İç HastalıklarıHematolojiTıbbi Biyokimya

Tam Kan Sayımı (CBC) Nasıl Yorumlanır?

Tam kan sayımı (CBC), kanınızdaki farklı hücre türlerinin sayısını ölçen yaygın bir kan testidir. Bu test, genel sağlık durumunuz hakkında önemli bilgiler sağlar ve çeşitli hastalıkların teşhisinde ve takibinde hayati bir rol oynar. Bu kapsamlı rehberde, CBC'nin ne olduğunu, hangi parametreleri içerdiğini, bu parametrelerin nasıl yorumlanacağını ve sonuçlarınızı yorumlarken nelere dikkat etmeniz gerektiğini ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.

CBC Nedir ve Neden Yapılır?

CBC, kanınızdaki üç ana hücre türünü sayar ve değerlendirir:

• Kırmızı kan hücreleri (eritrositler): Vücuda oksijen taşır.
• Beyaz kan hücreleri (lökositler): Enfeksiyonlarla savaşır.
• Trombositler (plateletler): Kanın pıhtılaşmasına yardımcı olur.

CBC, aşağıdakiler gibi çeşitli nedenlerle yapılır:

• Genel sağlık kontrolü: Rutin bir fizik muayenenin parçası olarak genel sağlık durumunuzu değerlendirmek.
• Hastalıkların teşhisi: Anemi, enfeksiyon, inflamasyon, kanama bozuklukları ve bazı kanser türleri gibi çeşitli hastalıkların teşhisine yardımcı olmak.
• Tedavi takibi: Kemoterapi veya radyoterapi gibi tedavilerin kan hücreleri üzerindeki etkilerini izlemek.
• Ameliyat öncesi değerlendirme: Ameliyat öncesi kanama riskini değerlendirmek.
• Nedeni bilinmeyen semptomların araştırılması: Halsizlik, yorgunluk, ateş, morarma veya kanama gibi semptomların nedenini belirlemek.

CBC Parametreleri ve Anlamları

CBC, birçok parametre içerir. Her bir parametrenin ne anlama geldiğini ve normal değer aralıklarını bilmek, sonuçlarınızı doğru bir şekilde yorumlamanıza yardımcı olacaktır.

Kırmızı Kan Hücreleri (Eritrositler)

Kırmızı kan hücreleri, kemik iliğinde üretilir ve akciğerlerden vücudun diğer bölgelerine oksijen taşır. CBC'de kırmızı kan hücreleri ile ilgili olarak değerlendirilen başlıca parametreler şunlardır:

• RBC (Red Blood Cell Count): Kırmızı kan hücrelerinin toplam sayısıdır.
• HGB (Hemoglobin): Kırmızı kan hücrelerinde bulunan ve oksijeni taşıyan proteindir.
• HCT (Hematokrit): Kanın hacminin ne kadarının kırmızı kan hücrelerinden oluştuğunu gösterir.
• MCV (Mean Corpuscular Volume): Ortalama kırmızı kan hücresi hacmini gösterir. Kırmızı kan hücrelerinin boyutunu değerlendirmek için kullanılır.
• MCH (Mean Corpuscular Hemoglobin): Ortalama kırmızı kan hücresindeki hemoglobin miktarını gösterir.
• MCHC (Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration): Ortalama kırmızı kan hücresindeki hemoglobin konsantrasyonunu gösterir.
• RDW (Red Cell Distribution Width): Kırmızı kan hücrelerinin boyutlarındaki değişkenliği gösterir.

RBC (Kırmızı Kan Hücresi Sayısı)

Normal Değer Aralığı:

• Erkekler: 4.5 - 5.5 milyon hücre/µL
• Kadınlar: 4.0 - 5.0 milyon hücre/µL

Yüksek RBC Değeri (Polisitemi):

• Nedenleri: Dehidratasyon, polisitemi vera (kemik iliği bozukluğu), kronik akciğer hastalığı, yüksek rakımda yaşama, böbrek tümörleri, doping kullanımı.
• Olası Semptomlar: Baş ağrısı, baş dönmesi, bulanık görme, ciltte kızarıklık, kaşıntı, yorgunluk.

