İç HastalıklarıGastroenteroloji

Reflü Teşhisi Nasıl Konulur?

Reflü, mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçması durumudur. Bu durum, halk arasında yaygın olarak "mide yanması" olarak bilinir ve birçok kişi zaman zaman bu durumu deneyimler. Ancak, reflü sık ve şiddetli hale geldiğinde, yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle, reflü belirtileri gösteren kişilerin bir doktora başvurması ve doğru teşhisin konulması önemlidir. Bu yazıda, reflü teşhisinin nasıl konulduğu, hangi testlerin kullanıldığı ve teşhis sürecinde nelere dikkat edilmesi gerektiği ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

Reflü Belirtileri Nelerdir?

Reflü teşhisi konulmadan önce, reflü belirtilerinin neler olduğunu anlamak önemlidir. Reflü belirtileri kişiden kişiye değişebilir, ancak en yaygın belirtiler şunlardır:

• Mide Yanması: Göğüs kemiğinin arkasında hissedilen yanma hissi, reflünün en tipik belirtisidir. Genellikle yemeklerden sonra veya yatarken daha da kötüleşir.
• Regürjitasyon: Mide içeriğinin ağza geri gelmesi, özellikle ekşi veya acı bir tat bırakması.
• Yutma Güçlüğü (Disfaji): Yutkunurken zorlanma veya takılma hissi.
• Göğüs Ağrısı: Kalp rahatsızlığı ile karıştırılabilecek göğüs ağrısı.
• Kronik Öksürük: Özellikle geceleri veya sabahları artan kronik öksürük.
• Ses Kısıklığı: Mide asidinin ses tellerini tahriş etmesi sonucu oluşan ses kısıklığı.
• Boğaz Ağrısı: Sürekli boğaz ağrısı veya tahriş hissi.
• Astım Belirtilerinin Kötüleşmesi: Reflü, astım semptomlarını tetikleyebilir veya kötüleştirebilir.
• Diş Erozyonu: Mide asidinin diş minesini aşındırması sonucu oluşan diş sorunları.
• Hıçkırık: Sık sık ve uzun süren hıçkırık nöbetleri.

Bu belirtilerden bir veya birkaçını yaşayan kişilerin, bir doktora başvurarak reflü teşhisi için değerlendirilmesi önemlidir. Unutulmamalıdır ki, bu belirtiler başka sağlık sorunlarının da işareti olabilir, bu nedenle doğru teşhis için uzman bir doktora danışmak en doğru yaklaşımdır.

Reflü Teşhis Yöntemleri

Reflü teşhisi, genellikle hastanın belirtileri, fiziksel muayene ve bazı tanısal testlerin sonuçlarına dayanarak konulur. Doktor, hastanın tıbbi geçmişini ve belirtilerini ayrıntılı olarak değerlendirdikten sonra, aşağıdaki testlerden bir veya birkaçını isteyebilir:

1. Fiziksel Muayene ve Tıbbi Geçmiş

Doktor, öncelikle hastanın tıbbi geçmişini ve şikayetlerini dinler. Hastanın yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkları, kullandığı ilaçlar ve daha önce geçirdiği hastalıklar hakkında bilgi alır. Ardından, fiziksel muayene yaparak genel sağlık durumunu değerlendirir. Bu aşama, reflü teşhisinin ilk adımıdır ve doktorun hangi tanısal testlere ihtiyaç duyacağına karar vermesine yardımcı olur.

2. Ampiirik Tedavi

Bazı durumlarda, doktor hastanın belirtilerine ve tıbbi geçmişine dayanarak doğrudan ilaç tedavisine başlayabilir. Bu yaklaşıma "ampirik tedavi" denir. Eğer hastanın belirtileri hafifse ve reflüye özgü ise, doktor proton pompa inhibitörleri (PPI'lar) gibi mide asidini azaltan ilaçları reçete edebilir. Tedaviye yanıt alınması, reflü teşhisini destekleyebilir. Ancak, tedaviye yanıt alınmazsa veya belirtiler kötüleşirse, daha ileri tanısal testler gerekebilir.

3. Endoskopi (Gastroskopi)

Endoskopi, yemek borusu, mide ve oniki parmak bağırsağının iç yüzeyini doğrudan görüntülemek için kullanılan bir yöntemdir. Bu işlemde, ucunda bir kamera bulunan ince ve esnek bir tüp (endoskop) ağızdan veya burundan sokularak yemek borusuna ve mideye ilerletilir. Endoskopi sırasında, yemek borusunda veya midede herhangi bir iltihap, yara, ülser veya tümör olup olmadığı incelenir. Ayrıca, gerektiğinde biyopsi alınarak doku örnekleri laboratuvara gönderilebilir. Endoskopi, reflü teşhisi için en sık kullanılan ve en güvenilir yöntemlerden biridir.

