Tarsal Tünel Sendromu: Ayak Bileği Ağrısının Gizli Nedeni

Tarsal tünel sendromu, ayak bileği iç kısmında yer alan tarsal tünel adı verilen dar bir geçitte tibial sinirin sıkışması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bu sıkışma, ayak ve ayak bileğinde ağrı, uyuşma, karıncalanma ve hatta güçsüzlüğe neden olabilir. Karpal tünel sendromuna benzer şekilde, tarsal tünel sendromu da sinir sıkışması sonucu ortaya çıkan bir nöropatidir. Ancak, el bileğindeki karpal tünel sendromu kadar yaygın değildir ve bu nedenle teşhisi daha zor olabilir.

Tarsal Tünel Nedir?

Tarsal tünel, ayak bileği iç kısmında, medial malleol (iç ayak bileği kemiği) ile fleksör retinakulum adı verilen kalın bir bağ dokusu bandı arasında yer alan bir geçittir. Bu tünelin içinden tibial sinir, tibial arter, tibial ven ve bazı tendonlar geçer. Tarsal tünel, bu yapıları korur ve ayak tabanına doğru ilerlemelerini sağlar.

Tarsal Tünelin Anatomisi

Tarsal tünelin anatomisini anlamak, tarsal tünel sendromunu anlamak için önemlidir. Tünel, aşağıdaki anatomik yapılarla çevrilidir:

• Medial Malleol: Tibia kemiğinin alt ucundaki kemikli çıkıntı, ayak bileği iç kısmında hissedilir.
• Fleksör Retinakulum: Ayak bileği iç kısmında bulunan, tendonları ve sinirleri yerinde tutan kalın bir bağ dokusu bandıdır. Tarsal tünelin çatısını oluşturur.
• Tibial Sinir: Bacak ve ayağın duyusal ve motor fonksiyonlarını sağlayan önemli bir sinirdir. Tarsal tünelden geçerken üç ana dala ayrılır: medial plantar sinir, lateral plantar sinir ve kalkaneal sinir.
• Tibial Arter ve Ven: Ayak ve ayak bileğine kan sağlayan ve geri taşıyan damarlardır.
• Tendonlar: Tibialis posterior, fleksör digitorum longus ve fleksör hallucis longus tendonları tarsal tünelden geçer. Bu tendonlar ayak ve ayak parmaklarının hareketini sağlar.

Tarsal Tünel Sendromunun Nedenleri

Tarsal tünel sendromu, tibial sinirin tarsal tünel içinde sıkışması veya bası altında kalması sonucu ortaya çıkar. Bu sıkışmaya neden olabilecek birçok faktör vardır:

Doğrudan Travma

Ayak bileğine alınan bir darbe, burkulma veya kırık gibi travmatik olaylar, tarsal tünel içinde şişliğe ve inflamasyona neden olarak tibial siniri sıkıştırabilir. Bu tür travmalar, tünel içindeki kemiklerin yer değiştirmesine veya bağ dokusunun hasar görmesine de yol açabilir.

Tekrarlayan Zorlanma

Koşma, yürüme veya uzun süre ayakta kalma gibi tekrarlayan aktiviteler, tarsal tünel üzerindeki baskıyı artırabilir ve sinir üzerinde kronik bir irritasyona neden olabilir. Özellikle uygun olmayan ayakkabıların giyilmesi veya ayak biomekaniğindeki sorunlar bu durumu daha da kötüleştirebilir.

Ayak Biomekaniği Sorunları

Düztabanlık (pes planus) gibi ayak biomekaniği sorunları, tibial sinir üzerindeki gerilimi artırabilir ve tarsal tünel sendromu riskini yükseltebilir. Düztabanlık, ayak iç kavisinin çökmesiyle karakterizedir ve bu durum tibial sinirin aşırı gerilmesine neden olabilir. Ayrıca, yüksek kemerli ayaklarda (pes cavus) da tarsal tünel sendromu görülebilir, çünkü bu durumda da sinir üzerinde anormal baskılar oluşabilir.

Yer Kaplayan Lezyonlar

Tarsal tünel içinde veya yakınında yer alan kistler, tümörler (örneğin, schwannomalar veya nörofibromalar) veya ganglionlar gibi kitleler, tibial sinire baskı yaparak tarsal tünel sendromuna neden olabilir. Bu tür lezyonlar, tünel içindeki alanı daraltarak sinirin sıkışmasına yol açar.