Düşük RBC Değeri (Anemi):

• Nedenleri: Demir eksikliği, B12 vitamini eksikliği, folik asit eksikliği, kronik hastalıklar, kemik iliği sorunları, kan kaybı, hemoliz (kırmızı kan hücrelerinin yıkımı).
• Olası Semptomlar: Yorgunluk, halsizlik, solukluk, nefes darlığı, baş dönmesi, çarpıntı.

HGB (Hemoglobin)

Normal Değer Aralığı:

• Erkekler: 13.5 - 17.5 g/dL
• Kadınlar: 12.0 - 15.5 g/dL

Yüksek HGB Değeri: Yüksek RBC değeri ile benzer nedenlere bağlı olabilir (dehidratasyon, polisitemi vera vb.).

Düşük HGB Değeri (Anemi): Düşük RBC değeri ile benzer nedenlere bağlı olabilir (demir eksikliği, B12 vitamini eksikliği vb.).

HCT (Hematokrit)

Normal Değer Aralığı:

• Erkekler: 41 - 53%
• Kadınlar: 36 - 46%

Yüksek HCT Değeri: Yüksek RBC ve HGB değerleri ile benzer nedenlere bağlı olabilir (dehidratasyon, polisitemi vera vb.).

Düşük HCT Değeri (Anemi): Düşük RBC ve HGB değerleri ile benzer nedenlere bağlı olabilir (demir eksikliği, B12 vitamini eksikliği vb.).

MCV (Ortalama Kırmızı Kan Hücresi Hacmi)

Normal Değer Aralığı: 80 - 100 femtolitre (fL)

Yüksek MCV Değeri (Makrositoz):

• Nedenleri: B12 vitamini eksikliği, folik asit eksikliği, alkolizm, karaciğer hastalığı, hipotiroidizm.

Düşük MCV Değeri (Mikrositoz):

• Nedenleri: Demir eksikliği anemisi, talasemi, sideroblastik anemi, kronik hastalık anemisi.

MCH (Ortalama Kırmızı Kan Hücresindeki Hemoglobin Miktarı)

Normal Değer Aralığı: 27 - 33 pikogram (pg)

Yüksek MCH Değeri: Genellikle makrositozla ilişkilidir.

Düşük MCH Değeri: Genellikle mikrositozla ilişkilidir.

MCHC (Ortalama Kırmızı Kan Hücresindeki Hemoglobin Konsantrasyonu)

Normal Değer Aralığı: 32 - 36 g/dL

Yüksek MCHC Değeri: Sferositoz (kırmızı kan hücrelerinin küre şeklinde olması) gibi durumlarda görülebilir.

Düşük MCHC Değeri: Demir eksikliği anemisi gibi durumlarda görülebilir.

RDW (Kırmızı Kan Hücresi Dağılım Genişliği)

Normal Değer Aralığı: 11.5 - 14.5%

Yüksek RDW Değeri: Kırmızı kan hücrelerinin boyutlarında belirgin bir farklılık olduğunu gösterir. Demir eksikliği anemisi, B12 vitamini eksikliği ve folik asit eksikliği gibi durumlarda görülebilir.

Beyaz Kan Hücreleri (Lökositler)

Beyaz kan hücreleri, vücudu enfeksiyonlara ve hastalıklara karşı korur. CBC'de beyaz kan hücreleri ile ilgili olarak değerlendirilen başlıca parametreler şunlardır:

• WBC (White Blood Cell Count): Beyaz kan hücrelerinin toplam sayısıdır.
• Nötrofiller: Bakteriyel enfeksiyonlarla savaşır.
• Lenfositler: Viral enfeksiyonlarla savaşır ve bağışıklık sisteminde rol oynar.
• Monositler: Ölü hücreleri ve diğer atıkları temizler.
• Eozinofiller: Parazit enfeksiyonları ve alerjik reaksiyonlarla savaşır.
• Bazofiller: Alerjik reaksiyonlarda rol oynar.

