KardiyolojiKalp ve Damar CerrahisiGirişimsel Kardiyoloji

TAVI İşlemi Sonrası Hasta Ne Kadar Sürelerde Kontrole Gelmelidir?

Transkateter Aort Kapak İmplantasyonu (TAVI), aort darlığı olan ve açık kalp ameliyatı için uygun olmayan veya yüksek risk taşıyan hastalar için minimal invaziv bir tedavi seçeneğidir. TAVI işlemi, kasıktan veya diğer damarlardan kateter yoluyla aort kapağına ulaşarak yeni bir kapak yerleştirilmesi işlemidir. TAVI işlemi sonrası hastaların düzenli olarak kontrole gelmesi, tedavinin başarısını ve uzun dönemli sağlığı korumak için kritik öneme sahiptir. Bu blog yazısında, TAVI işlemi sonrası hastaların ne kadar sürelerde kontrole gelmesi gerektiği, bu kontrollerde nelerin yapıldığı ve nelere dikkat edilmesi gerektiği detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

TAVI İşlemi Sonrası Kontrollerin Önemi

TAVI işlemi, başarılı bir şekilde gerçekleştirilse bile, bazı komplikasyonlar ve uzun dönemli sorunlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle, düzenli kontroller, olası sorunların erken teşhis edilmesini ve tedavi edilmesini sağlar. TAVI sonrası kontrollerin başlıca amaçları şunlardır:

• Yeni aort kapağının fonksiyonunu değerlendirmek.
• Olası kapak yetmezliği veya darlık gibi sorunları tespit etmek.
• Kalp yetmezliği semptomlarını izlemek ve yönetmek.
• Antikoagülan (kan sulandırıcı) tedavinin etkinliğini ve güvenliğini değerlendirmek.
• Eşlik eden diğer sağlık sorunlarını yönetmek (diyabet, hipertansiyon, böbrek yetmezliği vb.).
• Hastanın genel sağlık durumunu ve yaşam kalitesini değerlendirmek.

Kontroller sırasında elde edilen veriler, hastanın tedavi planının optimize edilmesine ve uzun dönemli sağlığının korunmasına yardımcı olur.

TAVI İşlemi Sonrası Kontrol Sıklığı

TAVI işlemi sonrası kontrol sıklığı, hastanın genel sağlık durumuna, işlem sırasında ortaya çıkan komplikasyonlara ve kullanılan kapak tipine göre değişebilir. Ancak genel olarak kabul gören bir kontrol takvimi bulunmaktadır:

İlk Hafta Kontrolü

TAVI işleminden sonraki ilk hafta içinde bir kontrol yapılması önemlidir. Bu kontrolün amacı, hastanın genel durumunu değerlendirmek, yara yerini kontrol etmek ve herhangi bir komplikasyonun olup olmadığını belirlemektir. Bu kontrolde şunlar yapılır:

• Fiziksel muayene: Hastanın genel durumu, kan basıncı, kalp atış hızı ve solunum hızı değerlendirilir.
• Yara yeri kontrolü: Kateterin yerleştirildiği bölgedeki yara yeri enfeksiyon veya kanama belirtileri açısından kontrol edilir.
• Elektrokardiyogram (EKG): Kalbin elektriksel aktivitesi değerlendirilir ve ritim bozuklukları tespit edilmeye çalışılır.
• Ekokardiyografi: Kalbin ultrasonografik incelemesi yapılarak yeni kapak fonksiyonu değerlendirilir. Kapak yetmezliği veya darlık olup olmadığı kontrol edilir.
• Kan testleri: Böbrek fonksiyonları, karaciğer fonksiyonları, kan sayımı ve antikoagülan ilaç düzeyleri kontrol edilir.

Bu kontrol sırasında hastaya, ilaçlarını nasıl kullanması gerektiği, yara yeri bakımı ve dikkat etmesi gereken belirtiler hakkında bilgi verilir.

