KardiyolojiKalp ve Damar Cerrahisi

Kalp Kapakçığı Çökmesi: Mitral Valf Prolapsusu Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey

Kalp kapakçığı çökmesi, tıp literatüründe mitral valf prolapsusu (MVP) olarak da bilinen, kalbin sol kulakçığı (atrium) ile sol karıncığı (ventrikül) arasında bulunan mitral kapakçığın düzgün kapanamaması durumudur. Bu durum, mitral kapakçığın normalde kapanması gereken zamanda sol kulakçığa doğru sarkması (prolapsus) ile karakterizedir. Mitral valf prolapsusu genellikle ciddi bir sorun teşkil etmez ve birçok insan bu durumun farkında bile olmadan yaşar. Ancak bazı durumlarda, mitral yetmezliğine (kanın geriye kaçması) neden olabilir ve bu da tedavi gerektirebilir.

Mitral Valf Prolapsusu Nedir?

Mitral valf, kalbin sol tarafında bulunan ve sol kulakçıktan sol karıncığa kan akışını kontrol eden iki yaprakçıktan oluşan bir kapaktır. Kalbin her atışında, mitral kapakçık açılır ve kanın kulakçıktan karıncığa geçmesine izin verir. Daha sonra, karıncık kasıldığında, mitral kapakçık kapanarak kanın tekrar kulakçığa geri akmasını engeller. Mitral valf prolapsusunda ise, bu kapakçıklardan biri veya her ikisi de kasılma sırasında sol kulakçığa doğru sarkar veya şişer. Bu sarkma, kapakçıkların tam olarak kapanmasını engelleyebilir ve kanın bir miktarının geriye, sol kulakçığa doğru kaçmasına (mitral yetmezliği) neden olabilir.

Mitral Valf Prolapsusunun Nedenleri

Mitral valf prolapsusunun kesin nedeni her zaman belirlenemeyebilir. Ancak, bazı faktörlerin bu duruma katkıda bulunabileceği düşünülmektedir:

• Genetik Faktörler: Mitral valf prolapsusu, ailelerde görülebilir. Bu durum, genetik yatkınlığın önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Özellikle bağ dokusu hastalıkları olan ailelerde MVP görülme olasılığı daha yüksektir.
• Bağ Dokusu Hastalıkları: Marfan sendromu, Ehlers-Danlos sendromu gibi bağ dokusu hastalıkları, mitral kapakçıkların yapısını etkileyerek prolapsusa neden olabilir. Bu hastalıklarda kollajen üretimi veya yapısı bozulduğu için kapakçıklar daha esnek ve sarkmaya daha yatkın hale gelir.
• Otonom Sinir Sistemi Düzensizlikleri: Bazı araştırmalar, otonom sinir sisteminin (kalp atış hızı, kan basıncı gibi otomatik fonksiyonları kontrol eden sistem) düzensizliklerinin mitral valf prolapsusu ile ilişkili olabileceğini göstermektedir.
• Romantik Ateş: Nadir durumlarda, çocukluk çağında geçirilen romantik ateş, mitral kapakçıklarda hasara neden olarak daha sonra mitral valf prolapsusuna yol açabilir.
• Diğer Kalp Rahatsızlıkları: Bazı diğer kalp rahatsızlıkları da mitral valf prolapsusu riskini artırabilir.

Mitral Valf Prolapsusunun Belirtileri

Mitral valf prolapsusu olan çoğu kişi herhangi bir belirti yaşamaz. Bu durumlarda, genellikle rutin bir fiziksel muayene sırasında veya başka bir nedenle yapılan kalp muayenesi sırasında tesadüfen teşhis edilir. Belirti yaşayan kişilerde ise belirtiler oldukça değişkendir ve kişiden kişiye farklılık gösterebilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:

• Göğüs Ağrısı: Mitral valf prolapsusu olan bazı kişilerde, göğüs ağrısı görülebilir. Bu ağrı genellikle keskin, bıçak saplanır gibi veya künt bir şekilde hissedilebilir. Ağrının süresi ve şiddeti de değişkendir. Göğüs ağrısının nedeni tam olarak anlaşılamamıştır, ancak kapakçıkların gerilmesi veya kas spazmları ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir.
• Çarpıntı: Kalp çarpıntısı, kalbin hızlı, düzensiz veya güçlü bir şekilde atması olarak hissedilir. Mitral valf prolapsusu olan kişilerde, kalp ritmindeki düzensizlikler (aritmi) nedeniyle çarpıntı görülebilir. Bu çarpıntılar genellikle zararsızdır, ancak bazı durumlarda daha ciddi bir kalp sorununu işaret edebilir.
• Nefes Darlığı: Özellikle egzersiz sırasında veya yatarken nefes darlığı hissedilebilir. Bu durum, mitral yetmezliği nedeniyle akciğerlerde sıvı birikmesi sonucu ortaya çıkabilir.
• Baş Dönmesi veya Sersemlik: Mitral valf prolapsusu olan bazı kişilerde, özellikle ayağa kalkarken baş dönmesi veya sersemlik hissi görülebilir. Bu durum, kan basıncındaki ani düşüşler (ortostatik hipotansiyon) veya otonom sinir sistemi düzensizlikleri ile ilişkili olabilir.
• Yorgunluk: Nedeni bilinmeyen sürekli yorgunluk hissi de mitral valf prolapsusunun bir belirtisi olabilir. Bu yorgunluk, genellikle dinlenmeyle geçmez ve günlük aktiviteleri olumsuz etkileyebilir.
• Anksiyete ve Panik Atak: Bazı araştırmalar, mitral valf prolapsusu ile anksiyete bozuklukları ve panik ataklar arasında bir ilişki olduğunu göstermektedir. Bu ilişkinin nedeni tam olarak anlaşılamamıştır, ancak otonom sinir sistemi düzensizliklerinin rol oynayabileceği düşünülmektedir.
• Migren: Bazı mitral valf prolapsusu olan kişilerde, migren atakları daha sık görülebilir.

Önemli Not: Bu belirtiler, mitral valf prolapsusuna özgü değildir ve başka sağlık sorunlarının da belirtisi olabilir. Eğer bu belirtilerden herhangi birini yaşıyorsanız, mutlaka bir doktora danışmanız önemlidir.

Mitral Valf Prolapsusu Teşhisi

Mitral valf prolapsusu teşhisi genellikle bir fiziksel muayene sırasında konulur. Doktor, steteskop ile kalbinizi dinlerken, mitral kapakçığın prolapsusuna bağlı olarak "klik" veya "üfürüm" adı verilen anormal sesler duyabilir. Bu sesler, kanın mitral kapakçıktan geriye doğru kaçması sonucu oluşur. Tanıyı doğrulamak ve mitral yetmezliğinin derecesini belirlemek için aşağıdaki testler yapılabilir:

1. Ekokardiyografi (EKO): Kalbin ultrasonu olarak da bilinen ekokardiyografi, mitral valf prolapsusunu teşhis etmek için en sık kullanılan yöntemdir. EKO, kalbin yapısını ve fonksiyonunu gösteren ayrıntılı görüntüler sağlar. Bu sayede, mitral kapakçığın sarkması, kapakçıkların kalınlığı ve mitral yetmezliğinin olup olmadığı veya derecesi belirlenebilir. Transtorasik ekokardiyografi (TTE) en yaygın kullanılan EKO türüdür. Bazı durumlarda, daha detaylı görüntüleme için transözofageal ekokardiyografi (TEE) gerekebilir. TEE'de, bir sonda yemek borusundan geçirilerek kalbe daha yakın bir görüntüleme sağlanır.
2. Elektrokardiyogram (EKG): EKG, kalbin elektriksel aktivitesini ölçen bir testtir. Mitral valf prolapsusunu doğrudan teşhis etmese de, kalp ritmindeki düzensizlikleri (aritmileri) tespit etmeye yardımcı olabilir.
3. Göğüs Röntgeni: Göğüs röntgeni, kalbin ve akciğerlerin görüntüsünü sağlar. Mitral valf prolapsusunu doğrudan teşhis etmese de, kalp büyümesi veya akciğerlerde sıvı birikmesi gibi mitral yetmezliğinin komplikasyonlarını tespit etmeye yardımcı olabilir.
4. Egzersiz Testi (Efor Testi): Egzersiz testi, fiziksel aktivite sırasında kalbin nasıl çalıştığını değerlendirmek için kullanılır. Mitral valf prolapsusu olan bazı kişilerde, egzersiz sırasında belirtiler ortaya çıkabilir. Egzersiz testi, bu belirtilerin nedenini belirlemeye ve egzersiz toleransını değerlendirmeye yardımcı olabilir.