Enflamatuar Durumlar

Romatoid artrit, ankilozan spondilit veya gut gibi inflamatuar hastalıklar, tarsal tünel içinde inflamasyona ve şişliğe neden olarak tibial siniri sıkıştırabilir. Bu hastalıklar, vücudun bağışıklık sisteminin yanlışlıkla kendi dokularına saldırması sonucu ortaya çıkar ve bu da eklemlerde ve çevredeki dokularda inflamasyona yol açar.

Sinir Sıkışmasına Neden Olan Diğer Durumlar

• Diyabet: Diyabet, sinir hasarına (diyabetik nöropati) yol açabilir ve tibial siniri daha duyarlı hale getirebilir. Yüksek kan şekeri seviyeleri, sinirlerin yapısını bozarak işlevlerini etkileyebilir.
• Hipotiroidizm: Tiroid hormonlarının yetersiz üretimi, vücutta sıvı birikimine ve sinirler üzerinde baskıya neden olabilir.
• Varisler: Tarsal tünel içindeki varisli damarlar, sinire baskı yaparak tarsal tünel sendromuna yol açabilir.
• Obezite: Aşırı kilo, ayaklara binen yükü artırarak tarsal tünel üzerindeki baskıyı artırabilir.
• Gebelik: Gebelik sırasında vücutta sıvı tutulması ve hormonal değişiklikler, tarsal tünel sendromu riskini artırabilir.

Tarsal Tünel Sendromunun Belirtileri

Tarsal tünel sendromunun belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve semptomların şiddeti hafif karıncalanmadan dayanılmaz ağrıya kadar değişebilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:

Ağrı

Ayak bileği iç kısmında, ayak tabanında, topukta ve bazen bacağa yayılan ağrı. Ağrı genellikle yanıcı, zonklayıcı veya bıçak saplanır gibi olabilir. Ağrı, uzun süre ayakta kalmakla, yürümekle veya egzersiz yapmakla artabilir.

Uyuşma ve Karıncalanma

Ayak tabanında, ayak parmaklarında ve bazen ayak bileği iç kısmında uyuşma ve karıncalanma hissi. Bu his genellikle gece veya dinlenme halindeyken daha belirgin hale gelir. Uyuşma ve karıncalanma, tibial sinirin innerve ettiği bölgelerde hissedilir.

Yanma Hissi

Ayak tabanında ve ayak parmaklarında yanma hissi. Bu his, sinir irritasyonunun bir sonucudur ve genellikle ağrı ile birlikte görülür.

Elektriklenme

Ayak tabanında veya ayak parmaklarında elektriklenme hissi. Bu his, sinir üzerindeki baskının ani olarak artmasıyla tetiklenebilir.

Dokunmaya Hassasiyet

Tarsal tünel bölgesine dokunulduğunda veya bastırıldığında ağrı veya hassasiyet. Tinel belirtisi olarak da bilinen bu durum, tibial sinirin tahriş olduğunu gösterir.

Kas Güçsüzlüğü

Ağır vakalarda, ayak ve ayak parmaklarındaki kaslarda güçsüzlük. Bu durum, tibial sinirin motor fonksiyonlarını etkilemesi sonucu ortaya çıkar ve yürüme güçlüğüne neden olabilir.

Belirtilerin Değişkenliği

Tarsal tünel sendromunun belirtileri zaman içinde değişebilir. Bazı günler semptomlar daha şiddetli olabilirken, bazı günler daha hafif olabilir. Belirtiler genellikle aktivite seviyesi, ayakkabı seçimi ve genel sağlık durumu gibi faktörlerden etkilenir.

Tarsal Tünel Sendromu Teşhisi

Tarsal tünel sendromu teşhisi, hastanın öyküsü, fiziksel muayene ve bazı yardımcı testler kullanılarak konulur. Erken teşhis, tedavi başarısı için önemlidir.

Hasta Öyküsü

Doktor, hastanın semptomlarını, ne zaman başladıklarını, neyin semptomları kötüleştirdiğini veya iyileştirdiğini ve varsa daha önceki yaralanmaları veya tıbbi durumları sorar. Hasta öyküsü, teşhis için önemli ipuçları sağlar.

