ve mineraller açısından zengin bir beslenme, sperm kalitesini artırabilir. Özellikle çinko, selenyum, C vitamini ve E vitamini gibi besin maddeleri sperm sağlığı için önemlidir.
• Aşırı Sıcak: Testislerin aşırı sıcak ortama maruz kalması, sperm üretimini olumsuz etkileyebilir. Dar iç çamaşırı giymek, sık sık sauna veya hamama girmek, uzun süre sıcak banyo yapmak gibi faktörler, sperm kalitesini düşürebilir.
• Çevresel Toksinler: Pestisitler, ağır metaller ve diğer çevresel toksinlere maruz kalmak, sperm kalitesini olumsuz etkileyebilir.
• Numune Verme Tekniği: Numunenin doğru bir şekilde toplanmaması, test sonuçlarını etkileyebilir. Numunenin tamamının kap içerisine toplanması ve kontaminasyondan kaçınılması önemlidir.
• Laboratuvar Hataları: Nadiren de olsa, laboratuvar hataları test sonuçlarını etkileyebilir. Bu nedenle, güvenilir ve akredite bir laboratuvarda test yaptırmak önemlidir.

Spermiyogram Sonuçları Anormal Çıkarsa Ne Yapmalısınız?

Spermiyogram sonuçlarınızda anormal değerler tespit edilmesi durumunda, panik yapmamak ve doktorunuzla görüşmek önemlidir. Anormal sonuçlar, infertilite (kısırlık) tanısı anlamına gelmez. Birçok durumda, altta yatan neden tedavi edilebilir ve sperm kalitesi düzeltilebilir.

Spermiyogram sonuçları anormal çıktığında yapmanız gerekenler şunlardır:

• Doktorunuzla Görüşün: Spermiyogram sonuçlarınızı doktorunuzla birlikte değerlendirin. Doktorunuz, sonuçları sizin özel durumunuza göre yorumlayacak ve gerekli ek testleri isteyebilir.
• Ek Testler Yaptırın: Doktorunuz, spermiyogram sonuçlarına ek olarak hormonal testler (FSH, LH, testosteron, prolaktin), genetik testler (kromozom analizi, Y kromozomu mikrodelesyonları), testis ultrasonu ve sperm DNA fragmentasyon testi gibi ek testler isteyebilir. Bu testler, altta yatan nedeni belirlemeye yardımcı olacaktır.
• Yaşam Tarzınızı Değiştirin: Sigara, alkol ve uyuşturucu kullanımını bırakın. Sağlıklı ve dengeli beslenin. Stresi azaltmaya çalışın. Düzenli egzersiz yapın. Aşırı sıcak ortamlardan kaçının.
• Tedavi Seçeneklerini Değerlendirin: Altta yatan nedene bağlı olarak, ilaç tedavisi, cerrahi tedavi (varikosel ameliyatı) veya yardımcı üreme teknikleri (aşılama, tüp bebek) gibi tedavi seçenekleri değerlendirilebilir. Doktorunuz, sizin için en uygun tedavi planını belirleyecektir.
• Tekrar Test Yaptırın: Tedaviye başladıktan sonra, sperm kalitesindeki değişiklikleri izlemek için düzenli olarak spermiyogram testi yaptırın.

Spermiyogram Fiyatları

Spermiyogram fiyatları, testin yapıldığı laboratuvarın türüne, kullanılan yöntemlere ve ek testlerin varlığına bağlı olarak değişebilir. Özel laboratuvarlarda yapılan spermiyogram testleri, devlet hastanelerine veya üniversite hastanelerine göre daha pahalı olabilir. Ayrıca, bilgisayar destekli (CASA) yöntemlerle yapılan analizler, manuel yöntemlere göre daha maliyetli olabilir.

Spermiyogram fiyatları hakkında net bir bilgi almak için, test yaptırmayı düşündüğünüz laboratuvarlarla iletişime geçerek fiyat teklifi almanız en doğrusudur. Fiyat teklifi alırken, testin içeriğini (standart spermiyogram, CASA, ek testler vb.) ve ödeme koşullarını da öğrenmeyi unutmayın.

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), belirli şartları taşıyan kişilerin spermiyogram testlerini karşılayabilir. SGK'nın spermiyogram testini karşılayıp karşılamadığını öğrenmek için, doktorunuza veya SGK'ya danışabilirsiniz.

Sonuç

Spermiyogram, erkek üreme sağlığını değerlendirmek için yapılan önemli bir testtir. Test sonuçlarının ne kadar sürede çıkacağı, laboratuvarın yoğunluğuna, kullanılan yöntemlere ve ek testlerin varlığına bağlı olarak değişebilir. Genellikle, spermiyogram sonuçları 1 ila 7 gün arasında çıkmaktadır. Anormal spermiyogram sonuçları olan erkeklerde, altta yatan nedenin belirlenmesi ve uygun tedavi planının oluşturulması önemlidir. Spermiyogram hakkında daha fazla bilgi almak ve test yaptırmak için bir üroloji uzmanına başvurmanız önerilir.