Mitral Valf Prolapsusu Tedavisi

Mitral valf prolapsusu olan çoğu kişi herhangi bir tedaviye ihtiyaç duymaz. Ancak, belirtileri olan veya mitral yetmezliği gelişen kişilerde tedavi gerekebilir. Tedavi, belirtileri hafifletmeye ve mitral yetmezliğinin ilerlemesini önlemeye yöneliktir.

İlaç Tedavisi

Belirtileri hafifletmek için aşağıdaki ilaçlar kullanılabilir:

• Beta Blokerler: Çarpıntı, anksiyete ve migren gibi belirtileri kontrol etmeye yardımcı olabilirler. Beta blokerler, kalp atış hızını ve kan basıncını düşürerek kalbi rahatlatır.
• Anti-Aritmik İlaçlar: Kalp ritmindeki düzensizlikleri (aritmileri) kontrol etmeye yardımcı olabilirler.
• Anksiyete Giderici İlaçlar: Anksiyete ve panik atakları kontrol etmeye yardımcı olabilirler.
• Aspirin veya Antikoagülanlar: Mitral valf prolapsusu olan ve atriyal fibrilasyon (kalp kulakçıklarının titremesi) gibi bir komplikasyonu olan kişilerde, kan pıhtılaşmasını önlemek için aspirin veya antikoagülanlar (kan sulandırıcılar) kullanılabilir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Belirtileri yönetmeye yardımcı olabilecek bazı yaşam tarzı değişiklikleri şunlardır:

• Kafein ve Alkol Tüketimini Sınırlamak: Kafein ve alkol, kalp çarpıntısını ve anksiyeteyi artırabilir.
• Düzenli Egzersiz: Düzenli egzersiz, kalp sağlığını iyileştirmeye ve genel iyilik halini artırmaya yardımcı olabilir. Ancak, egzersize başlamadan önce doktorunuza danışmanız önemlidir.
• Stres Yönetimi: Stres, mitral valf prolapsusu belirtilerini kötüleştirebilir. Yoga, meditasyon, derin nefes egzersizleri gibi stres yönetimi teknikleri faydalı olabilir.
• Yeterli Uyku: Yeterli uyku, genel sağlık için önemlidir ve mitral valf prolapsusu belirtilerini yönetmeye yardımcı olabilir.

Cerrahi Tedavi

Mitral yetmezliği ciddi boyutlara ulaştığında ve ilaçlarla kontrol edilemediğinde, cerrahi tedavi gerekebilir. Cerrahi tedavinin amacı, mitral kapakçığı onarmak veya değiştirmektir.