Endoskopinin Avantajları:

• Yemek borusundaki hasarı (özofajit) ve komplikasyonları (Barrett özofagusu, darlıklar) doğrudan görme imkanı sağlar.
• Biyopsi alınarak doku örnekleri incelenebilir ve altta yatan nedenler belirlenebilir.
• Diğer hastalıkların (ülser, tümör) varlığını tespit edebilir.

Endoskopi Nasıl Yapılır?

Endoskopi genellikle ayaktan tedavi şeklinde yapılır. İşlem öncesinde hastaya sakinleştirici bir ilaç verilebilir. Endoskop ağızdan veya burundan sokularak yemek borusuna ilerletilir. İşlem sırasında hasta hafif bir rahatsızlık hissedebilir, ancak ağrı genellikle minimaldir. Endoskopi yaklaşık 15-30 dakika sürer. İşlem sonrasında hasta bir süre dinlendikten sonra taburcu edilebilir.

4. Biyopsi

Endoskopi sırasında, yemek borusunda veya midede anormal bir görünüm tespit edilirse, biyopsi alınabilir. Biyopsi, küçük bir doku örneğinin alınarak mikroskop altında incelenmesidir. Biyopsi, iltihabın nedenini belirlemeye, enfeksiyonları tespit etmeye ve kanser veya prekanseröz değişiklikleri saptamaya yardımcı olabilir. Özellikle Barrett özofagusu şüphesi olan hastalarda biyopsi çok önemlidir.

5. pH Metri

pH metri, yemek borusundaki asit seviyesini ölçmek için kullanılan bir testtir. Bu testte, ince ve esnek bir kateter burundan veya ağızdan sokularak yemek borusuna yerleştirilir. Kateterin ucunda bulunan bir sensör, 24 saat boyunca yemek borusundaki pH seviyesini sürekli olarak ölçer. pH metri, reflünün sıklığını ve şiddetini belirlemeye ve özellikle tipik reflü belirtileri olmayan veya endoskopi ile hasar tespit edilemeyen hastalarda reflü teşhisini doğrulamaya yardımcı olur.

pH Metri Nasıl Yapılır?

pH metri genellikle ayaktan tedavi şeklinde yapılır. İşlem öncesinde hastaya özel bir diyet ve ilaç kullanımı talimatları verilir. Kateter burundan veya ağızdan sokularak yemek borusuna yerleştirilir. Kateter, hastanın günlük aktivitelerini etkilemeyecek şekilde sabitlenir. Hasta, 24 saat boyunca normal aktivitelerine devam ederken, yemek yeme, uyuma ve diğer aktivitelerini kaydeder. 24 saat sonra kateter çıkarılır ve veriler bilgisayar ortamında analiz edilir.

6. Empedans-pH Metri

Empedans-pH metri, pH metriye benzer bir testtir, ancak daha kapsamlı bilgi sağlar. Bu testte, yemek borusundaki asit ve non-asidik reflüleri de tespit edebilir. Empedans-pH metri, özellikle PPI tedavisine yanıt vermeyen veya atipik reflü belirtileri olan hastalarda faydalıdır. Test, yemek borusundaki sıvı ve gaz hareketlerini ölçerek reflünün türünü ve sıklığını belirlemeye yardımcı olur.

7. Manometri (Yemek Borusu Motilite Testi)

Manometri, yemek borusunun kasılma yeteneğini ve fonksiyonunu değerlendirmek için kullanılan bir testtir. Bu testte, ince ve esnek bir kateter burundan veya ağızdan sokularak yemek borusuna yerleştirilir. Kateterin üzerindeki basınç sensörleri, yemek borusunun farklı bölgelerindeki kasılma basıncını ölçer. Manometri, yutma güçlüğü (disfaji) olan veya reflü semptomlarına ek olarak yemek borusu motilite bozukluğu şüphesi olan hastalarda faydalıdır. Test, yemek borusunun kasılma gücünü, koordinasyonunu ve alt özofagus sfinkterinin (AÖS) fonksiyonunu değerlendirmeye yardımcı olur.

Manometri Nasıl Yapılır?

