Kadın Hastalıkları ve DoğumpsikiyatriEndokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları

PMS İçin Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?

Premenstrüel Sendrom (PMS), birçok kadının adet döngüsünün luteal fazında (yumurtlamadan adetin başlamasına kadar geçen süre) yaşadığı fiziksel ve duygusal belirtilerin bir kombinasyonudur. Bu belirtiler genellikle adet başladıktan sonraki birkaç gün içinde kaybolur. PMS'nin şiddeti kişiden kişiye değişir ve bazı kadınlar hafif belirtiler yaşarken, diğerleri yaşam kalitelerini önemli ölçüde etkileyen daha şiddetli belirtilerle karşılaşabilir.

Bu yazıda, PMS'nin ne olduğunu, belirtilerini, ne zaman bir doktora başvurmanız gerektiğini ve doktorunuzla görüşmeniz gereken konuları ayrıntılı olarak ele alacağız. Amacımız, PMS konusunda bilinçlenmenize ve sağlığınız için doğru kararları vermenize yardımcı olmaktır.

PMS Nedir?

PMS, bir kadının adet döngüsünün belirli bir aşamasında yaşadığı bir dizi fiziksel, duygusal ve davranışsal belirtiyi içeren bir durumdur. Bu belirtiler genellikle adetin başlamasından 1-2 hafta önce başlar ve adet başladıktan sonraki birkaç gün içinde kaybolur. PMS'nin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, hormonal değişikliklerin (özellikle östrojen ve progesteron seviyelerindeki dalgalanmaların) ve beyindeki kimyasal maddelerin (serotonin gibi nörotransmitterlerin) rol oynadığı düşünülmektedir.

PMS, üreme çağındaki kadınların %85'ini etkilediği tahmin edilen yaygın bir durumdur. Belirtilerin şiddeti kişiden kişiye değişir ve bazı kadınlar hafif belirtiler yaşarken, diğerleri günlük yaşamlarını etkileyen daha şiddetli belirtilerle karşılaşabilir.

PMS'nin Belirtileri Nelerdir?

PMS'nin belirtileri çok çeşitlidir ve her kadında farklı şekillerde ortaya çıkabilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:

• Fiziksel Belirtiler:
• Şişkinlik ve gaz
• Göğüslerde hassasiyet veya ağrı
• Baş ağrısı
• Kas ağrıları
• Yorgunluk
• Uyku sorunları (uykusuzluk veya aşırı uyuma)
• Cilt sorunları (akne)
• İştah değişiklikleri (özellikle tatlı veya tuzlu yiyeceklere düşkünlük)
• Duygusal ve Davranışsal Belirtiler:
• Sinirlilik
• Huzursuzluk
• Depresyon
• Anksiyete
• Ağlama nöbetleri
• Konsantrasyon güçlüğü
• Unutkanlık
• Sosyal geri çekilme
• Libido değişiklikleri

Bu belirtilerin şiddeti ve kombinasyonu kişiden kişiye değişebilir. Bazı kadınlar sadece birkaç hafif belirti yaşarken, diğerleri daha şiddetli ve yaşam kalitelerini olumsuz etkileyen belirtilerle karşılaşabilir.

PMS ve PMDD Arasındaki Fark Nedir?

Premenstrüel Disforik Bozukluk (PMDD), PMS'nin daha şiddetli bir şeklidir. PMDD'si olan kadınlar, PMS'de görülen belirtilere benzer belirtiler yaşarlar, ancak bu belirtiler çok daha şiddetli ve yaşam kalitelerini önemli ölçüde etkiler. PMDD'nin belirtileri arasında şiddetli depresyon, anksiyete, umutsuzluk hissi, aşırı sinirlilik ve öfke nöbetleri yer alır. PMDD, kadınların iş, okul ve sosyal ilişkilerinde sorunlara yol açabilir.

