Gömülü 20 Yaş Dişleri: Ağrı ve Çözüm Yolları

20 yaş dişleri, genellikle 17 ila 25 yaşları arasında süren ve ağzın en arkasında yer alan üçüncü azı dişleridir. Birçok insanda yeterli alan olmadığı için bu dişler tam olarak çıkamaz ve "gömülü" kalır. Gömülü 20 yaş dişleri, ağrı, enfeksiyon, diğer dişlere zarar verme gibi çeşitli sorunlara yol açabilir. Bu yazıda, gömülü 20 yaş dişlerinin ne olduğunu, neden ağrıya sebep olduğunu, belirtilerini, teşhis yöntemlerini ve tedavi seçeneklerini ayrıntılı bir şekilde inceleyeceğiz.

Gömülü 20 Yaş Dişi Nedir?

Gömülü 20 yaş dişi, çene kemiği içinde sıkışmış veya diğer dişlerin çıkışını engellediği için ağızda tam olarak süremeyen 20 yaş dişidir. Dişin bir kısmı çıkmış olabilir (yarı gömülü) veya hiç çıkmamış olabilir (tamamen gömülü). Gömülülük, dişin pozisyonuna, çene kemiğinin yapısına ve diğer dişlerin durumuna bağlı olarak farklı şekillerde olabilir.

Gömülülük Çeşitleri

• Tamamen Gömülü: Diş, çene kemiği içinde tamamen kapalıdır ve ağız boşluğuna hiç ulaşmaz.
• Yarı Gömülü: Dişin bir kısmı diş eti yoluyla ağız boşluğuna ulaşır, ancak tamamı çıkmamıştır. Bu durum, enfeksiyon riskini artırır.
• Yatay Gömülü: Diş, yatay pozisyonda bulunur ve diğer dişlere doğru baskı yapar. Bu, en sık görülen gömülülük türlerinden biridir ve komşu dişlere zarar verme potansiyeli yüksektir.
• Dikey Gömülü: Diş, normal pozisyona yakın bir şekilde konumlanmıştır ancak çıkmak için yeterli alanı yoktur.
• Açısal Gömülü: Diş, belirli bir açıyla konumlanmıştır ve diğer dişlere baskı yapabilir.

Gömülü 20 Yaş Dişleri Neden Ağrıya Neden Olur?

Gömülü 20 yaş dişleri çeşitli nedenlerle ağrıya neden olabilir:

• Diş Eti İltihabı (Perikoronit): Yarı gömülü dişlerin etrafındaki diş eti, bakteri ve yiyecek artıklarının birikmesiyle kolayca iltihaplanabilir. Bu durum, şişlik, kızarıklık, ağrı ve ağız kokusuna neden olur.
• Baskı ve Sıkışma: Gömülü dişler, komşu dişlere baskı yaparak ağrıya neden olabilir. Bu baskı, dişlerin yer değiştirmesine ve hatta zarar görmesine yol açabilir.
• Kist ve Tümör Oluşumu: Nadir durumlarda, gömülü dişlerin etrafında kist veya tümör oluşabilir. Bu oluşumlar, çevre dokulara baskı yaparak ağrıya ve diğer komplikasyonlara neden olabilir.
• Sinir Sıkışması: Gömülü dişler, çene kemiğindeki sinirlere baskı yaparak ağrıya neden olabilir. Bu ağrı, yüz, kulak ve baş bölgesine yayılabilir.
• Çürük: Gömülü dişin bir kısmı çıkmışsa, temizlenmesi zor olabilir ve bu da çürük oluşumuna yol açabilir. Çürük, ağrıya ve enfeksiyona neden olabilir.
• Diş Eti Absesi: Diş eti enfeksiyonu ilerlerse, apse oluşabilir. Apse, şiddetli ağrı, şişlik ve ateşle karakterizedir.

Gömülü 20 Yaş Dişlerinin Belirtileri

Gömülü 20 yaş dişlerinin belirtileri, dişin konumuna, gömülülük derecesine ve neden olduğu komplikasyonlara bağlı olarak değişebilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:

• Ağrı: Çene, diş eti veya boğazda ağrı. Ağrı, sürekli veya aralıklı olabilir ve zamanla şiddetlenebilir.
• Şişlik: Diş eti veya yanakta şişlik. Şişlik, ağrıyla birlikte görülebilir.
• Kızarıklık: Diş eti etrafında kızarıklık. Kızarıklık, iltihabın bir belirtisidir.
• Hassasiyet: Sıcak veya soğuk yiyecek ve içeceklere karşı hassasiyet.
• Ağız Kokusu: Kötü ağız kokusu. Ağız kokusu, enfeksiyonun bir belirtisi olabilir.
• Çene Hareketlerinde Zorluk: Ağzı açmakta veya kapatmakta zorluk.
• Baş Ağrısı: Özellikle şakaklarda veya göz çevresinde baş ağrısı.
• Kulak Ağrısı: Kulakta ağrı veya dolgunluk hissi.
• Dişlerde Kayma: Komşu dişlerde kayma veya sıkışma hissi.
• Lenf Bezlerinde Şişlik: Boyundaki lenf bezlerinde şişlik.
• Ateş: Enfeksiyonun ilerlemesi durumunda ateş.

Bazı durumlarda, gömülü 20 yaş dişleri hiçbir belirti vermeyebilir. Ancak, belirti olmasa bile, düzenli diş hekimi kontrolleri sırasında gömülü dişlerin varlığı tespit edilebilir ve potansiyel sorunlar önlenebilir.

Gömülü 20 Yaş Dişlerinin Teşhisi

Gömülü 20 yaş dişlerinin teşhisi genellikle bir diş hekimi tarafından yapılan klinik muayene ve radyolojik görüntüleme yöntemleriyle konulur:

• Klinik Muayene: Diş hekimi, ağzınızı muayene ederek diş etlerinizdeki şişlik, kızarıklık, hassasiyet ve diğer belirtileri değerlendirir. Ayrıca, çene hareketlerinizi ve ağız açıklığınızı kontrol eder.
• Radyolojik Görüntüleme:
  • Panoramik Röntgen: Tüm dişlerin, çene kemiklerinin ve çevre dokuların genel bir görüntüsünü sağlar. Gömülü dişlerin konumunu, açısını ve diğer dişlerle ilişkisini değerlendirmek için kullanılır.
  • Konik Işınlı Bilgisayarlı Tomografi (KIBT): Daha detaylı bir 3 boyutlu görüntüleme yöntemidir. Gömülü dişlerin sinirlerle, komşu dişlerle ve diğer anatomik yapılarla olan ilişkisini daha ayrıntılı bir şekilde gösterir. KIBT, özellikle karmaşık gömülü diş vakalarında cerrahi planlama için önemlidir.

Radyolojik görüntüleme sonuçları, diş hekiminin gömülü dişlerin durumunu değerlendirmesine ve en uygun tedavi planını belirlemesine yardımcı olur.

Gömülü 20 Yaş Dişlerinin Tedavi Seçenekleri

Gömülü 20 yaş dişlerinin tedavisi, dişin konumuna, neden olduğu belirtilere ve genel sağlık durumunuza bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri arasında şunlar bulunur:

Gözlem

Eğer gömülü 20 yaş dişleri herhangi bir belirtiye neden olmuyorsa ve diğer dişlere zarar verme riski düşükse, diş hekimi düzenli aralıklarla gözlem yapmayı önerebilir. Bu durumda, düzenli diş hekimi kontrolleri ve radyolojik görüntülemelerle dişlerin durumu takip edilir. Ancak, belirtiler ortaya çıkarsa veya diğer dişlere zarar verme riski artarsa, cerrahi müdahale gerekebilir.

İlaç Tedavisi

Gömülü 20 yaş dişlerinin neden olduğu ağrı ve iltihabı hafifletmek için ağrı kesiciler ve antibiyotikler kullanılabilir.

• Ağrı Kesiciler: Reçetesiz satılan ağrı kesiciler (parasetamol, ibuprofen gibi) hafif ve orta şiddetteki ağrıları gidermek için kullanılabilir. Daha şiddetli ağrılar için diş hekimi daha güçlü ağrı kesiciler reçete edebilir.
• Antibiyotikler: Enfeksiyonun varlığı durumunda, diş hekimi antibiyotik reçete edebilir. Antibiyotikler, bakterileri öldürerek enfeksiyonu kontrol altına alır. Antibiyotik kullanırken, diş hekiminin talimatlarına uymak ve tedaviyi tamamlamak önemlidir.

İlaç tedavisi, sadece belirtileri hafifletmeye yöneliktir ve gömülü dişin kendisini tedavi etmez. Bu nedenle, ilaç tedavisi genellikle cerrahi müdahale öncesinde veya sonrasında destekleyici bir tedavi olarak kullanılır.

Cerrahi Çekim

Gömülü 20 yaş dişlerinin neden olduğu ağrı, enfeksiyon, diğer dişlere zarar verme veya kist/tümör oluşumu gibi durumlarda cerrahi çekim en yaygın tedavi yöntemidir. Cerrahi çekim, diş hekimi veya oral cerrah tarafından yapılır.