• Mitral Kapak Onarımı: Mitral kapak onarımı, mitral kapakçığın kendi dokusunu kullanarak kapakçığı onarmayı amaçlar. Bu yöntem, kapak değişimine göre daha avantajlıdır çünkü hastanın kendi dokusu kullanıldığı için kan sulandırıcı ilaç kullanma ihtiyacı azalır ve enfeksiyon riski daha düşüktür. Mitral kapak onarımı, açık kalp ameliyatı veya minimal invaziv cerrahi yöntemlerle yapılabilir.
• Mitral Kapak Değişimi: Mitral kapak onarılamayacak kadar hasarlıysa, mitral kapak değişimi gerekebilir. Mitral kapak değişimi, hasarlı kapakçığın çıkarılması ve yerine mekanik veya biyolojik bir kapak takılması işlemidir. Mekanik kapaklar daha dayanıklıdır, ancak ömür boyu kan sulandırıcı ilaç kullanmayı gerektirirler. Biyolojik kapaklar ise daha kısa ömürlüdür, ancak kan sulandırıcı ilaç kullanma ihtiyacı daha azdır. Kapak tipine karar verirken hastanın yaşı, genel sağlık durumu ve yaşam tarzı dikkate alınır.

Mitral Valf Prolapsusu ve Hamilelik

Mitral valf prolapsusu olan çoğu kadın hamileliği sorunsuz bir şekilde geçirebilir. Ancak, mitral yetmezliği olan veya hamilelik sırasında belirtileri kötüleşen kadınların doktorları tarafından yakından takip edilmesi önemlidir. Hamilelik sırasında kullanılan ilaçlar ve doğum şekli, doktor tarafından bireysel olarak değerlendirilmelidir.

Mitral Valf Prolapsusu ve Enfektif Endokardit

Mitral valf prolapsusu olan kişilerde, enfektif endokardit (kalp kapakçıklarının enfeksiyonu) riski normal popülasyona göre biraz daha yüksektir. Özellikle mitral yetmezliği olan veya daha önce enfektif endokardit geçirmiş olan kişilerde risk daha da artar. Enfektif endokarditi önlemek için, diş tedavileri veya cerrahi işlemler öncesinde antibiyotik profilaksisi (koruyucu antibiyotik tedavisi) gerekebilir. Ancak, günümüzde antibiyotik profilaksisi uygulamaları, Amerikan Kalp Derneği (AHA) ve Avrupa Kardiyoloji Derneği (ESC) gibi kuruluşların güncel kılavuzlarına göre daha sınırlı durumlarda önerilmektedir. Diş hekiminiz veya doktorunuz, sizin için antibiyotik profilaksisinin gerekli olup olmadığını değerlendirecektir.

Mitral Valf Prolapsusu ile Yaşamak

Mitral valf prolapsusu olan çoğu kişi, herhangi bir sorun yaşamadan normal bir hayat sürdürebilir. Ancak, belirtileri olan veya mitral yetmezliği gelişen kişilerin doktorları tarafından düzenli olarak takip edilmesi ve tedavi planına uyması önemlidir. Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, belirtileri yönetmeye ve kalp sağlığını iyileştirmeye yardımcı olabilir.

Doktorunuzla Ne Zaman İletişime Geçmelisiniz?

Aşağıdaki durumlarda doktorunuzla iletişime geçmeniz önemlidir:

• Göğüs ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı veya baş dönmesi gibi yeni belirtiler ortaya çıkarsa.
• Mevcut belirtileriniz kötüleşirse.
• Diş tedavisi veya cerrahi bir işlem geçirecekseniz.
• Hamile kalmayı planlıyorsanız.

Sonuç

Mitral valf prolapsusu, genellikle zararsız bir durumdur ve çoğu kişi bu durumun farkında bile olmadan yaşar. Ancak, belirtileri olan veya mitral yetmezliği gelişen kişilerde tedavi gerekebilir. Düzenli doktor kontrolü, sağlıklı bir yaşam tarzı ve uygun tedavi ile mitral valf prolapsusu olan kişiler normal bir hayat sürdürebilirler. Bu yazıda sunulan bilgiler, genel bilgilendirme amaçlıdır ve bir doktor tavsiyesi yerine geçmez. Herhangi bir sağlık sorununuz varsa, mutlaka bir doktora danışmanız önemlidir.