PMDD, PMS'den daha az yaygındır ve üreme çağındaki kadınların yaklaşık %3-8'ini etkilediği tahmin edilmektedir. PMDD tanısı koymak için, belirtilerin adet döngüsünün belirli bir aşamasında ortaya çıkması ve kişinin günlük yaşamını önemli ölçüde etkilemesi gerekir.

Ne Zaman Doktora Başvurmalısınız?

PMS belirtileri çoğu kadın için hafif ila orta şiddette olsa da, bazı durumlarda bir doktora başvurmak önemlidir. İşte PMS için ne zaman bir doktora gitmeniz gerektiğine dair bazı işaretler:

Şiddetli Belirtiler

Eğer PMS belirtileriniz şiddetliyse ve günlük yaşamınızı, işinizi, okulunuzu veya sosyal ilişkilerinizi olumsuz etkiliyorsa, bir doktora başvurmanız önemlidir. Şiddetli belirtiler arasında şunlar yer alabilir:

• Şiddetli Depresyon veya Anksiyete: Sürekli bir üzüntü, umutsuzluk veya endişe hali, intihar düşünceleri, panik ataklar.
• Aşırı Sinirlilik veya Öfke Nöbetleri: Kontrol edilemeyen öfke patlamaları, ilişkilerde sorunlara yol açan sinirlilik.
• Günlük Aktivitelere Katılma Zorluğu: İş veya okulda konsantre olmakta güçlük çekme, sosyal etkinliklerden kaçınma.
• Uyku Sorunları: Şiddetli uykusuzluk veya aşırı uyuma, uyku düzeninin bozulması.
• Fiziksel Ağrılar: Şiddetli baş ağrıları, karın ağrıları, kas ağrıları, göğüs ağrısı.

Bu belirtiler, PMDD gibi daha ciddi bir durumun işareti olabilir ve profesyonel yardım gerektirebilir.

Belirtilerde Ani Değişiklikler

Eğer PMS belirtilerinizde ani ve beklenmedik değişiklikler fark ederseniz, bir doktora başvurmanız önemlidir. Örneğin, daha önce hafif olan belirtilerin aniden şiddetlenmesi veya yeni ve daha rahatsız edici belirtilerin ortaya çıkması bir sağlık sorununa işaret edebilir.

Bu tür değişiklikler hormonal dengesizliklerden, tiroid sorunlarından veya diğer tıbbi durumlardan kaynaklanabilir. Doktorunuz, belirtilerinizin nedenini belirlemek ve uygun tedaviyi önermek için gerekli testleri yapabilir.

Belirtilerin Adet Dönemi Dışında Devam Etmesi

PMS belirtileri genellikle adet döneminin başlamasından sonraki birkaç gün içinde kaybolur. Ancak, eğer belirtileriniz adet döneminin dışında da devam ediyorsa, bu durum PMS'den farklı bir sağlık sorununa işaret edebilir. Örneğin, sürekli devam eden şişkinlik, karın ağrısı veya yorgunluk gibi belirtiler, sindirim sorunları, kronik yorgunluk sendromu veya diğer tıbbi durumların belirtisi olabilir.

Doktorunuz, belirtilerinizin nedenini belirlemek ve uygun tedaviyi önermek için fiziksel muayene yapacak ve gerekli testleri isteyecektir.

Kendi Kendine Tedaviye Rağmen Belirtilerin Geçmemesi

PMS belirtilerini hafifletmek için yaşam tarzı değişiklikleri (sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, stres yönetimi) ve reçetesiz satılan ağrı kesiciler gibi kendi kendine tedavi yöntemlerini denediyseniz ve belirtilerinizde herhangi bir iyileşme olmadıysa, bir doktora başvurmanız önemlidir.

Kendi kendine tedavi yöntemleri bazı kadınlar için etkili olabilirken, diğerleri için yeterli olmayabilir. Doktorunuz, belirtilerinizi hafifletmek için daha etkili tedavi seçenekleri önerebilir.