Cerrahi Çekim Prosedürü

1. Anestezi: Cerrahi çekim öncesinde lokal anestezi uygulanır. Lokal anestezi, sadece çekim yapılacak bölgeyi uyuşturur ve hastanın ağrı hissetmesini engeller. Bazı durumlarda, özellikle anksiyetesi yüksek olan hastalarda sedasyon veya genel anestezi de uygulanabilir.
2. Diş Etinin Açılması: Diş hekimi, diş etini keserek gömülü dişe ulaşır. Gerekirse, dişi çevreleyen kemik dokusunun bir kısmı da çıkarılabilir.
3. Dişin Parçalara Ayrılması: Gömülü diş, bazen tek parça halinde çıkarılamayabilir. Bu durumda, diş hekimi dişi küçük parçalara ayırarak çıkarır.
4. Dişin Çıkarılması: Diş veya diş parçaları çıkarıldıktan sonra, çekim boşluğu temizlenir ve dezenfekte edilir.
5. Dikiş: Diş eti kesisi, dikişlerle kapatılır. Dikişler, genellikle 7-10 gün sonra alınır. Bazı durumlarda, kendiliğinden eriyen dikişler de kullanılabilir.
6. Kanama Kontrolü: Çekim sonrası kanamayı durdurmak için çekim bölgesine gazlı bez tampon uygulanır. Hastaya, tamponu belirli bir süre ısırması ve tükürmemesi talimatı verilir.

Cerrahi Çekim Sonrası Bakım

Cerrahi çekim sonrası dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar vardır:

• Ağrı Kontrolü: Diş hekiminin önerdiği ağrı kesicileri düzenli olarak kullanın.
• Şişlik Kontrolü: Çekim bölgesine soğuk kompres uygulayın. Soğuk kompres, şişliği azaltmaya yardımcı olur.
• Beslenme: İlk birkaç gün yumuşak ve sıvı gıdalar tüketin. Sert, baharatlı ve sıcak yiyeceklerden kaçının.
• Ağız Hijyeni: Çekim bölgesini nazikçe temizleyin. Diş hekiminin önerdiği ağız gargaralarını kullanın. Çekim bölgesini fırçalamaktan kaçının.
• Sigara ve Alkol: Sigara ve alkol tüketiminden kaçının. Sigara, iyileşmeyi yavaşlatır ve enfeksiyon riskini artırır.
• Dinlenme: Yeterince dinlenin ve ağır fiziksel aktivitelerden kaçının.
• Diş Hekimi Kontrolü: Diş hekiminin önerdiği kontrol randevularına gidin.

Cerrahi Çekim Komplikasyonları

Cerrahi çekim genellikle güvenli bir işlemdir, ancak bazı komplikasyonlar ortaya çıkabilir:

• Kanama: Çekim sonrası kanama, en sık görülen komplikasyonlardan biridir. Genellikle, gazlı bez tampon uygulamasıyla kontrol altına alınabilir.
• Enfeksiyon: Çekim bölgesinde enfeksiyon oluşabilir. Enfeksiyon belirtileri arasında ağrı, şişlik, kızarıklık, ateş ve kötü ağız kokusu bulunur. Enfeksiyon durumunda, diş hekimi antibiyotik reçete edebilir.
• Kuru Soket (Alveolit): Çekim boşluğunda kan pıhtısı oluşmaması veya pıhtının erken düşmesi durumunda kuru soket oluşabilir. Kuru soket, şiddetli ağrıya neden olur ve iyileşmeyi geciktirir. Kuru soket durumunda, diş hekimi çekim boşluğunu temizler ve ilaçlı tampon yerleştirir.
• Sinir Hasarı: Nadir durumlarda, çekim sırasında çene kemiğindeki sinirlere zarar verilebilir. Bu durum, dudaklarda, dilde veya çenede uyuşukluğa veya karıncalanmaya neden olabilir. Sinir hasarı genellikle geçicidir, ancak bazı durumlarda kalıcı olabilir.
• Komşu Dişlere Zarar: Çekim sırasında komşu dişlere zarar verilebilir. Bu durum, dişlerde kırılmaya veya dolgularda hasara neden olabilir.
• Çene Kemiği Kırığı: Nadir durumlarda, özellikle kemiğe çok gömülü dişlerin çekimi sırasında çene kemiği kırılabilir.