Fiziksel Muayene

Fiziksel muayene sırasında doktor, ayak bileği ve ayağı dikkatlice inceler. Muayene sırasında şunlar değerlendirilir:

• Tinel Belirtisi: Tarsal tünel bölgesine hafifçe vurularak tibial sinirin uyarılması ve hastanın ayak tabanında veya ayak parmaklarında karıncalanma veya ağrı hissetmesi.
• Dorsifleksiyon-Eversiyon Testi: Ayak bileğini yukarı doğru (dorsifleksiyon) ve dışa doğru (eversiyon) hareket ettirerek tibial sinir üzerindeki baskıyı artırmak ve semptomları tetiklemek.
• Palpasyon: Tarsal tünel bölgesine dokunarak hassasiyet veya ağrı olup olmadığını kontrol etmek.
• Hareket Aralığı: Ayak bileği ve ayak parmaklarının hareket aralığını değerlendirmek.
• Kas Gücü: Ayak ve ayak parmaklarındaki kasların gücünü test etmek.
• Duyu Testi: Ayak tabanı ve ayak parmaklarındaki duyuyu değerlendirmek.

Yardımcı Testler

Fiziksel muayene bulgularını desteklemek ve diğer olası nedenleri dışlamak için bazı yardımcı testler istenebilir:

• Sinir İletim Çalışmaları (EMG/NCS): Bu testler, tibial sinirin ne kadar iyi çalıştığını ölçer. Elektrotlar cilt üzerine yerleştirilir ve sinir boyunca küçük elektrik akımları gönderilir. Bu testler, sinir hasarının yerini ve şiddetini belirlemeye yardımcı olur.
• MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme): MRG, tarsal tünel içindeki yumuşak dokuları ve kemikleri ayrıntılı olarak gösteren bir görüntüleme yöntemidir. Kistler, tümörler veya sinir sıkışmasına neden olan diğer lezyonları tespit etmek için kullanılabilir.
• Ultrason: Ultrason, tarsal tünel içindeki yapıları gerçek zamanlı olarak görüntülemek için kullanılabilir. Kitleleri veya sinir sıkışmasına neden olan diğer anormallikleri tespit etmeye yardımcı olabilir.
• Röntgen: Röntgen, ayak bileği ve ayak kemiklerinin yapısını değerlendirmek için kullanılabilir. Kırıklar veya kemik spurs gibi kemik anormalliklerini tespit etmeye yardımcı olabilir.

Ayırıcı Tanı

Tarsal tünel sendromunun belirtileri, plantar fasiit, Aşil tendiniti, Morton nöroma ve lomber radikülopati gibi diğer durumlarla karışabilir. Bu nedenle, doğru teşhis için dikkatli bir değerlendirme önemlidir. Doktor, hastanın semptomlarını, fiziksel muayene bulgularını ve yardımcı test sonuçlarını bir araya getirerek ayırıcı tanı yapar.

Tarsal Tünel Sendromu Tedavisi

Tarsal tünel sendromu tedavisi, semptomların şiddetine, nedenine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Tedavi genellikle konservatif yöntemlerle başlar ve semptomlar düzelmezse cerrahi tedavi düşünülebilir.

Konservatif Tedavi Yöntemleri

Konservatif tedavi yöntemleri, ağrıyı azaltmayı, inflamasyonu kontrol altına almayı ve sinir üzerindeki baskıyı hafifletmeyi amaçlar.

• İstirahat: Ayak bileği ve ayağı dinlendirmek, semptomları azaltmaya yardımcı olabilir. Ağrıyı tetikleyen aktivitelerden kaçınmak önemlidir.
• Buz Uygulaması: Tarsal tünel bölgesine günde birkaç kez 15-20 dakika buz uygulamak, inflamasyonu azaltmaya ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir.
• Ağrı Kesiciler: İbuprofen veya naproksen gibi nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler), ağrıyı ve inflamasyonu azaltmaya yardımcı olabilir. Doktor tavsiyesiyle daha güçlü ağrı kesiciler de kullanılabilir.
• Kortikosteroid Enjeksiyonları: Tarsal tünel içine kortikosteroid enjeksiyonu yapmak, inflamasyonu azaltmaya ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Ancak, bu enjeksiyonlar uzun süreli bir çözüm olmayabilir ve tekrarlayan enjeksiyonlardan kaçınmak önemlidir.
• Ortezler: Ayak biomekaniğini düzeltmek ve tibial sinir üzerindeki baskıyı azaltmak için özel yapım veya hazır tabanlıklar (ortezler) kullanılabilir. Özellikle düztabanlık veya yüksek kemerli ayak gibi ayak biomekaniği sorunları olan hastalarda ortezler faydalı olabilir.
• Fizik Tedavi: Fizik tedavi, ayak bileği ve ayak kaslarını güçlendirmeye, esnekliği artırmaya ve sinir üzerindeki baskıyı azaltmaya yardımcı olabilir. Fizyoterapist, hastaya özel egzersizler ve germe teknikleri öğretebilir.
• Ayakkabı Değişikliği: Uygun destek sağlayan ve ayak bileğini sıkmayan ayakkabılar giymek, tarsal tünel sendromu semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Yüksek topuklu veya dar ayakkabılardan kaçınmak önemlidir.
• Aktivite Modifikasyonu: Ağrıyı tetikleyen aktivitelerden kaçınmak veya bu aktiviteleri daha kısa sürelerle yapmak, semptomları kontrol altına almaya yardımcı olabilir.