Hamilelik Şüphesi

Eğer PMS belirtilerinize ek olarak hamilelik belirtileri (adet gecikmesi, sabah bulantısı, göğüslerde hassasiyet) yaşıyorsanız, hamilelik testi yapmanız ve bir doktora başvurmanız önemlidir. Hamilelik, PMS belirtilerine benzer belirtilere neden olabilir ve erken teşhis, sağlıklı bir hamilelik için önemlidir.

Aile Öyküsü

Eğer ailenizde PMS, PMDD, depresyon veya diğer ruh sağlığı sorunları öyküsü varsa, PMS belirtileri yaşadığınızda bir doktora başvurmanız önemlidir. Aile öyküsü, belirli sağlık sorunlarına yakalanma riskinizi artırabilir ve doktorunuz bu riski değerlendirerek size uygun tedavi ve takip planı önerebilir.

Doktorunuzla Görüşmeye Hazırlık

Doktorunuzla PMS hakkında görüşmeye giderken, görüşmeyi daha verimli hale getirmek için önceden hazırlık yapmanız önemlidir. İşte doktorunuzla görüşmeye hazırlanırken dikkat etmeniz gereken bazı noktalar:

Belirtilerinizi Kaydedin

Adet döngünüz boyunca yaşadığınız belirtileri, belirtilerin ne zaman başladığını, ne kadar sürdüğünü ve şiddetini not alın. Bu bilgileri bir günlük veya mobil uygulama kullanarak takip edebilirsiniz. Belirtilerinizi kaydetmek, doktorunuzun PMS tanısı koymasına ve size uygun tedavi planı oluşturmasına yardımcı olacaktır.

Tıbbi Geçmişinizi Hazırlayın

Doktorunuza tıbbi geçmişiniz hakkında bilgi vermeniz önemlidir. Bu bilgiler, daha önce geçirdiğiniz hastalıklar, ameliyatlar, alerjiler, kullandığınız ilaçlar (reçeteli ve reçetesiz), takviyeler ve aile öykünüzü içerir. Tıbbi geçmişiniz, doktorunuzun PMS belirtilerinizin olası nedenlerini belirlemesine ve size uygun tedaviyi önermesine yardımcı olacaktır.

Sorularınızı Yazın

Doktorunuza sormak istediğiniz soruları önceden yazın. Bu, görüşme sırasında hiçbir soruyu unutmanızı engelleyecek ve doktorunuzdan en iyi şekilde bilgi almanızı sağlayacaktır. Sormak isteyebileceğiniz bazı sorular şunlar olabilir:

• PMS belirtilerimin nedeni nedir?
• PMS tanısı nasıl konulur?
• PMS belirtilerimi hafifletmek için hangi tedavi seçenekleri mevcuttur?
• Yaşam tarzı değişiklikleri PMS belirtilerimi nasıl etkiler?
• İlaç tedavisi benim için uygun mu? İlaçların yan etkileri nelerdir?
• Alternatif tedavi yöntemleri (akupunktur, bitkisel takviyeler) PMS belirtilerimi hafifletebilir mi?
• PMS belirtilerimi yönetmek için hangi kaynaklara başvurabilirim?

Bir Yakınınızı Yanınızda Götürün

Doktorunuzla görüşmeye bir yakınınızı (eşiniz, arkadaşınız veya aile üyeniz) yanınızda götürmek, size destek olabilir ve görüşme sırasında önemli bilgileri hatırlamanıza yardımcı olabilir. Yakınınız, doktorunuzla konuşurken size sorular sorabilir ve endişelerinizi dile getirebilir.

Doktorunuzla Görüşmede Neler Beklemelisiniz?