Komplikasyon riskini azaltmak için, cerrahi çekimi deneyimli bir diş hekimi veya oral cerrahın yapması ve çekim sonrası bakım talimatlarına dikkatle uyulması önemlidir.

Ortodontik Tedavi

Gömülü 20 yaş dişlerinin neden olduğu dişlerdeki kaymaları düzeltmek için ortodontik tedavi gerekebilir. Ortodontik tedavi, dişlerin düzeltilmesi ve çene ilişkilerinin iyileştirilmesi amacıyla braketler, teller veya şeffaf plaklar gibi apareylerin kullanılmasını içerir.

Cerrahi Destekli Sürme

Bazı durumlarda, gömülü 20 yaş dişinin cerrahi olarak açığa çıkarılması ve ortodontik apareylerle sürdürülmesi mümkün olabilir. Bu tedavi yöntemi, özellikle dişin pozisyonu uygunsa ve diğer dişlere zarar verme riski düşükse tercih edilebilir.

Gömülü 20 Yaş Dişlerinin Çekilmesi Gerekli mi?

Gömülü 20 yaş dişlerinin çekilmesi gerekip gerekmediği, dişin durumuna, neden olduğu belirtilere ve potansiyel risklere bağlıdır. Amerikan Ağız ve Çene-Yüz Cerrahları Birliği (AAOMS) ve diğer diş hekimliği kuruluşları, aşağıdaki durumlarda gömülü 20 yaş dişlerinin çekilmesini önermektedir:

• Ağrı: Gömülü dişin neden olduğu sürekli veya tekrarlayan ağrı.
• Enfeksiyon: Gömülü dişin etrafındaki diş eti veya çevre dokularda enfeksiyon.
• Kist veya Tümör Oluşumu: Gömülü dişin etrafında kist veya tümör oluşumu.
• Komşu Dişlere Zarar Verme: Gömülü dişin komşu dişlere baskı yaparak çürümelerine, diş eti problemlerine veya yer değiştirmelerine neden olması.
• Ortodontik Tedaviyi Engelleme: Gömülü dişin ortodontik tedavinin başarısını engellemesi.
• Çürük: Gömülü dişin kendisinde veya komşu dişlerde çürük oluşumu.
• Diş Eti Hastalığı: Gömülü dişin etrafındaki diş etlerinde diş eti hastalığı (gingivitis veya periodontitis) oluşumu.

Ancak, gömülü 20 yaş dişleri herhangi bir belirtiye neden olmuyorsa ve diğer dişlere zarar verme riski düşükse, diş hekimi düzenli aralıklarla gözlem yapmayı önerebilir. Bu durumda, düzenli diş hekimi kontrolleri ve radyolojik görüntülemelerle dişlerin durumu takip edilir. Gözlem sırasında, dişlerin durumunda herhangi bir değişiklik olursa veya belirtiler ortaya çıkarsa, cerrahi müdahale gerekebilir.

Gömülü 20 Yaş Dişlerinin Önlenmesi

Gömülü 20 yaş dişlerinin oluşumunu önlemek mümkün değildir, çünkü bu durum genetik faktörlere ve çene yapısına bağlıdır. Ancak, düzenli diş hekimi kontrolleri ve radyolojik görüntülemelerle gömülü dişlerin erken teşhisi sağlanabilir ve potansiyel sorunlar önlenebilir.

Ayrıca, iyi bir ağız hijyeni sağlamak, diş eti iltihabını ve çürük oluşumunu önleyerek gömülü dişlerin neden olduğu komplikasyon riskini azaltabilir.

Sonuç

Gömülü 20 yaş dişleri, birçok insanda sorunlara neden olabilen yaygın bir durumdur. Ağrı, enfeksiyon, diğer dişlere zarar verme ve kist/tümör oluşumu gibi komplikasyonlar, gömülü 20 yaş dişlerinin çekilmesini gerektirebilir. Düzenli diş hekimi kontrolleri, gömülü dişlerin erken teşhisini ve uygun tedavi planının belirlenmesini sağlar. Cerrahi çekim, genellikle güvenli bir işlemdir, ancak bazı komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle, cerrahi çekimi deneyimli bir diş hekimi veya oral cerrahın yapması ve çekim sonrası bakım talimatlarına dikkatle uyulması önemlidir.

Unutmayın, her bireyin durumu farklıdır ve en uygun tedavi planı, diş hekimi tarafından yapılan detaylı bir değerlendirme sonucunda belirlenir. Eğer gömülü 20 yaş dişlerinizle ilgili herhangi bir endişeniz varsa, bir diş hekimine danışarakSize özel bir tedavi planı oluşturulmasını sağlayın.