WBC (Beyaz Kan Hücresi Sayısı)

Normal Değer Aralığı: 4,000 - 11,000 hücre/µL

Yüksek WBC Değeri (Lökositoz):

• Nedenleri: Enfeksiyonlar (bakteriyel, viral, fungal), inflamasyon, stres, travma, alerjik reaksiyonlar, lösemi, miyeloproliferatif hastalıklar, kortikosteroid kullanımı.
• Olası Semptomlar: Ateş, halsizlik, enfeksiyon belirtileri (öksürük, boğaz ağrısı, idrar yolu enfeksiyonu vb.).

Düşük WBC Değeri (Lökopeni):

• Nedenleri: Viral enfeksiyonlar, kemik iliği bozuklukları, otoimmün hastalıklar, ilaçlar (kemoterapi, bazı antibiyotikler), radyasyon tedavisi, splenomegali (dalağın büyümesi).
• Olası Semptomlar: Sık enfeksiyon geçirme, ateş, halsizlik.

Nötrofiller

Normal Değer Aralığı: 1,800 - 7,500 hücre/µL (veya %40 - %75)

Yüksek Nötrofil Değeri (Nötrofili): Genellikle bakteriyel enfeksiyonlara bağlıdır.

Düşük Nötrofil Değeri (Nötropeni): İlaçlar, otoimmün hastalıklar veya kemik iliği sorunları nedeniyle olabilir.

Lenfositler

Normal Değer Aralığı: 1,000 - 4,800 hücre/µL (veya %20 - %40)

Yüksek Lenfosit Değeri (Lenfositoz): Genellikle viral enfeksiyonlara bağlıdır. Lösemi gibi bazı kanser türlerinde de görülebilir.

Düşük Lenfosit Değeri (Lenfopeni): HIV enfeksiyonu, otoimmün hastalıklar veya bazı ilaçlar nedeniyle olabilir.

Monositler

Normal Değer Aralığı: 200 - 1,000 hücre/µL (veya %2 - %10)

Yüksek Monosit Değeri (Monositoz): Kronik enfeksiyonlar, inflamatuvar hastalıklar veya bazı kanser türlerinde görülebilir.

Düşük Monosit Değeri (Monositopeni): Nadir görülür ve genellikle kemik iliği sorunlarına bağlıdır.

Eozinofiller

Normal Değer Aralığı: 0 - 500 hücre/µL (veya %1 - %4)

Yüksek Eozinofil Değeri (Eozinofili): Parazit enfeksiyonları, alerjik reaksiyonlar veya astım gibi durumlarda görülebilir.

Düşük Eozinofil Değeri (Eozinopeni): Genellikle kortikosteroid kullanımıyla ilişkilidir.

Bazofiller

Normal Değer Aralığı: 0 - 200 hücre/µL (veya %0 - %1)

Yüksek Bazofil Değeri (Bazofili): Alerjik reaksiyonlar veya bazı miyeloproliferatif hastalıklarda görülebilir.

Düşük Bazofil Değeri (Bazopeni): Nadir görülür ve genellikle klinik olarak anlamlı değildir.

Trombositler (Plateletler)

Trombositler, kanın pıhtılaşmasına yardımcı olur ve kanamayı durdurur. CBC'de trombositler ile ilgili olarak değerlendirilen başlıca parametre şudur:

• PLT (Platelet Count): Trombositlerin toplam sayısıdır.

PLT (Trombosit Sayısı)

Normal Değer Aralığı: 150,000 - 450,000 hücre/µL

Yüksek Trombosit Değeri (Trombositoz):

• Nedenleri: Enfeksiyonlar, inflamasyon, demir eksikliği anemisi, splenektomi (dalağın alınması), miyeloproliferatif hastalıklar.
• Olası Semptomlar: Baş ağrısı, baş dönmesi, göğüs ağrısı, ellerde ve ayaklarda uyuşma, pıhtı oluşumu.

Düşük Trombosit Değeri (Trombositopeni):

• Nedenleri: Otoimmün trombositopenik purpura (ITP), trombotik trombositopenik purpura (TTP), hemolitik üremik sendrom (HUS), ilaçlar (heparin, kemoterapi), karaciğer hastalığı, splenomegali (dalağın büyümesi), kemik iliği bozuklukları.
• Olası Semptomlar: Kolay morarma, ciltte küçük kırmızı noktalar (peteşi), diş eti kanaması, burun kanaması, aşırı adet kanaması.