Manometri genellikle ayaktan tedavi şeklinde yapılır. İşlem öncesinde hastaya özel bir diyet talimatı verilir. Kateter burundan veya ağızdan sokularak yemek borusuna yerleştirilir. Hasta, kateter yerleştirildikten sonra küçük yudumlar su içerken, yemek borusundaki basınç değişiklikleri kaydedilir. Test yaklaşık 30-60 dakika sürer.

8. Baryumlu Röntgen

Baryumlu röntgen, yemek borusu, mide ve oniki parmak bağırsağının röntgen filmi ile görüntülenmesidir. Bu testte, hasta baryum adı verilen bir kontrast madde içer. Baryum, röntgen ışınlarını emerek sindirim sisteminin daha net görüntülenmesini sağlar. Baryumlu röntgen, yemek borusundaki darlıklar, ülserler, fıtıklar veya diğer yapısal anormallikleri tespit etmeye yardımcı olabilir. Ancak, endoskopi kadar hassas bir yöntem değildir ve günümüzde daha az kullanılmaktadır.

9. Mide Boşalma Çalışması

Mide boşalma çalışması, midenin yiyecekleri ne kadar hızlı boşalttığını ölçen bir testtir. Bu test, özellikle diyabet veya diğer mide boşalma bozuklukları olan ve reflü belirtileri gösteren hastalarda faydalıdır. Test, hastanın radyoaktif bir madde içeren bir yemek yemesini ve ardından belirli aralıklarla mide içeriğinin görüntülenmesini içerir. Mide boşalma çalışması, mide boşalmasının normalden yavaş olup olmadığını belirlemeye ve reflüye katkıda bulunabilecek mide motilite sorunlarını tespit etmeye yardımcı olur.

Reflü Teşhisinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Reflü teşhisi konulurken, aşağıdaki faktörlere dikkat etmek önemlidir:

• Belirtilerin Değerlendirilmesi: Hastanın belirtileri ayrıntılı olarak değerlendirilmeli ve diğer olası nedenler dışlanmalıdır.
• Tıbbi Geçmişin İncelenmesi: Hastanın tıbbi geçmişi, kullandığı ilaçlar ve yaşam tarzı alışkanlıkları reflü teşhisini etkileyebilir.
• Tanısal Testlerin Seçimi: Hangi tanısal testlerin yapılacağına, hastanın belirtileri, tıbbi geçmişi ve fiziksel muayene sonuçlarına göre karar verilmelidir.
• Test Sonuçlarının Yorumlanması: Test sonuçları dikkatli bir şekilde yorumlanmalı ve hastanın klinik durumu ile birlikte değerlendirilmelidir.
• Ayırıcı Tanı: Reflü belirtileri, diğer sağlık sorunlarının (kalp rahatsızlığı, peptik ülser, yemek borusu kanseri) belirtileriyle karışabilir. Bu nedenle, ayırıcı tanı önemlidir.
• Uzman Görüşü: Reflü teşhisi ve tedavisi konusunda deneyimli bir gastroenterolog veya iç hastalıkları uzmanına danışmak önemlidir.

Reflü Komplikasyonları ve Teşhisin Önemi

Reflü, tedavi edilmediği takdirde ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle, erken teşhis ve tedavi önemlidir.

1. Özofajit (Yemek Borusu İltihabı)

Mide asidinin sürekli olarak yemek borusuna geri kaçması, yemek borusunda iltihaba (özofajit) neden olabilir. Özofajit, yutma güçlüğüne, göğüs ağrısına ve yemek borusunda kanamaya yol açabilir.

2. Barrett Özofagusu

Uzun süreli reflü, yemek borusunun iç yüzeyini oluşturan hücrelerin değişmesine (Barrett özofagusu) neden olabilir. Barrett özofagusu, yemek borusu kanseri riskini artırır. Bu nedenle, Barrett özofagusu olan hastaların düzenli olarak endoskopik takibi yapılması önemlidir.

3. Yemek Borusu Darlığı (Striktur)

Kronik özofajit, yemek borusunda darlıklara (striktür) neden olabilir. Yemek borusu darlığı, yutma güçlüğüne yol açar ve beslenmeyi zorlaştırabilir. Darlıklar genellikle endoskopik yöntemlerle tedavi edilebilir.

4. Akciğer Problemleri

Reflü, mide asidinin solunum yollarına kaçmasına (aspirasyon) neden olabilir. Aspirasyon, akciğer enfeksiyonlarına (pnömoni), astım belirtilerinin kötüleşmesine ve kronik öksürüğe yol açabilir.