Doktorunuzla PMS hakkında görüştüğünüzde, aşağıdaki adımların izlenmesini bekleyebilirsiniz:

Tıbbi Öykü Alma

Doktorunuz, tıbbi geçmişinizi, adet döngünüzü, yaşadığınız belirtileri ve belirtilerin ne zaman başladığını ve ne kadar sürdüğünü soracaktır. Doktorunuz, ayrıca aile öykünüzü, kullandığınız ilaçları ve takviyeleri de öğrenmek isteyecektir.

Fiziksel Muayene

Doktorunuz, genel sağlık durumunuzu değerlendirmek için fiziksel muayene yapacaktır. Fiziksel muayene sırasında, kan basıncınızı ölçebilir, kalbinizi ve akciğerlerinizi dinleyebilir, karnınızı muayene edebilir ve pelvik muayene yapabilir.

Testler

Doktorunuz, PMS belirtilerinizin nedenini belirlemek ve diğer sağlık sorunlarını dışlamak için bazı testler isteyebilir. Bu testler şunları içerebilir:

• Kan Testleri: Hormon seviyelerini (östrojen, progesteron, tiroid hormonları) kontrol etmek, kan sayımını yapmak ve diğer sağlık sorunlarını dışlamak için.
• Pelvik Muayene: Rahim, yumurtalıklar ve diğer üreme organlarını kontrol etmek için.
• Pap Smear Testi: Rahim ağzı kanserini taramak için.
• Ultrason: Rahim, yumurtalıklar ve diğer üreme organlarını görüntülemek için.

Tanı

Doktorunuz, belirtileriniz, tıbbi geçmişiniz, fiziksel muayene sonuçlarınız ve test sonuçlarınıza dayanarak PMS tanısı koyacaktır. PMS tanısı koymak için, belirtilerinizin adet döngüsünün belirli bir aşamasında ortaya çıkması ve diğer sağlık sorunlarından kaynaklanmaması gerekir.

Tedavi Planı

Doktorunuz, PMS tanısı koyduktan sonra size uygun bir tedavi planı önerecektir. Tedavi planı, belirtilerinizin şiddetine, genel sağlık durumunuza ve kişisel tercihlerinize bağlı olarak değişebilir.

PMS Tedavi Seçenekleri

PMS belirtilerini hafifletmek için birçok tedavi seçeneği mevcuttur. Tedavi seçenekleri, yaşam tarzı değişikliklerinden ilaç tedavisine kadar uzanabilir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Yaşam tarzı değişiklikleri, PMS belirtilerini hafifletmek için ilk adım olarak kabul edilir. İşte PMS belirtilerini hafifletmek için yapabileceğiniz bazı yaşam tarzı değişiklikleri:

• Sağlıklı Beslenme: Bol miktarda meyve, sebze, tam tahıl ve protein tüketin. İşlenmiş gıdalar, şekerli içecekler ve kafeinden kaçının.
• Düzenli Egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz yapın (örneğin, yürüyüş, koşu, yüzme).
• Stres Yönetimi: Stresi azaltmak için yoga, meditasyon, derin nefes egzersizleri veya diğer rahatlama tekniklerini deneyin.
• Uyku Düzeni: Her gece aynı saatte yatıp kalkarak düzenli bir uyku düzeni oluşturun.
• Sigara ve Alkolü Bırakın: Sigara ve alkol PMS belirtilerini kötüleştirebilir.

İlaç Tedavisi

Eğer yaşam tarzı değişiklikleri PMS belirtilerinizi yeterince hafifletmiyorsa, doktorunuz ilaç tedavisi önerebilir. PMS tedavisinde kullanılan ilaçlar şunları içerebilir:

• Ağrı Kesiciler: Baş ağrısı, kas ağrıları ve karın ağrıları gibi fiziksel belirtileri hafifletmek için (örneğin, ibuprofen, naproksen).
• Doğum Kontrol Hapları: Hormon seviyelerini düzenlemek ve PMS belirtilerini hafifletmek için (özellikle östrojen ve progesteron içeren kombinasyon hapları).
• Antidepresanlar: Şiddetli depresyon, anksiyete veya sinirlilik gibi duygusal belirtileri hafifletmek için (özellikle seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar)).
• Diüretikler: Şişkinliği ve su tutulmasını azaltmak için.
• Anksiyete Gidericiler: Şiddetli anksiyeteyi hafifletmek için.

