Kadın Hastalıkları ve Doğum

NST (Non Stress Test) Neden Yapılır? Kapsamlı Rehber

Non Stress Test (NST), hamilelik sırasında anne karnındaki bebeğin iyilik halini değerlendirmek için kullanılan, basit, ağrısız ve invaziv olmayan bir yöntemdir. Bu test, bebeğin kalp atış hızını ve hareketlerini izleyerek, bebeğin oksijenlenmesi ve genel sağlığı hakkında önemli bilgiler sağlar. NST, özellikle riskli gebeliklerde bebeğin sağlığını yakından takip etmek ve olası sorunları erken teşhis etmek için hayati öneme sahiptir. Bu yazıda, NST'nin ne olduğunu, neden yapıldığını, nasıl yapıldığını, sonuçlarının nasıl yorumlandığını ve hangi durumlarda daha sık kullanıldığını detaylı bir şekilde ele alacağız.

NST Nedir?

NST, bebeğin kalp atış hızının (Fetal Kalp Hızı - FHR) ve anne karnındaki hareketlerinin bir süre boyunca kaydedilmesi işlemidir. Test sırasında bebeğin kalp atış hızının, hareketleri sırasında nasıl değiştiği gözlemlenir. Sağlıklı bir bebekte, hareketler sırasında kalp atış hızının belirli bir miktar artması beklenir (reaktivite). Bu artış, bebeğin merkezi sinir sisteminin ve oksijenlenmesinin iyi olduğunu gösterir.

NST, "non-stress" olarak adlandırılır çünkü bebeğe veya anneye herhangi bir stres uygulanmaz. Test, tamamen bebeğin doğal hareketleri ve kalp atış hızını izlemeye dayanır. Bu nedenle, diğer bazı fetal değerlendirme yöntemlerine göre daha güvenli ve rahattır.

NST Neden Yapılır?

NST'nin temel amacı, anne karnındaki bebeğin iyilik halini değerlendirmek ve olası riskleri erken teşhis etmektir. NST, aşağıdaki durumlarda sıklıkla yapılır:

• Gebelik Yaşının İlerlemesi (Postterm Gebelik): Doğum tarihi geçmiş gebeliklerde, bebeğin plasenta yoluyla yeterli oksijeni alıp almadığını kontrol etmek için NST yapılır. Plasentanın yaşlanmasıyla birlikte bebeğe giden oksijen miktarı azalabilir, bu da bebeğin sağlığını tehdit edebilir.
• Gestasyonel Diyabet (Hamilelik Şekeri): Gestasyonel diyabet, bebeğin aşırı büyümesine (makrozomi) ve doğum komplikasyonlarına yol açabilir. NST, diyabetli annelerin bebeklerinin sağlığını izlemek için kullanılır.
• Hipertansiyon (Yüksek Tansiyon): Hamilelikte yüksek tansiyon (preeklampsi veya gebelik hipertansiyonu), plasentaya giden kan akışını azaltabilir ve bebeğin gelişimini etkileyebilir. NST, yüksek tansiyonu olan annelerin bebeklerinin iyilik halini değerlendirmek için yapılır.
• Çoğul Gebelik (İkiz, Üçüz vb.): Çoğul gebeliklerde, bebeklerin her birinin yeterli beslenip beslenmediğini ve sağlıklı gelişip gelişmediğini kontrol etmek için NST yapılır.
• Bebeğin Hareketlerinde Azalma: Anne, bebeğinin hareketlerinde azalma fark ederse, bebeğin sağlığını değerlendirmek için NST yapılır.
• Rh Uyuşmazlığı: Rh uyuşmazlığı olan gebeliklerde, bebeğin kanında antikor oluşumu olup olmadığını ve bebeğin bundan etkilenip etkilenmediğini belirlemek için NST kullanılabilir.
• Önceki Gebeliklerde Bebek Kaybı Öyküsü: Önceki gebeliklerinde bebek kaybı yaşayan kadınlar, bu gebeliklerinde daha sık NST ile takip edilebilirler.
• Bebeğin Büyüme Geriliği (IUGR): Bebeğin anne karnında beklenen büyüme hızına ulaşmaması durumunda, bebeğin sağlığını değerlendirmek ve oksijenlenmesini kontrol etmek için NST yapılır.
• Oligohidramnios (Amniyon Sıvısının Azalması): Amniyon sıvısının normalden az olması durumunda, bebeğin sıkışma ve oksijenlenme sorunları yaşama riski artar. NST, bu durumda bebeğin iyilik halini değerlendirmek için kullanılır.
• Plasenta Problemleri (Plasenta Previa, Dekolman): Plasentanın yerleşiminde veya işlevinde sorun olması durumunda, bebeğin oksijenlenmesi tehlikeye girebilir. NST, bu durumda bebeğin sağlığını izlemek için önemlidir.
• Bazı İlaç Kullanımları: Hamilelikte kullanılan bazı ilaçlar, bebeğin kalp atış hızını etkileyebilir. Bu durumda NST, bebeğin ilaçlara nasıl tepki verdiğini değerlendirmek için kullanılabilir.