1 Aylık Kontrol

TAVI işleminden bir ay sonraki kontrol, tedavinin uzun dönemli başarısı için önemli bir adımdır. Bu kontrolde, ilk hafta kontrolünde yapılan değerlendirmelere ek olarak şunlar yapılabilir:

• Ekokardiyografi: Kapak fonksiyonunun uzun dönemli performansı değerlendirilir. Kapak yetmezliği veya darlık belirtileri araştırılır.
• Efor testi: Hastanın fiziksel aktiviteye toleransı değerlendirilir. Göğüs ağrısı, nefes darlığı gibi semptomlar ortaya çıkıp çıkmadığı gözlemlenir.
• Kan testleri: Antikoagülan ilaç düzeyleri ve böbrek fonksiyonları kontrol edilir.
• Semptom değerlendirmesi: Hastanın yaşadığı semptomlar (göğüs ağrısı, nefes darlığı, yorgunluk vb.) değerlendirilir ve tedavi planı buna göre ayarlanır.

Bu kontrolde, hastanın yaşam tarzı değişiklikleri (beslenme, egzersiz, sigara bırakma vb.) hakkında da bilgilendirme yapılır.

3 Aylık Kontrol

TAVI işleminden üç ay sonraki kontrol, tedavinin etkinliğini ve hastanın genel sağlığını değerlendirmek için önemlidir. Bu kontrolde şunlar yapılır:

• Fiziksel muayene: Hastanın genel durumu, kan basıncı, kalp atış hızı ve solunum hızı değerlendirilir.
• Ekokardiyografi: Kapak fonksiyonu değerlendirilir ve kapak yetmezliği veya darlık belirtileri araştırılır.
• Kan testleri: Antikoagülan ilaç düzeyleri ve böbrek fonksiyonları kontrol edilir.
• Semptom değerlendirmesi: Hastanın yaşadığı semptomlar değerlendirilir ve tedavi planı buna göre ayarlanır.

Bu kontrolde, hastanın yaşam tarzı değişikliklerine uyumu ve ilaç tedavisine uyumu değerlendirilir.

6 Aylık Kontrol

TAVI işleminden altı ay sonraki kontrol, tedavinin uzun dönemli başarısını değerlendirmek ve olası komplikasyonları erken teşhis etmek için önemlidir. Bu kontrolde şunlar yapılır:

• Fiziksel muayene: Hastanın genel durumu, kan basıncı, kalp atış hızı ve solunum hızı değerlendirilir.
• Ekokardiyografi: Kapak fonksiyonu değerlendirilir ve kapak yetmezliği veya darlık belirtileri araştırılır.
• Kan testleri: Antikoagülan ilaç düzeyleri ve böbrek fonksiyonları kontrol edilir.
• Efor testi: Hastanın fiziksel aktiviteye toleransı değerlendirilir.
• Semptom değerlendirmesi: Hastanın yaşadığı semptomlar değerlendirilir ve tedavi planı buna göre ayarlanır.

Bu kontrolde, hastanın yaşam tarzı değişikliklerine uyumu ve ilaç tedavisine uyumu değerlendirilir. Ayrıca, hastanın psikolojik durumu da değerlendirilebilir.

Yıllık Kontroller

TAVI işleminden sonraki ilk yılın ardından, hastaların yıllık olarak kontrole gelmesi önerilir. Bu kontrollerde şunlar yapılır:

• Fiziksel muayene: Hastanın genel durumu, kan basıncı, kalp atış hızı ve solunum hızı değerlendirilir.
• Ekokardiyografi: Kapak fonksiyonu değerlendirilir ve kapak yetmezliği veya darlık belirtileri araştırılır.
• Kan testleri: Antikoagülan ilaç düzeyleri ve böbrek fonksiyonları kontrol edilir.
• Efor testi: Hastanın fiziksel aktiviteye toleransı değerlendirilir (gerekirse).
• Semptom değerlendirmesi: Hastanın yaşadığı semptomlar değerlendirilir ve tedavi planı buna göre ayarlanır.