İlaç tedavisinin yan etkileri olabileceğini unutmayın. Doktorunuz, sizin için en uygun ilaç ve dozu belirleyecektir.

Alternatif Tedavi Yöntemleri

Bazı kadınlar, PMS belirtilerini hafifletmek için alternatif tedavi yöntemlerini tercih ederler. Bu yöntemler şunları içerebilir:

• Akupunktur: Vücudun belirli noktalarına ince iğneler batırılarak enerji akışını düzenlemek ve belirtileri hafifletmek için.
• Bitkisel Takviyeler: Bazı bitkisel takviyelerin (örneğin, hayıt otu, çuha çiçeği yağı, sarı kantaron) PMS belirtilerini hafiflettiği iddia edilmektedir. Ancak, bu takviyelerin etkinliği ve güvenliği hakkında daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
• Vitamin ve Mineraller: Bazı vitamin ve minerallerin (örneğin, kalsiyum, magnezyum, B6 vitamini) PMS belirtilerini hafiflettiği düşünülmektedir.
• Aromaterapi: Bazı uçucu yağların (örneğin, lavanta, papatya, adaçayı) PMS belirtilerini hafiflettiği iddia edilmektedir.

Alternatif tedavi yöntemlerini kullanmadan önce doktorunuza danışmanız önemlidir. Bazı bitkisel takviyelerin ilaçlarla etkileşime girebileceğini unutmayın.

PMS'yi Yönetmek İçin İpuçları

PMS belirtilerini yönetmek ve yaşam kalitenizi artırmak için aşağıdaki ipuçlarını uygulayabilirsiniz:

• Kendinize İyi Bakın: Düzenli olarak dinlenin, uyuyun, egzersiz yapın ve sağlıklı beslenin.
• Stresi Yönetin: Stresi azaltmak için yoga, meditasyon, derin nefes egzersizleri veya diğer rahatlama tekniklerini deneyin.
• Destek Alın: Ailenizden, arkadaşlarınızdan veya bir terapistten destek alın.
• PMS Hakkında Bilgi Edinin: PMS hakkında bilgi edinmek, belirtilerinizi anlamanıza ve yönetmenize yardımcı olacaktır.
• Bir Destek Grubuna Katılın: PMS'si olan diğer kadınlarla bir araya gelmek, deneyimlerinizi paylaşmanıza ve destek almanıza yardımcı olabilir.
• Kendinizi Şımartın: Sevdiğiniz aktivitelerle uğraşın, kendinize zaman ayırın ve kendinizi şımartın.

Sonuç

PMS, birçok kadının yaşadığı yaygın bir durumdur. Belirtilerin şiddeti kişiden kişiye değişir ve bazı kadınlar hafif belirtiler yaşarken, diğerleri yaşam kalitelerini önemli ölçüde etkileyen daha şiddetli belirtilerle karşılaşabilir. Eğer PMS belirtileriniz şiddetliyse, ani değişiklikler fark ederseniz, belirtileriniz adet dönemi dışında da devam ediyorsa veya kendi kendine tedavi yöntemlerine rağmen belirtileriniz geçmiyorsa, bir doktora başvurmanız önemlidir.

Doktorunuz, PMS belirtilerinizin nedenini belirlemek, size uygun bir tanı koymak ve size uygun bir tedavi planı önermek için size yardımcı olacaktır. PMS belirtilerini yönetmek ve yaşam kalitenizi artırmak için yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi ve alternatif tedavi yöntemlerini kullanabilirsiniz.

Unutmayın, PMS'yi yönetmek mümkündür ve doğru tedavi ve destekle daha iyi hissedebilirsiniz.