NST Nasıl Yapılır?

NST, genellikle bir hastane veya doğum merkezinde yapılır. Test, genellikle 20-40 dakika sürer ve anne adayı için oldukça rahattır. İşlem adımları şunlardır:

1. Hazırlık: Anne adayı, sırt üstü veya yan yatar pozisyonda uzanır. Rahat bir pozisyon, bebeğin hareketlerini kolaylaştırır ve testin daha doğru sonuçlar vermesini sağlar.
2. Sensörlerin Yerleştirilmesi: İki adet sensör (transdüser) anne adayının karnına yerleştirilir. Bir sensör, bebeğin kalp atış hızını (FHR) algılar ve kaydeder. Diğer sensör ise rahim kasılmalarını (varsa) algılar. Bazen anne adayına, bebeğin hareketlerini hissettiğinde basması için bir düğme verilir. Bu, bebeğin hareketlerinin kalp atış hızıyla ilişkilendirilmesine yardımcı olur.
3. İzleme: Sensörler yerleştirildikten sonra, bebeğin kalp atış hızı ve rahim kasılmaları bir monitör üzerinde izlenir ve kaydedilir. Test süresince anne adayı rahat bir şekilde dinlenir.
4. Değerlendirme: Test sonunda, elde edilen veriler bir doktor veya hemşire tarafından değerlendirilir. Bebeğin kalp atış hızı ve hareketleri arasındaki ilişki incelenir.

NST Sonuçları Nasıl Yorumlanır?

NST sonuçları genellikle "reaktif" veya "non-reaktif" olarak sınıflandırılır. Bu sınıflandırma, bebeğin kalp atış hızının hareketlerle birlikte nasıl değiştiğine bağlıdır.

• Reaktif NST: Bu, testin normal olduğunu gösterir. Reaktif bir NST'de, bebeğin kalp atış hızı belirli bir süre içinde (genellikle 20 dakika) en az iki kez, bazal kalp atış hızından belirli bir miktar (genellikle 15 vuru/dakika) daha fazla artar (akselerasyon). Akselerasyonların her biri en az 15 saniye sürer. Bu durum, bebeğin merkezi sinir sisteminin ve oksijenlenmesinin iyi olduğunu gösterir. Reaktif bir NST, genellikle bebeğin sağlıklı olduğunu ve doğumun güvenle beklenebileceğini gösterir.
• Non-Reaktif NST: Bu, bebeğin kalp atış hızında yeterli akselerasyonların olmadığını veya hiç akselerasyon olmadığını gösterir. Non-reaktif bir NST, her zaman bebeğin sorun yaşadığı anlamına gelmez. Bebeğin uyuyor olması, bazı ilaçların etkisi veya erken doğum haftalarında olgunlaşmamış sinir sistemi nedeniyle non-reaktif bir sonuç alınabilir. Bu durumda, genellikle test tekrarlanır veya başka fetal değerlendirme yöntemleri (Biyofiziksel Profil - BPP gibi) uygulanır.