Cerrahi Tedavi

Konservatif tedavi yöntemleri başarısız olursa veya semptomlar şiddetliyse, cerrahi tedavi düşünülebilir. Cerrahi tedavi, tarsal tünel üzerindeki baskıyı azaltmayı amaçlar. En sık uygulanan cerrahi yöntem, tarsal tünel gevşetme ameliyatıdır.

Tarsal Tünel Gevşetme Ameliyatı

Tarsal tünel gevşetme ameliyatı, fleksör retinakulum adı verilen bağ dokusu bandının kesilerek tibial sinir üzerindeki baskının azaltılması işlemidir. Ameliyat genellikle lokal veya bölgesel anestezi altında yapılır. Cerrah, ayak bileği iç kısmında küçük bir kesi yaparak fleksör retinakulumu keser ve tibial sinirin serbest kalmasını sağlar. Bazı durumlarda, sinir etrafındaki skar dokusu da temizlenebilir.

Ameliyat Sonrası Bakım

Ameliyat sonrası dönemde, hastanın ayağını yüksekte tutması, buz uygulaması ve doktorun önerdiği ağrı kesicileri kullanması önemlidir. Ayak bileği ve ayak kaslarını güçlendirmek için fizik tedaviye başlanabilir. Tam iyileşme süreci birkaç hafta veya ay sürebilir.

Alternatif Tedaviler

Bazı hastalar, akupunktur, masaj terapisi veya yoga gibi alternatif tedavilerden fayda görebilir. Ancak, bu tedavilerin etkinliği konusunda daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.

Tarsal Tünel Sendromundan Korunma

Tarsal tünel sendromunu önlemek için alınabilecek bazı önlemler şunlardır:

• Uygun Ayakkabı Seçimi: Ayakları destekleyen ve ayak bileğini sıkmayan ayakkabılar giymek.
• Ayak Biomekaniği Sorunlarını Düzeltmek: Düztabanlık veya yüksek kemerli ayak gibi ayak biomekaniği sorunları varsa, ortezler kullanmak.
• Aktivite Seviyesini Ayarlamak: Ağrıyı tetikleyen aktivitelerden kaçınmak veya bu aktiviteleri daha kısa sürelerle yapmak.
• Kilo Kontrolü: Aşırı kilolu veya obezseniz, kilo vermek ayaklara binen yükü azaltabilir.
• Diyabet Kontrolü: Diyabetiniz varsa, kan şekeri seviyelerinizi kontrol altında tutmak sinir hasarını önleyebilir.
• Ergonomik Düzenlemeler: Uzun süre ayakta kalmanız gerekiyorsa, uygun zemin kaplamaları kullanmak ve düzenli aralıklarla dinlenmek.
• Egzersiz: Ayak bileği ve ayak kaslarını güçlendiren ve esnekliği artıran egzersizler yapmak.

Sonuç

Tarsal tünel sendromu, ayak bileği ve ayak ağrısına neden olabilen yaygın bir durumdur. Erken teşhis ve tedavi, semptomları kontrol altına almaya ve yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olabilir. Konservatif tedavi yöntemleri genellikle etkilidir, ancak bazı durumlarda cerrahi tedavi gerekebilir. Tarsal tünel sendromundan korunmak için uygun ayakkabı seçimi, ayak biomekaniği sorunlarını düzeltmek ve aktivite seviyesini ayarlamak önemlidir. Eğer ayak bileği veya ayak ağrınız varsa, bir doktora danışarak doğru teşhis ve tedavi planını belirlemeniz önemlidir.