Yıllık kontrollerde, hastanın yaşam tarzı değişikliklerine uyumu, ilaç tedavisine uyumu ve genel sağlık durumu değerlendirilir. Ayrıca, hastanın yaşına ve eşlik eden diğer sağlık sorunlarına göre ek testler de yapılabilir.

Kontrollerde Yapılan Değerlendirmeler ve Testler

TAVI işlemi sonrası kontrollerde, hastanın genel sağlık durumu ve yeni kapak fonksiyonu hakkında detaylı bilgi edinmek için çeşitli değerlendirmeler ve testler yapılır. Bu testler şunları içerir:

Fiziksel Muayene

Fiziksel muayene, hastanın genel sağlık durumunu değerlendirmek için yapılan temel bir incelemedir. Bu muayene sırasında şunlar yapılır:

• Genel görünüm: Hastanın genel durumu, bilinç seviyesi ve rahatlık durumu değerlendirilir.
• Kan basıncı ölçümü: Hastanın kan basıncı ölçülerek hipertansiyon veya hipotansiyon olup olmadığı belirlenir.
• Kalp atış hızı ölçümü: Hastanın kalp atış hızı ölçülerek bradikardi (yavaş kalp atışı) veya taşikardi (hızlı kalp atışı) olup olmadığı belirlenir.
• Solunum hızı ölçümü: Hastanın solunum hızı ölçülerek takipne (hızlı solunum) veya bradipne (yavaş solunum) olup olmadığı belirlenir.
• Kalp ve akciğerlerin dinlenmesi: Steteskop ile kalp ve akciğerler dinlenerek anormal sesler (üfürüm, raller vb.) tespit edilmeye çalışılır.
• Ödem kontrolü: Bacaklarda veya diğer bölgelerde ödem olup olmadığı kontrol edilir. Ödem, kalp yetmezliği veya böbrek yetmezliği gibi sorunların belirtisi olabilir.
• Yara yeri kontrolü: Kateterin yerleştirildiği bölgedeki yara yeri enfeksiyon veya kanama belirtileri açısından kontrol edilir.

Elektrokardiyogram (EKG)

Elektrokardiyogram (EKG), kalbin elektriksel aktivitesini kaydeden bir testtir. EKG, kalp ritim bozukluklarını (aritmi), kalp krizi belirtilerini ve diğer kalp hastalıklarını tespit etmek için kullanılır. TAVI sonrası kontrollerde EKG, yeni kapak yerleştirilmesiyle ilişkili olası ritim bozukluklarını (atriyal fibrilasyon, AV blok vb.) tespit etmek için yapılır.

Ekokardiyografi

Ekokardiyografi, kalbin ultrasonografik incelemesidir. Bu test, kalbin yapısını, fonksiyonunu ve kan akışını değerlendirmek için kullanılır. TAVI sonrası kontrollerde ekokardiyografi, yeni kapak fonksiyonunu değerlendirmek, kapak yetmezliği veya darlık olup olmadığını kontrol etmek ve kalp boşluklarının boyutunu değerlendirmek için yapılır.

Ekokardiyografi, transtorasik ekokardiyografi (TTE) ve transözofageal ekokardiyografi (TEE) olmak üzere iki şekilde yapılabilir. TTE, göğüs duvarı üzerinden yapılan bir incelemedir ve daha az invazivdir. TEE ise yemek borusu üzerinden yapılan bir incelemedir ve daha detaylı görüntüler sağlar. TAVI sonrası kontrollerde genellikle TTE kullanılır, ancak bazı durumlarda (kapak yetmezliğinden şüphelenildiğinde veya TTE ile yeterli görüntü alınamadığında) TEE de yapılabilir.