Non-Reaktif NST'nin Anlamı ve Yapılması Gerekenler

Non-reaktif bir NST sonucu alındığında panik yapmamak önemlidir. Bu sonuç, bebeğin mutlaka bir sorun yaşadığı anlamına gelmez. Yapılması gerekenler şunlardır:

• Testin Tekrarlanması: Non-reaktif bir sonuç alındığında, genellikle 20-30 dakika sonra test tekrarlanır. Bazen bebeğin uyanması ve hareketlenmesi için anne adayına meyve suyu veya şekerli bir içecek verilebilir.
• Biyofiziksel Profil (BPP): Eğer NST tekrarlanan testlerde de non-reaktif ise, doktor Biyofiziksel Profil (BPP) adı verilen daha kapsamlı bir değerlendirme isteyebilir. BPP, NST'ye ek olarak bebeğin solunum hareketlerini, vücut hareketlerini, kas tonusunu ve amniyon sıvısı miktarını değerlendirir. BPP, bebeğin genel sağlığı hakkında daha detaylı bilgi sağlar.
• Kontraksiyon Stres Testi (CST): Nadiren, doktor Kontraksiyon Stres Testi (CST) isteyebilir. CST, rahim kasılmalarının bebeğin kalp atış hızını nasıl etkilediğini değerlendirir. Bu test, genellikle oksitosin hormonu verilerek veya meme ucu uyarımıyla rahim kasılmaları başlatılarak yapılır. Ancak, CST, NST'ye göre daha riskli olabilir ve her durumda uygun olmayabilir.

NST'nin Avantajları ve Dezavantajları

Her tıbbi test gibi, NST'nin de avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır.

Avantajları:

• Non-invaziv: NST, anneye veya bebeğe herhangi bir zarar vermeyen, ağrısız bir testtir.
• Hızlı ve Kolay: NST, genellikle 20-40 dakika sürer ve kolayca uygulanabilir.
• Yüksek Duyarlılık: NST, bebeğin oksijenlenme sorunlarını ve genel sağlığını değerlendirmede oldukça duyarlıdır.
• Yaygın Kullanım: NST, birçok hastane ve doğum merkezinde yaygın olarak kullanılmaktadır.
• Tekrarlanabilir: NST, gerektiğinde sık sık tekrarlanabilir.

Dezavantajları:

• Yanlış Pozitif Sonuçlar: NST, bazen bebeğin uyuyor olması veya diğer nedenlerle non-reaktif sonuç verebilir, bu da gereksiz endişeye yol açabilir.
• Sınırlı Bilgi: NST, bebeğin sadece kalp atış hızını ve hareketlerini değerlendirir. Diğer fetal değerlendirme yöntemleri (BPP gibi) daha kapsamlı bilgi sağlayabilir.
• Operatör Bağımlılığı: NST sonuçlarının yorumlanması, deneyimli bir doktor veya hemşire tarafından yapılmalıdır.

NST Ne Zaman Yapılır?

NST'nin ne zaman yapılacağı, gebeliğin risk faktörlerine ve doktorun değerlendirmesine bağlıdır. Genellikle:

• Riskli Gebeliklerde: Gestasyonel diyabet, hipertansiyon, çoğul gebelik gibi riskli durumlarda, genellikle 28-32. haftalardan itibaren haftada bir veya iki kez NST yapılır.
• Gebelik Yaşının İlerlemesi (Postterm Gebelik): Doğum tarihi geçen gebeliklerde, genellikle gün aşırı NST yapılır.
• Bebeğin Hareketlerinde Azalma: Annenin bebeğin hareketlerinde azalma fark etmesi durumunda, hemen NST yapılır.
• Diğer Durumlar: Diğer risk faktörleri (Rh uyuşmazlığı, önceki gebeliklerde bebek kaybı öyküsü vb.) varsa, doktor NST'nin ne zaman ve ne sıklıkta yapılacağına karar verir.