CBC Sonuçlarını Yorumlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler

CBC sonuçlarınızı yorumlarken, aşağıdaki faktörleri göz önünde bulundurmanız önemlidir:

• Yaş ve cinsiyet: Normal değer aralıkları yaşa ve cinsiyete göre değişebilir.
• Tıbbi geçmiş: Mevcut sağlık sorunlarınız ve kullandığınız ilaçlar, CBC sonuçlarınızı etkileyebilir.
• Semptomlar: CBC sonuçlarınız semptomlarınızla birlikte değerlendirilmelidir.
• Diğer testler: CBC, genellikle diğer testlerle birlikte değerlendirilir.
• Tekrar testler: Bazı durumlarda, sonuçları doğrulamak veya değişiklikleri izlemek için CBC'nin tekrar yapılması gerekebilir.

CBC sonuçlarınızı her zaman doktorunuzla görüşmelisiniz. Doktorunuz, sonuçlarınızı tıbbi geçmişiniz ve semptomlarınızla birlikte değerlendirerek doğru bir tanı koyabilir ve uygun tedaviyi önerebilir.

Örnek CBC Sonuçları ve Yorumları

Aşağıda, örnek bir CBC sonucu ve olası yorumları verilmiştir. Bu örnek, genel bir fikir vermek amacıyla sunulmuştur ve kendi sonuçlarınızı doktorunuzla değerlendirmeniz gerektiğini unutmayın.

Örnek 1: Demir Eksikliği Anemisi Şüphesi

Parametre	Sonuç	Normal Değer	Yorum
RBC	4.0 milyon/µL	4.0 - 5.0 milyon/µL	Normal
HGB	10.5 g/dL	12.0 - 15.5 g/dL	Düşük
HCT	32%	36 - 46%	Düşük
MCV	75 fL	80 - 100 fL	Düşük
MCH	26 pg	27 - 33 pg	Düşük
MCHC	30 g/dL	32 - 36 g/dL	Düşük
RDW	16%	11.5 - 14.5%	Yüksek
WBC	6,000 hücre/µL	4,000 - 11,000 hücre/µL	Normal
PLT	300,000 hücre/µL	150,000 - 450,000 hücre/µL	Normal

Yorum: Düşük hemoglobin, hematokrit, MCV, MCH ve MCHC değerleri ile yüksek RDW değeri, demir eksikliği anemisini düşündürmektedir. Doktor, demir seviyelerini ve ferritin seviyelerini kontrol etmek için ek testler isteyebilir.

Örnek 2: Bakteriyel Enfeksiyon Şüphesi

Parametre	Sonuç	Normal Değer	Yorum
RBC	4.5 milyon/µL	4.0 - 5.0 milyon/µL	Normal
HGB	13.0 g/dL	12.0 - 15.5 g/dL	Normal
HCT	40%	36 - 46%	Normal
MCV	90 fL	80 - 100 fL	Normal
WBC	15,000 hücre/µL	4,000 - 11,000 hücre/µL	Yüksek
Nötrofiller	12,000 hücre/µL	1,800 - 7,500 hücre/µL	Yüksek
Lenfositler	2,000 hücre/µL	1,000 - 4,800 hücre/µL	Normal
PLT	350,000 hücre/µL	150,000 - 450,000 hücre/µL	Normal

Yorum: Yüksek WBC sayısı ve yüksek nötrofil sayısı, bakteriyel bir enfeksiyonu düşündürmektedir. Doktor, enfeksiyonun kaynağını belirlemek ve uygun antibiyotik tedavisini başlatmak için ek testler isteyebilir.

Sonuç

Tam kan sayımı, genel sağlık durumunuz hakkında değerli bilgiler sağlayan önemli bir testtir. CBC parametrelerini ve anlamlarını anlamak, sonuçlarınızı yorumlamanıza ve sağlığınızla ilgili daha bilinçli kararlar vermenize yardımcı olabilir. Ancak, CBC sonuçlarınızı her zaman doktorunuzla görüşmeniz gerektiğini unutmayın. Doktorunuz, sonuçlarınızı tıbbi geçmişiniz ve semptomlarınızla birlikte değerlendirerek doğru bir tanı koyabilir ve uygun tedaviyi önerebilir.