Kan Testleri

Kan testleri, hastanın genel sağlık durumu hakkında önemli bilgiler sağlar. TAVI sonrası kontrollerde yapılan kan testleri şunları içerir:

• Kan sayımı: Kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombositlerin sayısı ölçülür. Anemi (kansızlık), enfeksiyon veya kanama gibi sorunlar tespit edilebilir.
• Böbrek fonksiyon testleri: Kreatinin ve üre gibi böbrek fonksiyonlarını gösteren maddelerin düzeyleri ölçülür. Böbrek yetmezliği olup olmadığı belirlenir.
• Karaciğer fonksiyon testleri: ALT, AST ve bilirubin gibi karaciğer fonksiyonlarını gösteren maddelerin düzeyleri ölçülür. Karaciğer hastalığı olup olmadığı belirlenir.
• Elektrolitler: Sodyum, potasyum, klorür ve bikarbonat gibi elektrolitlerin düzeyleri ölçülür. Elektrolit dengesizlikleri tespit edilebilir.
• Antikoagülan ilaç düzeyleri: Warfarin (Coumadin) veya diğer antikoagülan ilaçları kullanan hastalarda, ilaç düzeyleri ölçülerek tedavinin etkinliği ve güvenliği değerlendirilir. INR (uluslararası normalize oran) değeri takip edilir.
• Lipid profili: Kolesterol ve trigliserid düzeyleri ölçülür. Kardiyovasküler risk faktörleri değerlendirilir.
• CRP (C-reaktif protein): Enflamasyon belirteci olarak CRP düzeyi ölçülür. Enfeksiyon veya inflamatuar hastalıklar tespit edilebilir.
• BNP (B-tipi natriüretik peptid): Kalp yetmezliği belirteci olarak BNP düzeyi ölçülür. Kalp yetmezliği olup olmadığı veya kötüleşip kötüleşmediği belirlenir.

Efor Testi

Efor testi, hastanın fiziksel aktiviteye toleransını değerlendirmek için yapılan bir testtir. Bu test sırasında hasta, bir koşu bandında veya bisiklette egzersiz yapar ve kalp atış hızı, kan basıncı ve EKG sürekli olarak izlenir. Efor testi, göğüs ağrısı, nefes darlığı veya diğer semptomların egzersizle tetiklenip tetiklenmediğini belirlemek ve kalp yetmezliği veya koroner arter hastalığı gibi sorunları tespit etmek için kullanılır.

TAVI sonrası kontrollerde efor testi, hastanın yeni kapakla birlikte fiziksel aktiviteye uyumunu değerlendirmek ve egzersiz kapasitesini belirlemek için yapılabilir.

Bilgisayarlı Tomografi (BT)

Bilgisayarlı tomografi (BT), vücudun iç organlarının ve dokularının detaylı görüntülerini elde etmek için kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. TAVI sonrası kontrollerde BT, kapak yerleştirilmesiyle ilişkili olası komplikasyonları (kapak trombozu, stent kırığı vb.) tespit etmek için kullanılabilir. Ayrıca, aort anevrizması veya diseksiyonu gibi diğer kardiyovasküler sorunları da tespit etmek için kullanılabilir.

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)

Manyetik rezonans görüntüleme (MRG), vücudun iç organlarının ve dokularının detaylı görüntülerini elde etmek için kullanılan bir başka görüntüleme yöntemidir. MRG, BT'ye göre daha detaylı görüntüler sağlar ve radyasyon içermez. TAVI sonrası kontrollerde MRG, kapak yerleştirilmesiyle ilişkili olası komplikasyonları (kapak trombozu, stent kırığı vb.) tespit etmek ve kalp kasının fonksiyonunu değerlendirmek için kullanılabilir.