NST Sırasında Nelere Dikkat Etmeli?

NST sırasında anne adayının rahat olması ve bebeğin hareketlerini hissetmesi önemlidir. Dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

• Rahat Bir Pozisyon: Test sırasında rahat bir pozisyonda uzanmak, bebeğin hareketlerini kolaylaştırır.
• Tok Olmak: Aç karnına test yaptırmak, bebeğin hareketlerini azaltabilir. Testten önce hafif bir şeyler yemek faydalı olabilir.
• Stresten Uzak Durmak: Stres, bebeğin kalp atış hızını etkileyebilir. Test sırasında rahatlamaya çalışmak önemlidir.
• Doktora Soru Sormak: Testle ilgili herhangi bir sorunuz varsa, doktorunuza veya hemşirenize sormaktan çekinmeyin.

NST'nin Alternatifleri

NST'ye alternatif olarak kullanılabilecek veya NST ile birlikte uygulanabilen bazı fetal değerlendirme yöntemleri şunlardır:

• Biyofiziksel Profil (BPP): BPP, NST'ye ek olarak bebeğin solunum hareketlerini, vücut hareketlerini, kas tonusunu ve amniyon sıvısı miktarını değerlendirir. BPP, bebeğin genel sağlığı hakkında daha detaylı bilgi sağlar.
• Modifiye Biyofiziksel Profil (mBPP): mBPP, NST ve amniyon sıvısı miktarının değerlendirilmesinden oluşur. BPP'ye göre daha kısa sürede yapılabilir.
• Doppler Ultrasonografi: Doppler ultrasonografi, bebeğin kan damarlarındaki kan akışını değerlendirir. Özellikle bebeğin büyüme geriliği (IUGR) durumunda önemlidir.
• Kontraksiyon Stres Testi (CST): CST, rahim kasılmalarının bebeğin kalp atış hızını nasıl etkilediğini değerlendirir. Ancak, CST, NST'ye göre daha riskli olabilir ve her durumda uygun olmayabilir.

NST Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

• NST ağrılı bir işlem midir?

  Hayır, NST ağrılı bir işlem değildir. Tamamen non-invazivdir ve anne adayına herhangi bir rahatsızlık vermez.

• NST ne kadar sürer?

  NST genellikle 20-40 dakika sürer.

• NST sonuçları ne zaman belli olur?

  NST sonuçları, test bittikten hemen sonra doktor veya hemşire tarafından değerlendirilir ve anne adayına bildirilir.

• Non-reaktif NST sonucu ne anlama gelir?

  Non-reaktif NST, bebeğin kalp atış hızında yeterli akselerasyonların olmadığını gösterir. Ancak, bu her zaman bebeğin sorun yaşadığı anlamına gelmez. Testin tekrarlanması veya başka fetal değerlendirme yöntemleri (BPP gibi) uygulanması gerekebilir.

• NST'nin riskleri var mıdır?

  NST, güvenli bir testtir ve herhangi bir riski bulunmamaktadır.

• NST'ye aç mı tok mu girmek gerekir?

  NST'ye tok karnına girmek, bebeğin hareketlerini artırabilir ve testin daha doğru sonuçlar vermesine yardımcı olabilir.

Sonuç

NST (Non Stress Test), hamilelik sırasında bebeğin iyilik halini değerlendirmek için kullanılan önemli bir yöntemdir. Özellikle riskli gebeliklerde bebeğin sağlığını yakından takip etmek ve olası sorunları erken teşhis etmek için hayati öneme sahiptir. NST, non-invaziv, hızlı ve kolay uygulanabilir bir testtir. Ancak, sonuçların doğru yorumlanması ve gerektiğinde diğer fetal değerlendirme yöntemleriyle birlikte kullanılması önemlidir. Hamilelik sürecinde doktorunuzun önerilerine uymanız ve NST ile ilgili herhangi bir sorunuz varsa doktorunuza danışmanız, sağlıklı bir gebelik geçirmenize ve bebeğinizin sağlığını korumanıza yardımcı olacaktır.