5. Diş Problemleri

Mide asidi, diş minesini aşındırarak diş çürüklerine ve diş hassasiyetine neden olabilir.

Erken teşhis ve uygun tedavi ile reflü komplikasyonlarının önlenmesi mümkündür. Bu nedenle, reflü belirtileri gösteren kişilerin bir doktora başvurması ve gerekli tanısal testlerin yapılması önemlidir.

Reflü Tedavi Yöntemleri

Reflü teşhisi konulduktan sonra, tedaviye başlanması önemlidir. Reflü tedavisi, yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi ve cerrahi yöntemleri içerir.

1. Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Reflü belirtilerini hafifletmek için aşağıdaki yaşam tarzı değişiklikleri önerilebilir:

• Kilo Verme: Fazla kilolu veya obez olmak, mide üzerindeki baskıyı artırarak reflü riskini artırır. Kilo vermek, reflü belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir.
• Sık ve Az Yemek: Büyük öğünler yerine, sık sık ve az yemek yemek, mide üzerindeki baskıyı azaltır.
• Yatmadan Önce Yemek Yememek: Yatmadan en az 2-3 saat önce yemek yemeyi bırakmak, mide asidinin yemek borusuna geri kaçmasını önler.
• Yüksek Yağlı Gıdalardan Kaçınmak: Yüksek yağlı gıdalar, mide boşalmasını yavaşlatarak reflü riskini artırır.
• Asitli ve Baharatlı Gıdalardan Kaçınmak: Asitli ve baharatlı gıdalar, yemek borusunu tahriş ederek reflü belirtilerini kötüleştirebilir.
• Alkol ve Sigara Tüketimini Azaltmak: Alkol ve sigara, alt özofagus sfinkterini (AÖS) gevşeterek reflü riskini artırır.
• Yüksek Yastıkta Yatmak: Yatarken başı yükseltmek, mide asidinin yemek borusuna geri kaçmasını önler.
• Dar Kıyafetlerden Kaçınmak: Karın bölgesini sıkan dar kıyafetler, mide üzerindeki baskıyı artırarak reflü riskini artırır.

2. İlaç Tedavisi

Reflü tedavisinde kullanılan ilaçlar, mide asidini azaltmaya, yemek borusunu korumaya ve mide motilitesini artırmaya yöneliktir.

• Antasitler: Mide asidini nötralize ederek hızlı rahatlama sağlarlar. Ancak, uzun süreli kullanımları önerilmez.
• H2 Reseptör Blokerleri (H2RA): Mide asidi üretimini azaltırlar. Antasitlere göre daha uzun süreli etkilidirler.
• Proton Pompa İnhibitörleri (PPI'lar): Mide asidi üretimini en güçlü şekilde baskılayan ilaçlardır. Reflü tedavisinde en sık kullanılan ilaçlardır.
• Prokinetikler: Mide motilitesini artırarak mide boşalmasını hızlandırırlar. Reflü belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilirler.

İlaç tedavisi, doktorun önerdiği dozlarda ve sürelerde kullanılmalıdır. İlaçların yan etkileri hakkında bilgi sahibi olmak ve doktorla düzenli olarak iletişimde olmak önemlidir.

3. Cerrahi Tedavi

İlaç tedavisine yanıt vermeyen veya ilaç kullanmak istemeyen hastalarda cerrahi tedavi düşünülebilir. Reflü cerrahisinde en sık kullanılan yöntem, Nissen fundoplikasyonudur. Bu yöntemde, midenin üst kısmı yemek borusunun etrafına sarılarak alt özofagus sfinkteri (AÖS) güçlendirilir. Cerrahi tedavi, reflü belirtilerini önemli ölçüde azaltabilir ve yaşam kalitesini artırabilir.

Sonuç

Reflü, yaygın bir sağlık sorunudur ve doğru teşhis ve tedavi ile kontrol altına alınabilir. Reflü belirtileri gösteren kişilerin bir doktora başvurması ve gerekli tanısal testlerin yapılması önemlidir. Erken teşhis ve uygun tedavi, reflü komplikasyonlarının önlenmesine ve yaşam kalitesinin artırılmasına yardımcı olabilir. Bu yazıda, reflü teşhisinin nasıl konulduğu, hangi testlerin kullanıldığı ve teşhis sürecinde nelere dikkat edilmesi gerektiği ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Umarım bu bilgiler, reflü hakkında daha fazla bilgi edinmenize ve sağlığınızı korumanıza yardımcı olur.