TAVI İşlemi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

TAVI işlemi sonrası hastaların, tedavinin başarısını ve uzun dönemli sağlığını korumak için dikkat etmesi gereken bazı önemli noktalar vardır:

• İlaçları düzenli kullanmak: Doktor tarafından reçete edilen tüm ilaçları (antikoagülanlar, antiplateletler, beta blokerler, ACE inhibitörleri vb.) düzenli olarak kullanmak ve dozları atlamamak önemlidir.
• Yaşam tarzı değişiklikleri yapmak: Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, TAVI sonrası sağlığı korumak için önemlidir. Bu, sağlıklı beslenmek, düzenli egzersiz yapmak, sigara içmemek ve alkol tüketimini sınırlamak anlamına gelir.
• Beslenmeye dikkat etmek: Tuz, yağ ve kolesterol içeriği düşük bir diyetle beslenmek, kalp sağlığını korumak için önemlidir. Bol miktarda meyve, sebze, tam tahıllı ürünler ve protein tüketmek önerilir.
• Düzenli egzersiz yapmak: Doktorun önerdiği şekilde düzenli egzersiz yapmak, kalp sağlığını korumak ve genel sağlığı iyileştirmek için önemlidir. Yürüyüş, yüzme ve bisiklete binme gibi düşük etkili egzersizler tercih edilebilir.
• Sigara içmemek: Sigara içmek, kalp ve damar sağlığına ciddi zararlar verir. TAVI sonrası sigarayı bırakmak, tedavinin başarısını artırmak ve uzun dönemli sağlığı korumak için önemlidir.
• Alkol tüketimini sınırlamak: Aşırı alkol tüketimi, kalp yetmezliği ve diğer kardiyovasküler sorunlara yol açabilir. TAVI sonrası alkol tüketimini sınırlamak veya tamamen bırakmak önerilir.
• Yara yeri bakımına dikkat etmek: Kateterin yerleştirildiği bölgedeki yara yerini temiz ve kuru tutmak, enfeksiyon riskini azaltmak için önemlidir. Yara yerinde kızarıklık, şişlik, ağrı veya akıntı olması durumunda doktora başvurmak gerekir.
• Enfeksiyonlardan korunmak: TAVI sonrası enfeksiyon riski artabilir. Bu nedenle, hijyen kurallarına dikkat etmek, elleri sık sık yıkamak ve kalabalık ortamlardan kaçınmak önemlidir. Grip veya zatürre aşısı yaptırmak da enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
• Diş sağlığına dikkat etmek: Diş eti enfeksiyonları, kalbe yayılabilir ve kapak enfeksiyonuna (endokardit) yol açabilir. Bu nedenle, düzenli olarak dişleri fırçalamak, diş ipi kullanmak ve diş hekimine kontrole gitmek önemlidir.
• Seyahat ederken dikkatli olmak: TAVI sonrası seyahat ederken, ilaçları yanınızda bulundurmak ve acil durumlar için doktorunuzun iletişim bilgilerini yanınızda taşımak önemlidir. Uzun süren uçak yolculuklarında, bacaklarda kan pıhtılaşması riskini azaltmak için sık sık kalkıp yürümek veya bacak egzersizleri yapmak önerilir.
• Doktora düzenli kontrole gitmek: TAVI sonrası düzenli olarak kontrole gitmek, tedavinin başarısını değerlendirmek ve olası komplikasyonları erken teşhis etmek için önemlidir. Kontrol randevularını aksatmamak ve doktorun önerilerine uymak gerekir.
• Semptomları takip etmek: Göğüs ağrısı, nefes darlığı, baş dönmesi, bayılma, bacaklarda şişlik veya diğer anormal semptomlar ortaya çıkması durumunda derhal doktora başvurmak gerekir.

Komplikasyonlar ve Erken Müdahale

TAVI işlemi sonrası bazı komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Bu komplikasyonların erken teşhis edilmesi ve tedavi edilmesi, hastanın sağlığı için kritik öneme sahiptir. TAVI sonrası görülebilecek bazı komplikasyonlar şunlardır:

• Kapak yetmezliği: Yeni kapak tam olarak kapanmayabilir ve kanın geriye doğru kaçmasına neden olabilir. Kapak yetmezliği, nefes darlığı, yorgunluk ve bacaklarda şişlik gibi semptomlara yol açabilir.
• Kapak darlığı: Yeni kapak daralabilir ve kan akışını engelleyebilir. Kapak darlığı, göğüs ağrısı, nefes darlığı ve baş dönmesi gibi semptomlara yol açabilir.
• Ritim bozuklukları: TAVI işlemi, kalbin elektriksel sistemini etkileyebilir ve ritim bozukluklarına (atriyal fibrilasyon, AV blok vb.) yol açabilir. Ritim bozuklukları, çarpıntı, baş dönmesi ve bayılma gibi semptomlara yol açabilir.
• Kapak trombozu: Yeni kapak üzerinde kan pıhtıları oluşabilir ve kapak fonksiyonunu bozabilir. Kapak trombozu, kapak yetmezliği veya darlığı semptomlarına yol açabilir.
• Stent kırığı: Kapak çerçevesini oluşturan stent kırılabilir ve kapak fonksiyonunu bozabilir. Stent kırığı, kapak yetmezliği veya darlığı semptomlarına yol açabilir.
• Enfeksiyon: Kapak enfeksiyonu (endokardit), ciddi bir komplikasyondur ve acil tedavi gerektirir. Kapak enfeksiyonu, ateş, titreme, yorgunluk ve kalp üfürümü gibi semptomlara yol açabilir.
• Felç: TAVI işlemi sırasında veya sonrasında, beyne pıhtı atabilir ve felce neden olabilir. Felç, vücudun bir tarafında güçsüzlük, konuşma bozukluğu ve görme kaybı gibi semptomlara yol açabilir.
• Böbrek yetmezliği: TAVI işlemi sırasında kullanılan kontrast madde, böbrek fonksiyonlarını bozabilir ve böbrek yetmezliğine yol açabilir. Böbrek yetmezliği, idrar çıkışında azalma, bacaklarda şişlik ve yorgunluk gibi semptomlara yol açabilir.
• Kanama: TAVI işlemi sırasında veya sonrasında, kateterin yerleştirildiği bölgede veya diğer bölgelerde kanama olabilir. Kanama, morarma, şişlik, ağrı ve kan kaybı gibi semptomlara yol açabilir.
• Damar yaralanması: TAVI işlemi sırasında, kateterin geçtiği damarlarda yaralanma olabilir. Damar yaralanması, kanama, şişlik ve ağrı gibi semptomlara yol açabilir.

Bu komplikasyonların herhangi birinin belirtisi ortaya çıkması durumunda, derhal doktora başvurmak ve gerekli tedaviyi almak önemlidir.

Sonuç

TAVI işlemi sonrası düzenli kontroller, tedavinin başarısını ve uzun dönemli sağlığı korumak için kritik öneme sahiptir. Kontrol sıklığı, hastanın genel sağlık durumuna, işlem sırasında ortaya çıkan komplikasyonlara ve kullanılan kapak tipine göre değişebilir. Ancak genel olarak kabul gören bir kontrol takvimi bulunmaktadır. Kontrollerde yapılan değerlendirmeler ve testler, hastanın genel sağlık durumu ve yeni kapak fonksiyonu hakkında detaylı bilgi sağlar. TAVI işlemi sonrası hastaların, ilaçlarını düzenli kullanmak, yaşam tarzı değişiklikleri yapmak ve doktorun önerilerine uymak önemlidir. Olası komplikasyonların belirtileri ortaya çıkması durumunda, derhal doktora başvurmak ve gerekli tedaviyi almak gerekir. Bu sayede, TAVI işleminin faydaları uzun yıllar boyunca korunabilir ve hastanın yaşam kalitesi artırılabilir.